Birinci fəsil: Sular

Göydən yağan və ya yerdən çıxan hər bir su təmizləyicidir.
Bunun təsdiqi olaraq Allah təala buyurur: "Biz göydən tərtəmiz su endirdik...". (əl-Furqan: 48).
Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) dəniz suyu haqqında belə demişdir: "Onun (dənizin) suyu təmizləyici, ölüsü isə halaldır". Hədis səhihdir. Səhih sünəni İbn Macə: 309. Muvatta: 26/ 40. Əbu Davud: 1/ 152/ 83. Tirmizi: 1/ 47/ 69. İbn Macə: 1/ 136/ 386. Nəsai: 1/ 176.
Həmçinin Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) quyu suyu haqqında demişdir: "Su təmizləyicidir və onu heç nə murdar etmir". Hədis səhihdir. əl-İrva: 14. Əbu Davud: 1/ 126-127/ 66/ 67. Tirmizi: 1/ 45/ 66. Nəsai: 1/ 174.
Demək su, təmiz maddələrin qarışması ilə, öz adını itirmədikcə, pak olaraq qalır. Buna dəlil Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) qızının cəsədini dəfnə hazırlayan qadınlara dediyi sözlərdir: "Onu, su və sidr ilə, üç, beş və ya gərəkli olsa daha çox yuyun. Sonda isə kafurdan və ya biraz kafurdan istifadə edin". Buxari: 3/ 125/ 1253. Müslim: 2/ 646/ 939.
Suya nəcasət düşərsə, həmin suya, öz keyfiyyətini itirmədikcə, murdar demək olmaz. Bunun dəlili Əbu Səidin rəvayət etdiyi hədisdir. Hədisdə deyilir ki, Peyğəmbərə (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) belə bir sual verirlər: Budaə quyusundan dəstəmaz alaqmı? Belə ki, həmin quyuya aybaşı qanına bulanmış əskilər, it ətləri və heyvan leşləri atılır! Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) dedi: "Su təmizləyicidir və onu heç nə murdar etmir". Hədis səhihdir. əl-İrva: 14. Əbu Davud: 1/ 126-127/ 66/ 67. Tirmizi: 1/ 45/ 66. Nəsai: 1/ 174. Mubarəkfuri "Tuhfətul Əhvəzi" adlı kitabında (1/ 204)/ Teybi adlı alimin bu sözlərini qeyd edir: "Oraya aybaşı qanına bulanmış əskiləri atılır" sözlərinin mənası belədir: Demək/ adı gedən quyu bəzi vadilərin su axarına yaxın idi. Həmin vadilərdə bədəvilərin məskunlaşmışdılar. Belə ki onlar/ zibilxanalara namətiz əşyaları tullayır və sel axarı da həmin tullantıların bir hissəsini deyilən quyuya gətirirdi. Rəvayətçi isə sözlərini/ bu hərəkətin dinində zəif olan insanlar tərəfindən törədildiyi mənasında ifadə etmişdir. Təbbi ki/ murdar şeylərin quyuya atılması adi müsəlmana yaraşmayan bir hərəkətdirsə/ ən şərəfli və ən əfzəl əsrin insanların belə bir hərəkət etdiklərini necə deyə bilərik. (sitatın sonu = s.s.) Mübarəkfuri; Deyirəm: Eynilə bu fikri bir çox alimlər söyləmişlər və elə ilk baxışdan da ağılabatan fikir budur. (s.s.)

İkinci fəsil: Murdar şeylər (ərəb. Nəcasə)

Ərəb dilində nacasət sözü, nəcasə sözünün cəmidir. Nəcasət (murdar), sağlam təbiətli insanların iyrəndiyi, özlərini ondan qoruduğu, paltarına dəydikdə onu yuduğu şeylərdir. Məsələn, nəcis, sidik və s. ər-Rovdatun Nədiyyə: 1/ 12.
Əşyalar əslən təmiz və mübah sayılır. Kim hansısa bir şeyin murdar olduğunu iddia edirsə bunun üçün mütləq sübut gətirməlidir. Əgər subut gətirə bilsə o deyəndir.

Yox əgər bunu edə bilməsə və ya gətirdiyi dəlil qaneedici olmasa o zaman biz "hər şeyin əsası pakdır" prinsipinə əsasən həmin şeyin pak olduğu qənaətində qalmalıyıq. əs-Seylul Cərrar: 1/ 31. Çünki nəyinsə murdar olmasını demək "təklifi" (Ərəb dilində təklif sözü/ yüklənmək mənasını verir. Amma termin olaraq/ şəriət qaydası olaraq hansısa hökmə əməl etməyin zəruri olması anlamına gəlir (tərc.)) hökmdür. Yalnız dəlil-sübut əsasında belə bir qərar vermək olar. ər-Rovdatun Nədiyyə: 1/ 15.

Dəlillər əsasında, murdarlığı isbat olunan şeylər

1 , 2: İnsan sidiyi və nəcisi:
Nəcisin mundar olması, Əbu Hureyrənin Peyğəmbərdən (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) rəvayət etdiyi bu hədisə əsaslanır: "Sizlərdən birinizin ayaqqabısı pisliyə (nəcisə) batarsa, torpaq onu təmizlər"Hədis səhihdir: Səhihi Sünən Əbu Davud: 834. Əbu Davud: 2/ 47/ 381.
Hədisdə qeyd olunan pislik (ərəb. əl-Əzə) sözü insana narahatçılıq yaradan: ayağın nəcisə və ya başqa mundar bir şeyə batması, yaxud daşa dəyməsi və ya ayağa tikan batması və s. bu kimi şeylərə şamil olunur. Ovnul Məbud: 2/ 44. Amma sözün hədisdəki mənası, göründüyü kimi nəcis mənasında işlədilmişdir.
Sidiyin murdar olmasına dəlil, Ənəsin rəvayət etdiyi hədisdir. Hədisdə deyilir ki, bir nəfər bədəvi məscidə yüngül subaşına çıxır. Bəziləri qalxıb ona mane olmaq istəyəndə Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) dedi: "İşiniz yoxdur, ona mane olmayın". Rəvayətçi deyir ki, bədəvi işini bitirdikdən sonra Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) bir qab su gətizdirib oraya tökdü. Buxari: 10/ 449/ 6025. Müslim: 1/ 236/ 284. Hədisin tərtibatı Müslimin rəvayətinə əsasən verilmişdir.

3, 4: Məzi və vadi:
Məzi: Kişi və qadınlarda şəhvət hissi başlayarkən ifraz olunan ağ, yapışqan, duru mayedir. Belə ki, bu maye şəhvət və təzyiqlə ifraz olunur, ifrazatdan sonra halsızlıq gəlmir və hətta onun ifraz olunması hiss olunmaya bilər. Müslimin şərhi/ Nəvəvi: 3/ 213.
Bu maye murdar sıyılır və Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) cinsiyyət orqanlarının bu mayedən yuyulub təmizlənməsini əmr etmişdir.
Əli deyir ki, məndən çoxlu məzi ifraz olunurdu. Amma mən Fatiməyə görə bu haqda Peyğəmbərdən (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) soruşmağa utanırdım. Ona görə bu haqda soruşmağı Miqdad ibn əl-Əsvədə tapşırdım. O Peyğəmbərdən (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) bu haqda soruşub belə cavab aldı: "Həmin adam cinsiyyət orqanını yusun, sonra dəstəmaz alsın". Buxari: 1/ 230/ 132. Müslim: 1/ 247/ 303. Hədisin tərtibatı Müslimin rəvayətinə əsasən verilmişdir.
Vadi: İşəməkdən sonra ifraz olunan ağ və qatı mayedir. Fiqhus Sünnə: 1/ 24.
Bu maye də murdar sayılır.
İbn Abbas deyir: "Məni, məzi və vadinin hökmü belədir: Məni ifraz olunduqda qüsl alınır. Məzi və vadi ifraz olunduqda isə cinsiyyət orqanını yu və namaz üçün aldığın dəstəmazı et". Rəvayət səhihdir. Səhih Sünəni Əbu Davud: 190. Beyhəqi: 1/ 115. 

5. Əti yeyilməyən heyvanların ifrazatı:
Abdullah deyir ki, Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) subaşından sonra təmizlənmək üçün mənə "üç ədəd daş gətirməyi" buyurdu. Mən ikisini daş, birini isə eşşək peyini gətirdim. O daşları götürüb, eşşək peyinini tulladı və dedi: "Bu, murdardır". Hədis səhihdir. Səhihi Sünəni İbn Macə: 253. İbn Xuzeymə: 1/ 39/ 70. Başqa alimlərin rəvayətlərinə əsasən hədisin mətnində "eşşək" sözü qeyd edilmir. Belə rəvayət/ Buxaridə: 1/ 256/ 156. Nəsaidə: 1/ 39. Tirmizi: 1/ 13/ 17. İbn Macə: 1/ 114/ 314.

6. Aybaşı qanı:
Əsma binti Əbu Bəkr deyir ki, bir qadın Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) yanına gəlib dedi: "Bəzən paltarımıza aybaşı qanı dəyir, biz nə edək?" O dedi: "Həmin yeri qaşıyıb, su ilə ovxaladıqdan sonra yuyub, o paltarda namaz qıla bilərsən". Buxari: 1/ 410/ 307. Müslim: 1/ 240/ 291. Hədisin tərtibatı Müslimin rəvayətinə əsasən verilmişdir.

7. İtin ağız suyu:
Əbu Hureyrə (Allah ondan razı olsun), Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) belə dediyini rəvayət edir: "Biriniz, it yalayan qabını təmizləmək istədikdə, onu birincisi torpaq, qalanları isə su ilə yeddi dəfə yusun". Hədis səhihdir: Səhih əl-Cəmi əs-Səğir: 3933. Müslim: 1/ 234/ 279.

8. Leş:
Leş: Hansısa səbəbdən kəsilmədən ölmüş (heyvan) cəsədə deyilir.
Bu haqda Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) belə demişdir: "Ölmüş (haram olmuş) heyvanın dərisi aşılanarsa, təmiz olar". Hədis səhihdir. Səhih əl-Cami əs-Səğir: 511. Müslim: 1/ 277/ 366. Əbu Davud: 11/ 181/ 4105. 
Hədisin ərəbcəsində "İhab" sözü keçir və bu söz ölmüş (haram olmuş) heyvanın dərisi mənasını verir. Ölmüş (haram olmuş) heyvanlardan bunlar istisna edilir:
1. Balıq və çəyirtkə ölüsü. Bunun əsası İbn Ömərin (Allah ondan razı olsun) Peyğəmbərdən (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) rəvayət etdiyi hədisdir. Demək hədisdə deyilir ki, "İki növ ölü və iki növ qan bizə halal edilmişdir. İki növ ölü, balıq və çəyirtkə ölüsüdür. İki növ qan isə, qaraciyər və dalaqdır". Hədis səhihdir. Səhih əl-Cami əs-Səğir: 210. Müslim: 1/ 255/ 96. Beyhəqi: 1/ 254.
2. Cəsədində axar qan olmayan ölü leşlər. Milçək, qarışqa, arı və bu kimi canlılar.
Əbu Hureyrə (Allah ondan razı olsun) Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) belə dediyini rəvayət edir: "Əgər kiminsə (yemək və ya su) qabına milçək düşsə onu tam batırsın sonra kənara atsın. Çünki onun bir qanadında dərd, digərində isə ona qarşı dərman vardır". Hədis səhihdir. Səhih əl-Cami əs-Səğir: 837. Buxari: 10/ 250/ 57/ 82. İbn Macə: 2/ 1159/ 35/ 3505.
3. Əslinə baxaraq hər şeyin pak olması baxımından, ölmüş heyvanın sümüyü, buynuzu, dırnağı, tükü, lələyi təmiz sayılır. Həmçinin Buxarinin Müəlləq (Müəlləq: Hədisin bir növüfür. Demək/ rəvayətçi alimin özü ilə özündən əvvəlki rəvayətçilərin arsında olan vasitəçi adamların adını qeyd etmədən birdaşa rəvayət etməsidir. Məsələn/ hicrətin 3-cü əsrində yaşayan Buxari birbaşa rəvayət edib deyir ki/ Aişə belə demişdir. Belə ki/ Aişə hicrətin 1-ci/ Buxari isə 3-cü əsrində yaşamışdığı üçün/ Buxarinin ondan rəvayət eşitməsi qeyri mümkündür. Belə hədislərə müəlləq hədislər deyilir. Əslən belə hədislər öz-özlüyündə zəif sayılır. Amma başqa səhih sənədli rəvayətlərə görə səhih də sayıla bilər (tərc.)) rəvayəti də buna dəlildir. Orada deyilir ki, İmam Zuhri fil və bu kimi ölmüş heyvanların sümükləri haqqında demişdir: "Sələf alimlərinin bu sümüklərdən hazırlanmış daraqlarla darandıqlarını və (saçlarını) yağlandıqlarını gördüm. Onlar bunda heç bir qüsur görmürdülər". Həmmad adlı alim isə belə demişdir: "Ölmüş heyvanın lələyini istifadə etmək olar". Buxari: 1/ 342.

Murdar şeyləri təmizləməyin yolu

Bilmək lazımdır ki, bizə nəyinsə murdar və ya murdaredici olduğunu öyrədən şəriət, onlardan təmizlənməyin üsullarını da öyrətmişdir. Bizim üzərimizə düşən vacib məsuliyyət bu göstərişlərə tebe olmaq və lazımi qaydada riayət etməkdir. Əgər şəriətdə nəyinsə təmizlənməsi üçün murdar şeyin rəngi, iyi və dadı itənə qədər yuyulması əmr olunursa, demək onun təmizlənməsi belə olmalıdır. Yaxud nəyinsə təmizlənməsi üçün su tökmək, su çiləmək, qaşımaq, yerə sürtmək yaxud təmiz torpağın üzərində gəzmək deyilibsə, demək təmizlənmə də belə olmalıdır.
Murdar şeylərin təmizlənməsi üçün istifadə olunan əsas maddə sudur. Çünki şəriət sahibi suyu, "Allah, suyu təmizləyici yaratmışdır" - sözləri ilə vəsf etmişdir. Murdar şeylərin təmizlənməsi üçün şəriət, sudan əlavə bir vasitə qeyd etməmişdirsə o zaman su ilə təmizləmək lazımdır. Təmizləyici olduğunu bildiyimiz bir şeyi tərk edib, təmizləyici olmasında şübhə etdiyimiz maddələri istifadə etmək, şəriət qaydalarından kənara çıxmaqdır. əs-Seylul Cərrar: 1/ 48/ 42 (ixtisar edilmiş formada). Diqqət! Hafiz ibn Həcər ət-Təlxisul Həbir adlı kitabında (1/ 14)- də/ "Allah/ suyu təmizləyici yaratmışdır" - rəvayəti haqqında deyir: (kitablarda) belə rəvayət tapa bilməmişəm. Əvvəldə Əbu Səidin rəvayət etdiyi hədisdə (bu mənaya yaxın olan) rəvayət qeyd etmişdirk: "Su təmizləyicidir və onu heç nə murdar etmir" (s.s.).
Bu qayda ilə tanışlıqdan sonra, sizə şəriətin murdar və ya murdarlaşmış şeylərin təmizlənməsi qaydalarını xatırladıram:

1. Ölmüş (haram olmuş) heyvan dərisinin aşılanaraq təmizlənməsi:
İbn Abbas (Allah ondan razı olsun) Peyğəmbərdən (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) belə eşitdiyini deyir: "Ölmüş (haram olmuş) heyvanın dərisi aşılanarsa, təmiz olar". Hədis səhihdir. Səhih əl-Cami əs-Səğir: 511. Müslim: 1/ 277/ 366. Əbu Davud: 11/ 181/ 4105.

2. İt yalayan qabın təmizlənməsi:
Əbu Hureyrə (Allah ondan razı olsun), Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) belə dediyini rəvayət edir: "Biriniz, it yalayan qabını təmizləmək istədikdə, onu birincisi torpaq, qalanları isə su ilə yeddi dəfə yusun". Hədis səhihdir: Səhih əl-Cəmi əs-Səğir: 3933. Müslim: 1/ 234/ 279.

3. Aybaşı qanına bulanmış paltarın təmizlənməsi:
Əsma binti Əbu Bəkr (Allah ondan razı olsun) deyir ki, bir qadın Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) yanına gəlib dedi: "Bəzən paltarımıza aybaşı qanı dəyir, biz nə edək?" O dedi: "Həmin yeri qaşıyıb, su ilə ovxaladıqdan sonra yuyub, o paltarda namaz qıla bilərsən". Buxari: 1/ 410/ 307. Müslim: 1/ 240/ 291. Hədisin tərtibatı Müslimin rəvayətinə əsasən verilmişdir.
Bundan sonra qanın paltarda qalan izinin heç bir zərəri yoxdur.
Əbu Hureyrə (Allah ondan razı olsun) deyir ki, Xovlə binti Yəsar dedi: Ey Allahın elçisi, mənim yalnız bir libasım var və aybaşı olarkən həmin paltar əynimdə olur. Mən necə edim? Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) dedi: "Təmizləndikdən sonra qan dəymiş yeri yu sonra həmin paltarda namaz qıl." Qadın: Ey Allahın elçisi, əgər ləkəsi getməsə? Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun): "Su ilə yuman kifayətdir, onun ləkəsinin qalması sənə bir zərər verməz". Hədis səhihdir. Səhih Sünən Əbu Davud: 351. Əbu Davud: 2/ 26/ 361. Beyhəqi: 2/ 408.

4. Qadın paltarının yerlə sürünən hissəsinin təmizlənmə qaydası:
İbrahim ibn Əbdürrəhman ibn Ovfin uşaqlarından birisinin anası, Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) yoldaşı Ummu Sələmədən soruşur: "Mən uzun ətəyli paltar geyinən qadənlardanam. Hərdən, natəmiz yerlərdən keçirəm, mən necə edim? Ummu Sələmə deyir ki, Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) demişdir: "Ondan sonra gələn (yəni, paltarın sürtüldüyü pak torpaq) onu təmizləyir". Hədis səhihdir. Səhih Sünən ibn Macə: 430. Muvatta: 27/ 44. Əbu Davud: 2/ 44/ 379. Tirmizi: 1/ 95/ 143. İbn Macə: 1/ 177/ 531.

5. Paltarın, südəmər uşağın sidiyindən təmizlənməsi:
Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) xidmətçisi Əbu -s- Səmh onun belə dediyini rəvayət edir: "Qız uşağının sidiyi dəymiş paltar yuyulur, oğlan uşağının sidiyi dəymiş paltara isə su çiləmək kifayət edir". Hədis səhihdir. Səhih Sünəni Nəsai: 293. Əbu Davud: 2/ 36/ 372. Nəsai: 1/ 158.

6. Paltarın məzidən təmizlənməsi:
Səhl ibn Huneyf (Allah ondan razı olsun) deyir ki, mən məzidən çox əziyyət çəkir və buna görə çox çimirdim. Sonra bu haqda Peyğəmbərə (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) xəbər verdikdə o dedi: "Buna görə təkcə dəstəmaz almağın kifayətdir". Mən dedim: Ey Allahın elçisi, bəs paltarıma dəyənini necə edim? O dedi: "Bir ovuc su alıb batan yerin üzərinə tökməyin kifayətdir". Hədis həsəndir. Səhih İbn Macə: 409. Əbu Davud: 1/ 358/ 207. Tirmizi: 1/ 76/ 115. İbn Macə: 1/ 169/ 506.

7. Ayaqqabının altının təmizlənməsi:
Əbu Səid (Allah ondan razı olsun) Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) belə dediyini rəvayət edir: "Məscidə gələndə ayaqqabınızı çevirib altına baxın. Əgər orada murdar bir şey görsə ayaqqabını yerə sürtsün, bundan sonra ayaqqabı namaz qılsın". Hədis səhihdir. Səhih Sünən Əbu Davud: 605. Əbu Davud: 2/ 353/ 636. 

8. Yerin təmizlənməsi:
Əbu Hureyrə (Allah ondan razı olsun) deyir ki, bir nəfər bədəvi məscidin içərisinə yüngül subaşına çıxdı. Bəziləri qalxıb ona mane olmaq istəyəndə Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) dedi: "İşiniz yoxdur. O işini bitirdikdən sonra oraya bir qab su tökün. Həqiqətən siz çətinləşdirən yox, asanlaşdıran göndərilmisiniz". Buxari: 1/ 323/ 220. Nəsai: 1/ 48 və 49. İrva əl-Ğəlil: 171. Hədisi daha ətraflı bu alimlər rəvayət ediblər: Əbu Davud: 2/ 39/ 376. Tirmizi: 1/ 99/ 147.
Bu hadisə zamanı Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) məscidin dərhal təmizlənməsi üçün oraya su tökülməsini əmr etmişdi. Əgər həmin yer qalıb qurusaydı və nəcisdən əsər-əlamət qalmasaydı həmin yer pak sayılardı. Belə ki, İbn Ömərin (Allah ondan razı olsun) rəvayət edib deyir: Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) vaxtında itlər məscidə yüngül subaşına çıxır, oralara gəlib gedirdi. Amma oraları təmizləmək üçün, üzərinə heç nə tökmürdülər. Rəvayət səhihdir. Səhih Sünən Əbu Davud: 368. Buxari müəlləq olaraq: 1/ 278/ 174. Əbu Davud: 2/ 42/ 378.

Fitri sünnələr

Əbu Hureyrə (Allah ondan razı olsun), Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) belə dediyini rəvayət edir: "Beş şey fitrətdəndir: ayıb yerlərini qırxmaq, sünnət olmaq, bığları qısaltmaq, qoltuqaltı tükləri yolmaq və dırnaqları tutmaq". Buxari: 10/ 334/ 5889. Müslim: 1/ 221/ 257. Əbu Davud: 11/ 252/ 418. Tirmizi: 4/ 184/ 2905. Nəsai: 1/ 14. İbn Macə: 1/ 107/ 292.

Zəkəriyyə ibn Əbu Zaidə, Musab ibn Şeybədən, o da Talq ibn Həbibdən, o da İbn Zubeyrdən, o isə Aişədən, Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) belə dediyini nəql edir: "On şey fitrətdəndir: Bığları qısaltmaq, saqqalı uzatmaq, misvakdan istifadə etmək, burunu su ilə yaxalamaq, dırnaqları tutmaq, oynaqları yumaq, qoltuqaltı tükləri yolmaq, ayıb yerləri qırxmaq, subaşından sonra daş ilə təmizlənmək". Zəkəriyyə deyir: Musab deyirdi ki, onuncusunu isə unutmuşam. Yəqin ki, ağızı su ilə yaxalamaq olar. Hədis həsəndir: Səhih Müslimin müxtəsəri: 182. Müslim: 1/ 223/ 261. Əbu Davud: 1/ 79/ 52. Tirmizi: 4/ 184/ 2906. Nəsai: 8/ 126. İbn Macə: 1/ 108/ 293.

Sünnət olunmaq:
Sünnət kişi və qadınlara (Bu rəy müəllifin öz görüşüdür. Çünki bəzi rəylərə görə qız uşaqlarının sünnət olunması icazəlidir (tərc.)) vacib olan əməllərdən sayılır. Çünki bu müsəlmanların bir əlamətidir. Belə ki, Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) yenicə İslamı qəbul etmiş bir kişiyə demişdir: "Üstündən küfr əlamətini sil at, sünnət et". Hədis həsəndir: Səhih əl-Cami: 1251. Əbu Davud: 2/ 20/ 352. Beyhəqi: 1/ 172.
Sünnət etmək İbrahim peyğəmbərin şəriətindəndir. Demək, Əbu Hureyrə (Allah ondan razı olsun) Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) belə dediyini rəvayət edir: "ər-Rəhmanın Xəlili (dostu) İbrahim, səksən yaşından sonra sünnət etmişdir". Buxari: 11/ 88/ 6298. Müslim: 4/ 1839/ 370. Allah təala Peyğəmbəri Məhəmmədə (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) xitabən demişdir: "Sonra (Ya Rəsulum!) sənə: "Batildən haqqa dönərək müşriklərdən olmayan İbrahimin dininə tabe ol!" - deyə vəhy etdik." (ən-Nəhl: 123)
Uşağı yeddinci günündə sünnət etmək müstəhəbdir (daha yaxşıdır).
Demək, Cabir (Allah ondan razı olsun) deyir ki, Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) yeddinci gün Həsən və Hüseynin əqiqini (Əqiq/ qurbanın bir növüdür. Belə ki/ uşaq doğulduğuna görə Allaha şükr əlaməti olaraq oğlan üçün iki/ qız uşağı üçün isə bir qoç kəsilir (tərc.)) (qurbanını) kəsib, sünnət etdi. Mucəmus Sağir/ Təbərani: 2/ 122/ 891. Təmamul Minnə: 68.
İbn Abbas (Allah ondan razı olsun) isə deyir ki, yeddi günlük uşaq üçün yeddi sünnə var: "Uşağa ad verilir, sünnət olunur..." Müsnəd Təyalisi: 1/ 334/ 562. Təmamul Minnə: 68. Hər iki hədisin zəif nöqtələri olmasına baxmayaraq, onlar bir-birlərini gücləndirirlər. Belə ki, hər iki hədisin kökü müxtəlifdir və sənədində yalançılıqda ittiham olunan rəvayətçi yoxdur. Təmamul Minnə: 68.

Saqqalı uzatmaq:
Saqqalı uzatmaq vacib, qırxmaq isə haramdır. Çünki onun qırxılması Allahın yaratdığı sürəti dəyişməkdir. Bu əməl şeytanın Quranda vəsf olunan hiylələrindəndir: "Allahın yaratdıqlarını dəyişdirməyi əmr edəcəyəm!" (ən-Nisa: 119)
Saqqalın qırxılması özünü qadınlara bənzətmək sayılır. Halbuki, "Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) özünü qadınlara bənzədən kişiləri lənətləmişdir". Hədis səhihdir. Səhih əl-Cami: 5100. Buxari: 332/ 5885. Tirmizi: 4/ 194/ 2935.
Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) saqqalın uzadılmasını əmr etmişdir. Hamımızın bildiyi kimi, onun əmri həmin əməlin vacib olmasına dəlalət edir.
Əbu Hureyrə (Allah ondan razı olsun) Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) belə dediyini rəvayət edir: "Atəşpərəstlərə müxalif olaraq, bığlarınızı kəsin, saqqalınızı uzadın". Hədis səhihdir: Səhih Müslimin müxtəsəri: 181. Səhih Müslim: 1/ 222/ 260.
İbn Ömər (Allah ondan razı olsun) Peyğəmbərdən (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) rəvayət edib deyir: "Müşriklərə müxalif olaraq, saqqallarınızı uzadıb, bığlarınızı qısaldın". Buxari: 10/ 349/ 5892. Müslim: 1/ 222/ 259.

Misvakdan istifadə etmək:
Misvakın hər an istifadəsi müstəhəbdir (bəyənilən haldır). Amma bəzi hallarda daha müstəhəb (daha gərəkli) olur:

1.Dəstəmazdan öncə:
Əbu Hureyrə (Allah ondan razı olsun) Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) belə dediyini rəvayət edir: "Əgər ümmətimə çətinlik yaratmasaydım, onda onlara hər dəstəmazla bərabər misvakdan istifadə etməyi əmr edərdim". Hədis səhihdir. Səhihul Cami: 5316. Əhməd əl-Fəth ər-Rəbbani: 1/ 294/ 171.

2. Namazdan öncə:
Əbu Hureyrə (Allah ondan razı olsun) Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) belə dediyini rəvayət edir: "Əgər ümmətimə çətinlik yaratmasaydım, onda onlara hər namazdan öncə misvakdan istifadə etməyi əmr edərdim". Buxari: 2/ 374/ 887. Müslim: 1/ 220/ 252. Tirmizi: 1/ 18/ 22. Nəsai: 1/ 12. Buxarinin rəvayətində/ "hər namazla bərabər" - deyilir.

3. Quran oxumazdan əvvəl:
Əli (Allah ondan razı olsun) deyir ki, Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) misvakdan istifadə etməyi bizə əmr edib dedi: "Bəndə qalxıb namaz qılanda bir mələk gəlib onun arxasında dayanar, ona yaxınlaşıb oxuduğu Quranı dinləyər. O qulaq asa-asa o qədər yaxınlaşar ki, hətta onunla ağız-ağıza gələr. Oxuduğu hər bir ayə Mələkin batininə gedər". Səhih liğeyrihi (yəni/ başqa rəvayətlərə əsasən səhih hökmünü almışdır). Silsilətul Əhədisus Səhihə: 1213. Beyhəqi: 1/ 38.

4. Evə daxil olarkən:
Miqdad ibn Şureyh atasından rəvayət edir. Demək, atası deyir ki, mən Aişədən (Allah ondan razı olsun) soruşdum ki, Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) evinə daxil olanda ilk işi nə olardı? Aişə: Misvakdan istifadə edərdi. Hədis səhihdir. Səhih İbn Macə: 235. Müslim: 1/ 220/ 253. Əbu Davud: 1/ 86/ 58. İbn Macə: 1/ 106/ 290. Nəsai: 1/ 13.

5. Gecə oyanarkən:
Huzeyfə (Allah ondan razı olsun) deyir ki, Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) təhəccüd namazını qılmaq üçün qalxanda ağzını misvakla təmizləyərdi. Buxari: 1/ 356/ 245. Müslim: 1/ 220/ 255. Əbu Davud: 1/ 83/ 54. Nəsai: 1/ 8. Hədis Müslimin tərtibatına görə verilmişdir. Digərlərinin tərtibatında isə/ "gecə qalxarkən" - deyilir.

Ağ saçları yolmağın məkruhluğu (bəyənilməməsi):
Amr ibn Şueyb atasından, o da babasından Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) belə dediyini rəvayət edir: "Dən düşən saçlarınızı yolmayın. Müsəlmanın İslamda ağaran saçları, qiyamət günü onun üçün nur olacaqdır". Hədis səhihdir. Səhihul Cami: 7463. Əbu Davud: 11/ 256/ 4184. Nəsai: 8/ 136.

Ağ saçları qara rəngə boyamağın haram, xına, kətəm (Kətəm: Yəməndə yetişən bitki adıdır. Bu bitkidən boya kimi istifadə edirlər. Onun boyalıq rəngi, qaraya çalan tünd qırmızı olur (tərc.)) və bu kimi boyağlarla rənglənməsinin isə icazəli olması:
Əbu Zərr (Allah ondan razı olsun) Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) belə dediyini rəvayət edir: "Saçınıza düşən dənləri gizlətmək üçün ən yaxşı üsul xına və ya kətəmlə boyanmasıdır". Hədis səhihdir. Səhihul Cami əs-Səğir: 1546. Əbu Davud: 11/ 259/ 4187. Tirmiz: 3/ 145/ 1806. Nəsai: 8/ 139. İbn Macə: 2/ 1196/ 3622. Hədisin tərtibatı İbn Macənindir.
Əbu Hureyrə (Allah ondan razı olsun) Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) belə dediyini rəvayət edir: "Yahudi və xaçpərəstlər (dən düşmüş) saçlarını boyamırlar. Siz onlara müxalif olun". Buxari: 10/ 354/ 5899. Müslim: 3/ 1663/ 2103. Əbu Davud: 11/ 257/ 4185. Nəsai: 8/ 137.
Cabir (Allah ondan razı olsun) deyir ki, Məkkənin fəthi günü Əbu Quhafəni gətirdilər, onun saç-saqqalı düm ağ idi. Bunu görən Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) dedi: "Onun dən düşmüş saçlarını, qara rəngdən başqa, istənilən boyağ ilə rəngləyin". Hədis səhihdir. Səhihul Cami əs-Səğir: 418. Müslim: 3/ 1663 - 69/ 2102. Əbu Davud: 11/ 258/ 4186. Nəsai: 8/ 138. İbn Macə:2/ 1197/ 3624.
İbn Abbas (Allah ondan razı olsun) Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) belə dediyini rəvayət edir: "Bir dəstə insan axır zamanda saçlarını, göyərçinin sinəsi kimi, qara rəngə boyayacaqlar. Onlar cənnətin iyini duyan deyillər". Hədis səhihdir. Səhihul Cami əs-Səğir: 8153. Əbu Davud: 11/ 266/ 4194. Nəsai: 8/ 138.

Ayaqyoluna getməyin ədəb qaydaları

1. Ayaqyoluna daxil olmaq istədikdə bu duanı demək müstəhəbdir (yaxşıdır):
"Bismilləh, Allahummə inni əuzu bikə minəl xubsi vəl xəbais" (Allahın adı ilə. Allahım, dişi və erkək cinlərin şərrindən Sənə sığınıram). Buna dəlil, Əlinin (Allah ondan razı olsun) rəvayət etdiyi hədisdir. Hədisdə deyilir ki, Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) demişdir: "Adəm övladı ayıb yerlərini cinlərdən qorumaq üçün ayaqyoluna girdikdə bismilləh (Allahın adı ilə) deməlidir." (Hədis səhihdir. Səhihul Cami əs-Səğir: 3611. Tirmizi: 2/59/ və hədisin tərtibatı ona məxsusdur. 603. İbn Macə: 1/109/297. Onun rəvayətində isə ərəbcə "əl-xalə" sözünün əvəzinə "əl-Kənif" deyilir. Amma hər ikisi "ayaqyolu" mənasını verir.)
Digər dəlil isə Ənəsin (Allah ondan razı olsun) hədisidir. Hədisdə deyilir ki, Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) ayaqyoluna daxil olduqda belə deyərdi: "Allahummə inni əuzu bikə minəl xubsi vəl xəbais"(Allahım, dişi və erkək cinlərin şərrindən Sənə sığınıram) (Buxari: 1/242/142. Müslim: 1/283/375. Əbu Davud: 1/21/4. İbn Macə: 1/109/298. Tirmizi: 1/7/6. Nəsai: 1/20.)

2. Ayaqyolundan çıxdıqda isə "Ğufranəkə" (Allahım, məni bağışla) demək müstəhəbdir (yaxşıdır):
Buna dəlil, Aişənin (Allah ondan razı olsun) hədisidir. Hədisdə deyir ki, Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) ayaqyolundan çıxdıqda, "Ğufranəkə" (Allahım, məni bağışla) deyərdi. (Hədis səhihdir. Səhihul Cami əs-Səğir: 4714. Əbu Davud: 1/52/30. Tirmizi: 1/7/7. İbn Macə: 1/110/300.)

3. Ayaqyoluna daxil olduqda sol, çıxdıqda isə sağ ayaqla başlamaq müstəhəbdir (yaxşıdır):
Bunun dəlili isə, gözəl işlərə sağ, xoşagəlməz işlərə isə sol ayaqla başlamaq haqqında olan ümumi qaydadır. Buna dəlalət edən ümumi mənalı dəlillər mövcuddur. (əs-Seylul Cərrar: 1/64.)

4. Əgər ayaqyoluna açıq sahədə gedirsə, insanların onu görməməsi üçün uzağa getməsi müstəhəbdir:
Cabir (Allah ondan razı olsun) deyir ki, "biz Peyğəmbərlə (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) səfərə çıxmışdıq. O, ayaqyoluna gedəndə, gözdən itənə qədər uzaqlaşardı." (Hədis səhihdir. Səhih İbn Macə: 268. İbn Macə: 1/121/335. Əbu Davud: 1/19/2.)

5. Yerə oturana qədər paltarını qaldırmamaq müstəhəbdir (yaxşıdır):
İbn Ömər (Allah ondan razı olsun) deyir ki, "Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) ayaqyolunda yerə oturana qədər paltarını qaldırmazdı." (Hədis səhihdir. Səhihul Cami əs-Səğir: 4652. Əbu Davud: 1/31/14. Tirmizi: 1/11/14/ Ənəsdən rəvayət etmişdir.)

6. İstər açıq sahədə, istərsə də qapalı ayaqyolunda arxasını və ya önünü qibləyə tərəf tutmaq olmaz:
Əbu Əyyub əl-Ənsari (Allah ondan razı olsun), Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) belə dediyini rəvayət edir: "Ayaqyoluna getdikdə önünüzü və ya arxanızı qibləyə tərəf tutmayın. Ya şərqə ya da qərbə (Qiblənin cənub istiqamətində olmasını nəzərə alaraq belə deyilmişdir. Məqsəd qeyri qiblə tərəfə yönəlməkdir (tərc.) ) tərəf tutun." (Hədis səhihdir. Səhih Müslim müxtəsər/109. Səhih Əbu Davud: 7.)
Əbu Əyyub deyir ki, biz Şama getmişdik. Orada ayaqyoluları Kəbəyə tərəf tikildiyindən bacardığımız qədər başqa istiqamətə dönür, sonra Allahdan bağışlanma diləyirdik. (Buxari: 1/498/394. Müslim: 1/224/264. Tirmizi: 1/8/8.)

7. İnsanlar keçən yolda və ya kölgələnən yerdə subaşına çıxmaq haramdır:
Əbu Hureyrə (Allah ondan razı olsun), Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) belə dediyini rəvayət edir: "Lənət olunan iki adamdan özünüzü qoruyun!" Orada olanlar dedilər: "Lənət olunan o iki nəfər kimlərdir?" O dedi: "İnsanlar keçən yolda və ya kölgələnən yerdə subaşına çıxan kimsə." (Hədis səhihdir. Səhihul Cami əs-Səğir: 110. Əbu Davud: 1/47/25. Müslim: 1/226/269. Onun tərtibatında əsasən hədisdə deyilir: "lənətə səbəb olan iki əməldən çəkinin!" Orada olanlar dedilər: "Lənətə səbəb olan o iki əməl hansılardır? ")

8. Çimdiyi yerə yüngül subaşı etmək məkruh sayılır (bəyənilmir):
Humeyd əl-Himyəri deyir ki, Əbu Hureyrə kimi Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) səhabəsi olmuş bir nəfərlə qarşılaşdım, o mənə dedi: "Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) bizə hər gün daranmağı və çimdiyimiz yerə yüngül subaşına çıxmağı qadağan etmişdir." (Hədis səhihdir. Səhih Sünən Nəsai: 232. Nəsai: 1/130. Əbu Davud: 1/50/28.)

9. Durğun suya, yüngül subaşı etmək haramdır:
Cabir (Allah ondan razı olsun) deyir ki, "Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun), durğun suya işəməyi qadağan etmişdir." (Hədis səhihdir. Səhihul Cami əs-Səğir: 6814. Müslim: 1/235/281. Nəsai: 1/34.)

10. Ayaq üstə işəmək olar, lakin oturmaq daha yaxşıdır:
Huzeyfə (Allah ondan razı olsun) deyir ki, "Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) bir qəbilənin zibilxanasına gəlib orada ayaq üstə yüngül subaşına çıxdı. Mən oradan uzaqlaşmaq istədikdə o mənim yaxına gəlməyimi tələb etdi. Mən yaxınlaşıb onun yanında dayandım. O dəstəmaz alıb xoflərinin (Xof: dəridən corab şəklində tikilmiş/ corabı əvəz edən geyim növüdür.) üstündən məsh etdi." (Buxari: 1/329/225. Müslim: 1/228/273. Tirmizi: 1/11/13. Nəsai: 1/19. Əbu Davud: 1/44/23. İbn Macə: 1/111/305. )
Yüngül subaşı edərkən oturmağın daha yaxşı olmasını deməyimizə səbəb, Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) çox vaxt belə etməsidir. Hətta Aişə (Allah ondan razı olsun) deyərdi ki, "Kim sizə Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) ayaq üstə yüngül subaşı etdiyini desə, ona inanmayın. Çünki o, ancaq oturub yüngül subaşı edərdi." (Hədis səhihdir. Səhih Sünən Nəsai: 29. Nəsai: 1/26. Tirmizi: 1/10/12. Digər alimlərin rəvayətində "İllə cəlisən"/ Tirmizinin rəvayətində isə "İllə qaidən" deyilir. Hər iki söz eyni məna daşıyır.)
Aişənin (Allah ondan razı olsun) bu sözü Huzeyfənin (Allah ondan razı olsun) dediyini inkar etmir. Çünki Aişə öz gördüyünü, Huzeyfə də öz gördüyünü demişdir. Bildiyimiz kimi, şəriət qaydalarına əsasən isbat edən, inkar edəndən daha öncüldür. Ona görə ki, isbat edən, digərinin bilmədiyi, əlavə elə sahibdir.

11. Sidikdən qorunmaq vacibdir:
İbn Abbas (Allah ondan razı olsun) deyir ki, Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) iki qəbirin yanından keçərkən belə dedi: "Hal-hazırda onlar əzab çəkirlər. Onlar, elə də böyük günaha görə əzab çəkmirlər. Onlardan biri sidiyindən qorunmaz, digəri isə insanlar arasında sözgəzdirənlik edərdi." (Buxari: 1/317/216. Müslim: 1/240/292. Tirmizi: 1/47/70. Əbu Davud: 1/40/20. Nəsai: 1/28.)

12. Subaşına gedərkən sağ əli ilə cinsiyyət orqanını tutmamalı və ya onunla təmizlənməməlidir:
Əbu Qatədə (Allah ondan razı olsun) Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) belə dediyini rəvayət edir: "Yüngül subaşı edərkən sağ əlinizlə cinsiyyət orqanına toxunmayın və sağ əlinizlə təmizlənməyin."(Hədis səhihdir. Səhih Sünən İbn Macə: 250. İbn Macə: 1/113/310. Onun tərtibatı yuxarıda deyilən kimidir. Buxari: 1/254/154. Müslim: 1/225/267. Əbu Davud: 1/53/31. Tirmizi: 1/12/15. Nəsai: 1/25. Bu alimlər isə hədisin tam və müxtəsər variantını rəvayət etmişlər.)

13. Subaşından sonra su, daş və ya bunları əvəz edən (Məsələn/ salfetka/ kağız və s. (tərc.) ) bir şeylə təmizlənmək olar. Lakin su ilə təmizlənmək daha yaxşıdır:
Ənəs (Allah ondan razı olsun) deyir ki, "Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) ayaqyoluna gedərkən mən və mənim kimi bir uşaq onun üçün su və nizə (O vaxtlar/ ayaqyoluna gedərkən başqalarının gözündən qorunmaq üçün özləri ilə nizə aparardılar ki/ onun ucuna paltar və ya bu kimi bir şey sancıb arxasında otursunlar (tərc.).) aparardıq. O, su ilə təmizlənərdi." (Buxari: 1/ 252/152. Müslim: 1/227/271. Nəsai: 1/42. Amma onun rəvayətində "Nizə" haqqında danışılmır.)
Aişə (Allah ondan razı olsun) Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) belə dediyini rəvayət edir: "Biriniz ayaqyoluna gedərkən özü ilə üç ədəd daş götürsün və onlarla təmizlənsin. Bu təmizlənmək üçün kifayət edər." (Hədis səhihdir. Səhih Sünən Nəsai: 43. Nəsai: 1/42. Əbu Davud: 1/61/40.)

14. Subaşından sonra təmizlənmək üçün daşların sayı üçdən az olmamalıdır:
Salman əl-Farisi (Allah ondan razı olsun) deyir ki, mənə belə bir söz dedilər: Məgər Peyğəmbəriniz (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) sizə hər şeyi öyrədib, hətta ayaqyoluna necə getməyi də!
Salman əl-Farisi ona belə cavab verdiyini deyir: "Əlbəttə, o bizə, böyük və yüngül subaşında olarkən üzümüzü və ya arxamızı qibləyə tutmağı, yaxud (nəcisdən) sağ əl ilə təmizlənməyi, üçdən az daş ilə təmizlənməyi, peyin və ya sümüklə təmizlənməyi qadağan etmişdir!" Hədis səhihdir. Səhih Sünən İbn Macə: 255. Müslim: 1/223/262. Tirmizi: 1/13/16. Əbu Davud: 1/24/7. İbn Macə: 1/115/316. Nəsai: 1/38.

15. Sümük və peyinlə təmizlənmək olmaz:
Cabir (Allah ondan razı olsun) deyir ki, "Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) peyin və ya sümüklə təmizlənməyi qadağan etmişdir." (Hədis səhihdir. Səhihul Cami əs-Səğir: 6827. Müslim: 1/224/263. Əbu Davud: 1/60/38.)
 

QABLAR FƏSLİ

Qızıl və gümüş qablar istisna olmaqla, yerdə qalan hər cür qabdan istifadə etmək olar. Qızıl və gümüş qabların ümumi istifadəsindən fərqli olaraq, bu qablarda yemək-içmək xüsusi şəkildə haram edilmişdir. Huzeyfə (Allah ondan razı olsun) Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) belə dediyini rəvayət edir: "Qızıl və gümüş qablarda su içməyin, ipək və dibac geyinməyin. Bu şeylər, dünyada onlar (kafirlər) üçün, axirətdə isə sizin üçündür."(Buxari: 10/96/5633. Müslim: 3/1637/2067. Tirmizi: 3/199/1939. Əbu Davud: 10/189/3705. Nəsai: 8/198. İbn Macə: 2/1130/3414. Amma onun rəvayətində ipək və dibacın qadağası qeyd olunmur.)

Ummu Sələmə (Allah ondan razı olsun) Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) belə dediyini rəvayət edir: "Gümüş qabda su içən, sanki qarnında cəhənnəm odunu alovlandırır!" Bu rəvayət Buxari və Müslimindir. (Buxari: 10/96/5634. Müslim: 3/1634/2065. İbn Macə: 2/1130/3413.) Müslimin digər rəvayətində deyilir: "Gümüş və qızıl qabda yeyən və ya içən ..."

Sonra İmam Müslim deyir ki, "İbn Mishərdən başqa, heç kəsin rəvayətində "qızıl" və ya "yemək" sözləri qeyd olunmur".

Şeyx Albani (Allah ona rəhmət etsin) deyir: Bu əlavələr məna baxımından səhih olsalar da, rəvayət baxımından "şaz" (Şaz - hədis elmində zəif hədisin növlərinə daxil olan rəvayət növüdür.) sayılırlar. Məna baxımından ona görə səhih sayılır ki, çünki açıq-aşkar görsənir ki, "qızıl və yemək", "gümüş və içmək"dən daha əzəmətli və daha təhlükəlidir. (əl-İrva: 1/69.)

Dəstəmaz

NAMAZ ÜÇÜN TƏMİZLƏNMƏK (təharət etmək)

İbn Ömər (Allah ondan razı olsun) Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) belə dediyini rəvayət edir: "Dəstəmazsız, namaz qəbul olunmaz" (Hədis səhihdir. Səhih Müslimin müxtəsəri: 104. Müslim: 11/ 204/ № 224. Tirmizi: 1/ 3/ № 1.)

Təmizlənmək (təharət etmək) iki qismdir: 
Birinci: Su ilə təmizlənmək. 
İkinci: Torpaq ilə təmizlənmək.

Su ilə təmizlənmək dəstəmaz və ya qüsl ilə olur:



Dəstəmaz almağın qaydası

Osmanın xadimi Humran deyir ki, Osman ibn Əffan (Allah ondan razı olsun) dəstəmaz almaq üçün su gətirməyi əmr etdi sonra dəstəmaz almağa başladı, ilk olaraq əllərini üç dəfə yudu, sonra ağzını yaxalayıb, burnuna su aldı, sonra üzünü üç dəfə yudu, sonra sağ əlini dirsəyə qədər üç dəfə yudu, sonra sol əlini də elə yudu, sonra başına məsh etdi, sonra isə sağ ayağını topuqlara qədər üç dəfə yudu, sonra sol ayağını da elə yudu və dedi: Mən, Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) mənim aldığım dəstəmaz kimi dəstəmaz aldığını gördüm. Sonra Rəsuləllah (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) belə dedi: "Kim mənim aldığım bu dəstəmaz kimi dəstəmaz alar, sonra qalxıb artıq heç bir şey düşünmədən (tam xüşu vəziyyətində) iki rükət namaz qılarsa, onun keçmiş günahları bağışlanar". İbn Şihab deyir ki, bizim alimlərimiz belə deyərdilər: Namaz üçün alınası ən yaxşı dəstəmaz budur. (Buxari: 1/ 266/ № 164. Müslim: 1/ 204/ № 226. və hədis də onun tərtibatında əsasən verilmişdir. Əbu Davud: 1/ 180/ № 106. Nəsai: 1/ № 64.)

Dəstəmazın düzgün olması üçün şərtlər

1. Niyyət etmək: Sübutu, Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) bu hədisidir: "Həqiqətən, əməllər niyətlərə görədir." (Buxari: 1/ 9/ № 1. Müslim: 3/ 1515/ № 1907. Əbu Davud: 6/ 284/ № 2186. Tirmizi: 3/ 100/ № 1698.İbn Macə: 2/ 1413/ № 4227. Nəsai: 1/ № 59.)
Niyyəti dil ilə demək düzgün deyil. Çünki bu haqda Peyğəmbərdən (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) heç bir tutarlı dəlil nəql olunmamışdır.
2. Bismilləh demək: (Bismilləhin dəstəmaz üçün şərt olması alimlər tərəfindən yekdilliklə qəbul edilməmişdir (tərc.).) Sübutu, Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) bu sözləridir: "Dəstəmazı olmayanın namazı, dəstəmazda Allahın adını çəkməyənin (bismilləh deməyənin) isə dəstəmazı yoxdur." (Hədis həsəndir. Səhih Sünən İbn Macə: № 320. Əbu Davud: 1/ 174/ № 101. İbn Macə: 1/ 140/ № 399.)
3. Dəstəmaz zamanı əzaları yuyarkən böyük fasilə verməmək: Sübutu, Xalid ibn Sədanın (Allah ondan razı olsun) hədisidir. Orada deyilir ki, "Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) bir nəfərin namaz qıldığını gördü. Onun ayağının üst hissəsində dirhəm böyüklükdə yerə su dəyməmişdi. Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) ona, dəstəmazı və namazı yenidən etməyi əmr elədi." (Hədis səhihdir. Səhih Sünən Əbu Davud: № 161. Əbu Davud: 1/ 296/ № 173.)

Dəstəmazın fərz əməlləri

1. Üzü bir dəfə yumaq. Bura, ağız və burunun yuyulması da daxildir.
2. Əllərin dirsəklərə qədər bir dəfə yuyulması. (İmam Şafii əl-Umm kitabı (1/ 25))
3. Başın hər tərəfinə bir dəfə məsh etmək. Qulaqlara məsh etmək də buraya daxildir.
4. Ayaqları topuqlara qədər yumaq.

Allah təala buyurur: "Ey iman gətirənlər! Namaza durduğunuz zaman üzünüzü və dirsəklərlə birlikdə əllərinizi yuyun. (Yaş əlinizlə) başınızı məhs edin, ayaqlarınızı isə hər iki topuğa qədər yuyun..." (əl-Maidə: 6.)
· Ağız və burunun üzlə birlikdə yuyulmasını belə açıqlamaq olar ki, Uca Allah Öz kitabında üzü yumağı əmr etmiş və rəvayətlərdə təsdiq olunmuşdur ki, Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) dəstəmaz alarkən daim üzü ilə birlikdə ağız və burnunu da yuyardı. Onun dəstəmazını vəsf edən bütün səhabələr bunu qeyd etmişlər. Bu isə o deməkdir ki, Quranda üzün yuyulmasının əmr olunması, onunla birlikdə ağız və burunun yuyulmasını da əhatə edir. (əs-Seylul Cərrar: 1/ 81.)
Ağız və burunun yuyulması Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) aşağıdakı hədislərində əmr olunmuşdur:
"Biriniz dəstəmaz alarkən burnuna su çəkib sonra onu geri çıxartsın" (Hədis səhihdir. Səhihul Cami əs-Səğir: 443. Əbu Davud: 1/ 234/ № 140. Nəsai: 1/ № 66.)
"Oruclu olmadığın vaxtlar, burnunu dərindən təmizlə" (Hədis səhihdir: Səhih Sünən Əbu Davud: № 129. Əbu Davud: 1/ 236/ № 142.)
"Dəstəmaz alanda ağzını da yaxala" (Hədis səhihdir: Səhih Sünən Əbu Davud: № 131. Əbu Davud: 1/ 236/ № 144/.)
· Başa məsh edərkən bütün başı əhatə etməyin vacib olması məsələsinə gəlincə məsələnin açıqlaması belədir. Demək Qurani Kərimdə başa məsh çəkmək haqqında olan əmr ümumi məna daşıdığı üçün onun açıqlamasını hədislərdən götürmək lazımdır. İki Səhih və digər hədis kitablarında, Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) başının bütün hissələrinə məsh etməsi səhih rəvayətlərdə qeyd olunur. Bu isə başın bütün hissələrinə məsh etməyin vacibliyini bildirir.
Ola bilər, kimsə desin ki, Muğirənin səhih hədisində deyilir ki, Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) başının ön hissəsinə (kəkilinə), qalanını isə əmmamənin üzərinə məsh etdi. Buna nə deyirsiniz?
Cavab: O əmmamənin üzərinə məsh etməklə başın qalan hissəsinə olan məshi tamamladığı üçün, kəkilinə məsh etməklə kifayətlənmişdir. Biz də bunu dəstəkləyirik. Lakin hədis, əmmamə olmadan, kəkilə və ya başın bir hissəsinə məsh edib bununla kifayətlənməyə dəlil deyil. (Təfsiri İbn Kəsir: 2/ 24. Sitat müxtəsər şəkildə nəql edilmişdir.)
Demək, başın hər tərəfini məshlə əhatə etmək vacibdir. Məsh edən istəsə yalnız başa, yaxud ancaq əmmaməyə məsh edər. Yaxud da başa və əmmaməyə məsh edər. Bütün bu hallar doğru sayılır.
· Qulaqlar başdan sayıldığı üçün onları da məsh etmək vacibdir. Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) demişdir: "Qulaqlar, başdan sayılır" (Hədis səhihdir. Səhih Sünən İbn Macə: № 357. İbn Macə: 1/ 152/ № 443.)
· Saqqalın dibinə su çatdırmaq: (Əgər saqqal seyrəkdirsə onun dibinə su çatdırmaq vacibdir. Yox əgər saqqal sıxdırsa onun dibinə su çatdırmaq vacib sayılmır (tərc.).) Ənəs ibn Malik (Allah ondan razı olsun) deyir ki, Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) dəstəmaz alarkən bir ovuc su alar və onu çənəsinin altına sürtüb, saqqalının dibinə yeridər və deyərdi: "İzzət və cəlal sahibi Rəbbim, mənə belə əmr etmişdir" (Hədis səhihdir. əl-İrva: № 92. Əbu Davud: 1/ 243/ № 145. Beyhəqi: 1/ № 54.)
· Əl və ayaq barmaqların arasını yumaq: Bunun sübutu Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) bu hədisidir: "Dəstəmazı tam al, barmaqların arasını yu, oruclu olmayan vaxtlarda burnunu dərindən təmizlə"(Hədis səhihdir: Səhih Sünən Əbu Davud: № 129. Əbu Davud: 1/ 236/ № 142.)

Dəstəmazın bəyənilən əməlləri (sünnələri)

1. Dişləri misvakla təmizləmək: Əbu Hureyrə (Allah ondan razı olsun) Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) belə dediyini rəvayət edir: "Əgər ümmətimə çətinlik yaratmasaydım, onda onlara hər dəstəmazla bərabər misvakdan istifadə etməyi əmr edərdim" (Hədis səhihdir. Səhihul Cami: 5316. Əhməd əl-Fəth ər-Rəbbani: 1/ 294/ 171.)
2. Dəstəmazın əvvəlində əlləri üç dəfə yumaq: Osman (Allah ondan razı olsun) Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) dəstəmazını vəsf etdiyi hədisdə deyir ki, o, dəstəmazdan əvvəl əllərini üç dəfə yudu. (Buxari: 1/ 266/ № 164. Müslim: 1/ 204/ № 226. və hədis də onun tərtibatında əsasən verilmişdir. Əbu Davud: 1/ 180/ № 106. Nəsai: 1/ № 64.)
3. Ağız və burunu birlikdə, bir ovuc su ilə üç dəfə yumaq: Belə ki, Abdullah ibn Zeyd (Allah ondan razı olsun) Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) dəstəmazını başqalarına öyrədəndə demişdir: "O, ağzını və burnunu birlikdə bir ovucdan yudu və bunu üç dəfə təkrarladı" (Müstəsər Səhih Müslim: № 125. Müslim: 1/ 210/ № 235.)
4. Oruclu olmayan hallarda qğız və burunu dərindən təmizləmək: Demək, Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) demişdir ki, "...oruclu olmayan vaxtlarda burnunu dərindən təmizlə" (Hədis səhihdir: Səhih Sünən Əbu Davud: № 129. Əbu Davud: 1/ 236/ № 142.)
5. Sağ əzaları, sol əzalardan öncə yumaq: Aişə (Allah ondan razı olsun) deyir ki, "Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) ayaqqabısını geyindikdə, saçını daradıqda, dəstəmaznı aldıqda və ümumiyyətlə bütün (yaxşı) işlərində sağ tərəfdən başlamağı xoşlayardı" (Buxari: 1/ 269/ № 168. Müslim: 1/ 226/ № 268 və 11/ 199/ № 4122.Nəsai: 1/ 78.)
Həmçinin Osman (Allah ondan razı olsun) Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) dəstəmazını vəsf edəndə birinci sağ, sonra isə sol əzasını yuduğunu demişdir.
6. Dəstəmaz suyu ilə isladılmış əzaları əl ilə sürtmək: Abdullah ibn Zeyd (Allah ondan razı olsun) deyir ki, "Peyğəmbərə (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) ovucun üçdəbiri qədər su gətirdilər və o, dəstəmaz alıb, əli ilə dirsəklərini sürtdü" (Hədisin sənədi səhihdir. Səhih İbn Xuzeymə: 1/ 62/ № 118.)
7. Əzaları (iki və ya) üç dəfə yumaq: Osman (Allah ondan razı olsun) deyir ki, "Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) dəstəmaz alarkən əzalarını üç dəfə yudu". Digər səhih rəvayətlərdə deyilir ki, "Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) dəstəmaz alarkən bəzən əzalarını bir dəfə, bəzən də iki dəfə yuyardı" (Hədis/ həsən səhihdir. Səhih Sünən Əbu Davud: № 124. Buxari: 1/ 258/ № 158 bu hədisi Abdullah ibn Zeyddən rəvayət etmişdir. Əbu Davud: 1/ 230/ № 136 və Tirmizi: 1/ 31/ № 43/ hədisi Əbu Hureyrədən rəvayət etmişlər.)
Bəzi hallarda, başa iki dəfə məsh etmək müstəhəb sayılır. Rəvayətdə deyilir ki, "Osman (Allah ondan razı olsun) dəstəmaz alaraq başına üç dəfə məsh çəkib dedi: Mən Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) belə dəstəmaz aldığını görmüşəm" (Hədisin hökmü/ həsənun səhih. Səhih Sünən Əbu Davud: № 101. Əbu Davud: 1/ 188/ № 110.)
8. Əzaların ardıcıllıqla yuyulması: Əzaların ardıcıl yuyulması Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) adəti idi. Belə ki, onun dəstəmazını vəsf edənlər Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) bu ardıcıllıqla dəstəmaz aldığını qeyd edirlər. Lakin Miqdam ibn Mədiykərbdən səhih sənədlə nəql olunur ki, "O, Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) dəstəmaz alması üçün su gətirir, Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) dəstəmaza başlayaraq əllərini, üzünü, sonra qollarını dirsəklərə qədər üç dəfə yuyub, ağzını və burnunu üç dəfə yaxalayıb, sonra başına və qulaqlarına məsh edir..." (Hədis səhihdir. Səhih Sünən Əbu Davud: № 112. Əbu Davud: 1/ 211/ № 121.)
9. Dəstəmazdan sonra dua oxumaq: Demək, Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) deyir ki, "Kim dəstəmaz alıb onu kamil şəkildə edər və sonra bu duanı: "Əşhədu ən lə iləhə illə-l-lah vahdəhu lə şərikə ləhu va əşhədu ənnə Muhəmmədən abduhu va rasuluhu" (Şəhadət verirəm ki, Allahdan başqa ibadətə və itaətə layiq haqq məbud yoxdur. O təkdir, şəriksizdir. Və şəhadət verirəm ki, Məhəmməd Onun qulu və elçisidir) - deyərsə, cənnətin səkkiz qapısı da onun üzünə açılar və o istədiyi qapıdam cənnətə daxil olar" (Hədis səhihdir. Müxtəsər Səhih Müslim: № 143. Səhih Müslim: 1/ 209/ № 234.)
Tirmizinin rəvayətində bu sözlər əlavə olunur: "Allahummə-calni minə-t-təvvabin vacalni minə-l-mutatahhirin" (Allahım! Məni tövbə edənlərdən və təmizlənənlərdən et) (Hədis səhihdir. Səhih Sünən Tirmizi: № 48. Tirmizi: 1/ 38/ № 55.)
Əbu Səid (Allah ondan razı olsun), Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) belə dediyini rəvayət edir: "Kim dəstəmaz alıb bu duanı, "Subhanəkə-l-lahummə va bihəmdik, əşhədu ən lə iləhə illə ənt, əstəğfirukə va ətubu ileyk" (Ey nöqsansız və pak olan Allahım, Sənə həmd olsun! Şəhadət verirəm ki, Səndən başqa ibadətə və itaətə layiq haqq məbud yoxdur. Səndən bağışlanmağımı diləyir və Sənə tövbə edirəm) - deyərsə, dəri (Qədimdə yazı üçün dəri işlədirdilər və buna "perqament" deyilir.) üzərində yazılıb, xətmi vurular və qiyamətə qədər sınmaz" (Hədis səhihdir. Tərğibut Tərhib: № 220. Müstədrəkul Hakim: 1/ № 564. Dəstəmaz əsnasında dua oxunması haqda heç bir səhih rəvayət yoxdur.)
10. Dəstəmazdan sonra iki rükət namaz qılmaq: Belə ki, Osman (Allah ondan razı olsun) Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) dəstəmazını vəsf etdikdən sonra demişdir: "Kim mənim aldığım bu dəstəmaz kimi dəstəmaz alar, sonra qalxıb artıq heç bir şey düşünmədən (tam xüşu vəziyyətində) iki rükət namaz qılarsa, onun keçmiş günahları bağışlanar" (Buxari: 1/ 266/ № 164. Müslim: 1/ 204/ № 226. və hədis də onun tərtibatında əsasən verilmişdir. Əbu Davud: 1/ 180/ № 106. Nəsai: 1/ № 64.)
Əbu Hureyrə (Allah ondan razı olsun) deyir ki, Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) sübh namazından öncə Bilala (Allah ondan razı olsun) belə dedi: "Ey Bilal, İslamda könüllü etdiyin ən gözəl əməl haqqında mənə xəbər ver. Çünki mən sənin ayaqqabılarının tıqqıltısını cənnətdə öz qarşımda eşitmişəm?" 
Bilal dedi: "Mənim könüllü etdyim əməl budur ki, mən, istər gecə, istərsə də günüz vaxtı hər dəfə dəstəmaz alanda mənim taleyimə yazılan sayda namaz qılıram" (Buxari: 3/ 34/ № 1149. Müslim: 4/ 1910/ № 2458.)

Dəstəmazı pozan amillər

1. Ön və arxa ifrazat çıxışlarından xaric olan, sidik, nəcis və ya yel: 
Allah təalə buyurur: "... və ya ayaq yolundan gəldiyiniz zaman..." (əl-Maidə: 6.) Ayədəki, "ayaq yolundan" sözü, ifrazat çıxışlarından xaric olan ifrazat mənasını daşıyır.
Həmçinin Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) demişdir ki, "Hədəs edən, dəstəmaz almayınca Allah onun namazını qəbul etməz". 
Hadramovtdan olan bir kişi: Ey Əbu Hureyrə (Allah ondan razı olsun) "Hədəs" nə deməkdir? 
Əbu Hureyrə: Səsli və ya səssiz yel.

Dəstəmazı pozan digər amil, məzi və ya vadinin ifraz olunmasıdır:
İbn Abbas deyir: "Məni, məzi və vadinin hökmü belədir: Məni ifraz olunduqda qüsl alınır. Məzi və vadi ifraz olunduqda isə cinsiyyət orqanını yu və namaz üçün aldığın dəstəmazı et" (Rəvayət səhihdir. Səhih Sünəni Əbu Davud: 190. Beyhəqi: 1/ 115.)
2. Dərin yuxu: Yəni, yatan insan yuxuya tam qapanmalıdır. Bədəninin oturacaq hissəsi yerdə ola-ola oturub yatmaq, digər vəziyyətdə yatmaqdan fərqlənmir, hökmləri eynidir. Səfvan ibn Əssal (Allah ondan razı olsun) deyir ki, "biz səfərdə olarkən, Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) bizə, cənabət halı istisna olmaqla, yüngül və ya ağır subaşına getdiyimizə, yaxud yuxuya daldığımıza görə üç gün xuflərimizi (Ayaq üçün, dəridən hazırlanmış geyim.) çıxarmamağı əmr edərdi" (Hədis həsəndir. Səhih Sünən Nəsai: № 123. Tirmizi: 1/ 65/ № 69. Nəsai: 1/ № 84.) Bu hədisdə Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) yuxunu, (dəstəmaza təsir baxımından) sidik və nəcislə bərabər tutmuşdur.
Əli (Allah ondan razı olsun) Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) belə dediyini rəvayət edir: "Göz, arxa orqanın kəndiridir. Kim yatarsa dəstəmaz alsın" (Hədis həsəndir. Səhih Sünən İbn Macə: № 386. İbn Macə: 1/ 161/ № 477. Əbu Davud: 1/ 347/ № 200.)
Hədisdə deyilən, "Oyaq olmaq, arxa orqanın kəndiridir" - sözlərinin mənası belədir ki, oyaq olmaq ifrazatın çıxmasını qoruyur. Belə ki, insan oyaq olduqca bədənindən çıxanları hiss edir. (Neylul Əvtar: 1/ 242.)
3. Xəstəlik və ya sərxoşluq səbəbi ilə huşunu itirmək: Çünki, yuxuya nisbətən, belə hallarda bədənə hakim olmamaq daha realdır.
4. Cinsiyyət orqanlarına bilavasitə şəhvət hissi ilə toxunmaq: Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) demişdir: "Kim cinsiyyət orqanına əl vurarsa dəstəmaz alsın" (Hədis səhihdir. Səhih Sünən İbn Macə: № 388. Əbu Davud: 1/ 307/ № 179. İbn Macə: 1/ 161/ № 479. Nəsai: 1/ № 100. Tirmizi: 1/ 55/ № 82. Onun rəvayətində/ "... Namaz qılmasın" - sözləri əlavə olunur.)
Başqa hədisdə (cinsiyyət orqanına əl vurduqda dəstəmazın pozulub-pozulmaması haqqında sual verənə) Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) deyir ki, "Məgər, o sənin bədəninin bir parçası deyil!" (Hədis səhihdir. Səhih Sünən İbn Macə: № 392. Əbu Davud: 1/ 312/ № 180. İbn Macə: 1/ 163/ № 483. Nəsai: 1/ № 101. Tirmizi: 1/ 56/ № 85.) Bəli, toxunma ilə bərabər şəhvət hissi olmadıqca həmin orqan bədənin bir hissəsi sayılır. Çünki orqana şəhvətsiz toxunmaq, bədnin hər hansı hissəsinə toxunmaq kimidir. Amma şəhvət hissi ilə toxunmaq isə bədənin başqa üzvünə toxunmaq kimi deyil. Çünki adətən başqa orqanlara toxunmaq şəhvət hissi ilə olmur. Gördüyün kimi, məsələ aydındır. (Təmamul Minnə: № 103.)
5. Dəvə əti yemək: Bəra ibn Azib (Allah ondan razı olsun) Peyğəmbərin (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) belə dediyini rəvayət edir: "Dəvə əti yedikdən sonra dəstəmaz alın, qoyun əti yedikdən sonra isə dəstəmaz almayın." (Hədis səhihdir. Səhih Sünən İbn Macə: № 401. Əbu Davud: 1/ 315/ № 182. Tirmizi: 1/ 54/ № 81. İbn Macə: 1/ 166/ № 494. Müxtəsər şəkildə rəvayət etmişdir.)
Cabir ibn Səmurə (Allah ondan razı olsun) deyir ki, bir kişi Peyğəmbərdən (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) soruşdu: Qoyun əti yedikdən sonra dəstəmaz alımmı? Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) dedi: "İstəsən dəstəmaz al, istəməsən alma". Kişi dedi: Bəs dəvə əti yedikdən sonra dəstəmaz alımmı? Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) dedi: "Bəli dəvə əti yedikdən sonra dəstəmaz al" (Hədis səhihdir. Müxtəsər Səhih Müslim: № 146. Səhih Müslim: 1/ 275/ № 360.)
[/b] (Hədis səhihdir. Səhih Sünən İbn Macə: № 401. Əbu Davud: 1/ 315/ № 182. Tirmizi: 1/ 54/ № 81. İbn Macə: 1/ 166/ № 494. Müxtəsər şəkildə rəvayət etmişdir.)
Cabir ibn Səmurə (Allah ondan razı olsun) deyir ki, bir kişi Peyğəmbərdən (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) soruşdu: Qoyun əti yedikdən sonra dəstəmaz alımmı? Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) dedi: "İstəsən dəstəmaz al, istəməsən alma". Kişi dedi: Bəs dəvə əti yedikdən sonra dəstəmaz alımmı? Peyğəmbər (Ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun) dedi: "Bəli dəvə əti yedikdən sonra dəstəmaz al" (Hədis səhihdir. Müxtəsər Səhih Müslim: № 146. Səhih Müslim: 1/ 275/ № 360.)

PAYLAŞ: