TÖVHİD

(Allahın Qulları Üzərində Olan Haqqı)

Toplayan və Tərcümə Edən: K.Hüseyn
İxtisas Redaktoru: R. İsbarxanlı
Kitabın Bütün Haqları Qorunur

RƏHİMLİ VƏ MƏRHƏMƏTLİ OLAN ALLAHIN ADI İLƏ

Ey Rəbbimiz! Bizi doğru yola yönəltdikdən
sonra ürəklərimizə şəkk-şübhə (azğınlıq, əyrilik)
salma! Bizə Öz tərəfindən bir mərhəmət bəxş et, 
çünki Sən, doğurdan da, bəxşiş verənsən! (Ali İmran 8).
Ey Rəbbimiz! Unutduqda və ya yanıldıqda bizi cəzalandırma!
Ey Rəbbimiz! Bizdən əvvəlkiləri yüklədiyin kimi, bizi ağır yükləmə!
Ey Rəbbimiz! Gücümüz çatmayan şeyi bizə yükləyib daşıtdırma!
Bizi əfv edib bağışla, bizə rəhm et! Sən bizim ixtiyar sahibimizsən.
Kafirlərə qələbə çalmaqda bizə kömək et! (əl-Bəqərə 286).

Allahım! Bütün əməllərimin saleh əməl olmasını və bunları heç kimsə üçün deyil, sadəcə Sənin rizan üçün olmasını diləyirəm.
Allahım! Bu kitabı yazan, tərcümə edən, oxuyan, dinləyən, yayan və bu kitabın üzərində əziyyəti olan hər bir kəs üçün xeyirli et! Amin!

ÖN SÖZ

Xutbətul-Hacə

Həmd ancaq Allahadır, Ona həmd edir, Ondan yardım və məğfirət diləyirik. Nəfslərimizin şərindən və pis əməllərimizdən Allaha sığınırıq. Allah kimi hidayətə yönəltmişsə, onu heç kəs azdıra bilməz, kimi də azdırmışsa, heç kəs onu hidayətə yönəldə bilməz. Mən şəhadət edirəm ki, Allahdan başqa ibadətə layiq haqq ilah (məbud) yoxdur, O, təkdir, şəriki də yoxdur və şəhadət edirəm ki, Muhəmməd Onun qulu və Elçisidir.
“Ey iman gətirənlər! Allahdan lazımınca qorxun. Yalnız müsəlman olduğunuz halda ölün”. (Ali-İmran 102).
“Ey insanlar! Sizi tək bir şəxsdən (Adəmdən) xəlq edən, ondan da zövcəsini (Həvvanı) yaradan və onlardan da bir çox kişi və qadınlar törədən Rəbbinizdən qorxun. (Adı ilə) bir-birinizdən (cürbəcür şeylər) istədiyiniz Allahdan, həmçinin qohumluq əlaqə¬lərini kəsməkdən qorxun. Şübhəsiz ki, Allah sizin üzərinizdə nəzarətçidir”. (ən-Nisa 1).
“Ey iman gətirənlər! Allahdan qorxun və doğru söz söyləyin! (Əgər belə etsəniz) Allah əməllərinizi islah edər və günahlarınızı bağışlayar. Hər kəs Allaha və Peyğəmbərinə itaət etsə, böyük bir səadətə (Cənnətə) nail olar”. (əl-Əhzab 70-71). [1]
Şübhəsiz ki, sözlərin ən doğrusu Allahın kəlamı, yolların ən xeyirlisi Muhəmmədin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] yoludur. Əməllərin ən pisi sonradan uydurulanlardır. Sonradan uydurulub dinə salınan hər bir əməl bidətdir, hər bir bidət isə zəlalətdir. Hər bir zəlalət isə oddadır. [2]
“Ey Rəbbim! Köksümü açıb genişlət, işimi yüngülləşdir, dilimdəki düyünü aç ki, sözümü yaxşı anlasınlar!” (Taha 25-28).
Möhtərəm müsəlman bacı və qardaşlarımız! İlk öncə hamınızı Allahın salamı ilə salamlayıram. Allahın Kitabına və Allah Elçisinin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] yoluna tabe olaraq bu əməli “Bismilləh” ilə başlayıram. Çünki, Allah Rəsulu [Allahın salamı və salavatı ona olsun] də öz məktublarını "Bismilləh" ilə başlamış və buyurmuşdur: "Hər mühüm bir işə "Bismilləh" ilə başlanılmazsa, o işin sonu kəsikdir" Hədisi Əbu Davud rəvayət etmiş, əl-Albani zəif demişdir.
Nə üçün Kitabut-Tövhid? Kitab – Kətəbə - Yəktubu - Kitəbə - toplamaq, yığmaq sözündə əmələ gəlib, mənası - söz və hərflərin toplanmasıdır. Müəyyən bir əşyanı özündə toplayandır. İbn Qeyyim deyir ki: “Tövhid iki qismdir: 
1) Tövhid fil-Mərifə vəl-İsbat – bilmək və təsdiq etmək. Rububiyyə və İsim və Sifətlər bura daxildir. 
2) Tövhid əl-İləhiyyə vəl İbədə - ilahlaşdırmaq, ibadət və ya Tövhid Fi ət-Talabi vəl-Qasd – tələb və qəsd. 
“De: "Ey kafirlər!” (əl-Kəfirun 1). “De: "Ey Kitab əhli! Bizim və sizin aranızda olan eyni bir kəlməyə gəlin ki, Allahdan başqasına ibadət etməyək, Ona heç bir şeyi şərik qoşmayaq və Allahı qoyub bir-birimizi ilahiləşdirməyək". Əgər onlar üz döndərsələr, deyin: "Şahid olun ki, biz müsəlmanlarıq!" (Ali İmran 64). İbn Qeyyim "Mədaricus-Salikin” 3/ 449-450.
Əqidə nədir? Əqidə - Aqd – bağlamaq, düyün vurmaq deməkdir. “Mənim əqidəm belədir” deyildiyi zaman, yəni “mən qəlbim ilə bu inanclara bağlanmışam” deməkdir. Əqidə qəlbin etiqadıdır.
İslam şəriəti iki hissəyə bölünür: 
1) Etiqadi - əməllə bağlı olmayan inanclar. Məs: Allahın Rəbliyinə etiqad, imanın altı dayağına iman və s. bunlar əsasdır. Onların üzərində digər şəriət əhkamları qurulur. 
2) Əməli – şəri əməllərdir. Məs: Namazın qılınması, orucun tutulması və s. Bunlar isə əsasın üzərində qurulan budaqlardır. Əsas səhih olmasa bunların heç birinin faydası olmayacaqdır. Etiqad düz olmadıqda, budaqların heç birinin faydası olmayacaqdır. 
"Sənə və səndən əvvəlkilərə belə vəhy olunmuşdur. Allaha şərik qoşsan bütün əməllərin puça çıxacaq və mütləq ziyan çəkənlərdən olacaqsan". (əz-Zumər 65). Allah Peyğəmbərə [Allahın salamı və salavatı ona olsun] müraciət edərəkən buyurur: “Əgər sən də Allaha şərik qoşsan əməllərin puça çıxar və mütləq ziyan çəkənlərdən olarsan”. Ona görə də bütün Peyğəmbərlərin ilk dəvəti Tövhid olub, insanları şikrdən çəkindirmək idi. Allah Qurani-Kərimdə Nuh, Saleh, Hud, İbrahimin adlarını çəkir. Onların sözləri insanlara: “Allaha ibadət edin və Ona heç bir şeyi şərik qoşmayın”- deməkdən ibarət idi. Peyğəmbərimiz Muhəmməd [Allahın salamı və salavatı ona olsun] on üç il Məkkədə insanları bu əqidəyə dəvət etdi. Çünki, təməl nə qədər möhkəm olarsa onun üzərində qurulan da möhkəm olar. Zəlalət üzərində qurulan hər bir şey isə zəlalətdir. Nə üçün Peyğəmbər on üç il yalnız Tövhidə dəvət etdi? 

Bu Dəvətin Səbəblərindən Bəziləri: 

1) Çünki, məxluqatın yaradılışının səbəbi Tövhiddir. Əgər bu səbəb tək olsaydı kifayət edərdi. 
“Mən cinləri və insanları ancaq Mənə ibadət etmək üçün yaratdım”. (əz-Zəriyət 5). Sələflər bu ayədə olan Liyabudun – Vahhidun - kimi təfsir emişlər. Ləm – Ğayədir. Bu da məqsədə (səbəbə) dəlalət edir. Peyğəmbərlər İbadət Tövhidi üçün gəlmişlər. Allah insanları yalnız bir məqsəd ilə yaratmışdır – o da İbadətdir. Yaratmağın hikməti ibadətdir. İbadət nə deməkdir? Xudu və Zull – İtaət və Zəlillik. Bu ibadətə Məhəbbət və Qiyədə (ardınca getmək) əlavə edilərsə bu da şəri ibadət olur. Tariq Muabbad - ərəblər hazır olan yola da “zəlil olmuş yol” deyirlər. Alimlər İbadət kəliməsinə bir çox təriflər vermişdilər. 
Lakin ən gözəl tərif İbn Teymiyyənin verdiyi tərifdir: “Bura Allahın sevdiyi və razı qaldığı zahiri və batini hər bir söz və əməl (namaz, oruc, dua, qurban, nəzir, məhəbbət, qorxu, niyyət və s.) daxildir”. İbadət üç şeylə olur: Dil - Qəlb - Əməl və bu ibadətlər üç şeyin üzərində qurulur: Məhəbbət - Ümüd - Qorxu. 

2) Allah Tövhid olsun deyə Quranı nazil etdi. “Əlif Ləm Mim. Bu, qətiyyən şübhə doğurmayan, müttəqilərə doğru yol göstərən bir Kitabdır. O kəslər ki, qeybə iman gətirir, namaz qılır və Bizim onlara verdiyimiz ruzidən Allah yolunda xərcləyirlər; O kəslər ki, sənə nazil olana və səndən əvvəl nazil olanlara iman gətirir, axirətə də yəqinliklə inanırlar. Onlar öz Rəbbindən gələn doğru yoldadırlar Məhz onlar nicat tapanlardır”. (əl-Bəqərə 1-5). 
«Ey (libasına) örtünüb bürünmüş Peyğəmbər! Qalx (qövmünü Allahın əzabı ilə) qorxut! Öz Rəbbini uca tut. Libasını təmizlə. Əzaba səbəb olacaq pis şeylərdən uzaqlaş. (Etdiyin yaxşılığı) çox bilib başa qalxma. Rabbinin rizasını qazanmaq üçün səbr et». (əl-Muddəssir 1-7). Allahın «Qalx və qorxut» buyurduğunun mənası, şirkdən qorxudub çəkindirmək və tövhidə dəvət etmək deməkdir. «Öz Rəbbini üca tut»tövhid ilə onu təzim et. «Libasını təmizlə» yəni əməllərini şirkdən təmizlə. «Pis şeylərdən uzaqlaş» yəni bütlərdən uzaq dur. Onlardan uzaq durmaq isə bütləri və bütpərəstləri tərk edib, onlardan uzaq durmaq deməkdir. Bütün bu buyuruqlardan sonra ona risalət verilmiş oldu. O, da qalxıb dəvət etdi və Allahın əmrini yerinə yetirdi. 

3) İnsanlar doğru yolu tapsınlar, Allahdan qeyrisinə ibadət etməsinlər. “Allah bir-biri ilə çəkişən bir neçə şərikli ağası olan kişi ilə tək bir ağası olan kişini məsəl çəkir. Onlar məsəlcə eyni ola bilərmi? Həmd Allaha məxsusdur, lakin onların əksəriyyəti bunu bilmir”. (əz-Zumər 29). 
İbn Qeyyim deyir ki: “Allah bu ayədə müşrik ilə Muvahhid bir kimsəni ayıraraq misal çəkmişdir. Müşrik - əxlaqı pozulmuş, bir-birinə düşmən olan, ayrılığa düşmüş bir cəmaata sahib qul halında olub bir neçə ilaha ibadət edir. Bu ilahların istəkləri fərqli olduğu üçün heç birini də razı salmır. Müvahhid – olan Allaha ibadət etdiyi üçün halı – şirkdən uzaq olan, hədəf və məqsədini aparan yolu bilən və bütün ixtilaflardan uzaq olaraq hüzur içində olan bir kimsədir. Onun üzərində Rəbbinin rəhməti, ehsanı vardır. Bu iki qul heç bir olarmı?”. “İlamul-Muvakkin” 1/187.

4) Tövhid bütün Peyğəmbərlərin göndərilməsinə səbəbdir. "Biz hər ümmətə Allaha ibadət edin və tağutdan çəkinin deyə peyğəmbər göndərdik". (ən-Nəhl 36). 
“Ad qövmünə də qardaşları Hudu göndərdik. O dedi: "Ey qövmüm! Allaha ibadət edin. Sizin Ondan başqa məbudunuz yoxdur. Yoxsa qorxmursunuz?". (əl-Əraf 65). 
“Səmud qövmünə də qardaşları Salehi göndərdik. O dedi: "Ey qövmüm! Allaha ibadət edin! Sizin Ondan başqa məbudunuz yoxdur. Rəbbinizdən sizə açıq-aydın dəlillər gəldi. Allahın qayadan çıxartdığı bu dişi dəvəsi sizin üçün bir möcüzədir. Onu buraxın Allahın torpağında otlasın. Ona bir pislik etməyin, yoxsa sizi ağrılı-acılı bir əzab yaxalayar”. (əl-Əraf 73). 
“Mədyən qövmünə də qardaşları Şueybi göndərdik. O dedi: "Ey qövmüm! Allaha ibadət edin. Sizin Ondan başqa məbudunuz yoxdur. Rəbbinizdən sizə açıq-aydın bir dəlil gəldi. Elə isə ölçüyə və çəkiyə tam riayət edin, insanların əşyalarını əksik verməyin və yer üzü islah olunduqdan sonra orada fəsad törətməyin. Əgər möminsinizsə, bu, sizin üçün daha xeyirlidir”. (əl-Əraf 85). 
“Biz Nuhu öz xalqına elçi göndərdik. O dedi: "Həqiqətən, mən sizin üçün açıq-aydın xəbərdar edən bir elçiyəm. Allahdan başqasına ibadət etməyin! Mən sizi yaxalayacaq məşəqqət gününün əzabından qorxuram". (Hud 25-26). 

5) Bu, dəvətdə ən birinci olandır. “De: "Bu, mənim yolumdur. Mən və mənə tabe olanlar, mötəbər dəlillərə əsasən, insanları Allaha tərəf çağırırıq. Allah pakdır, müqəddəsdir. Mən də müşriklərdən deyiləm". (Yusuf 108). 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] Muazı Yəmənə göndərdiyi zaman ona olan ilk nəsihəti: “İnsanları Lə İləhə İlləllah – kəliməsinə dəvət et!” - deməsidir. əl-Buxari 1395, Muslim 19. Bu başlıq dəlildir ki, müsəlman Tövhidi bildikdən sonra insanları buna dəvət etməlidir.

Bu zaman iki şeyə diqqət etmək lazımdır:
1) Dəvət etdikdə Tövhidə dəvət etmək. 
2) Dəvəti də yalnız Allah üçün İxlasla etmək. 
Səhl ibn Sad rəvayət edir ki: "Allah Rəsulu [Allahın salamı və salavatı ona olsun] Xeybər günü belə buyurdu: "Sabah bu bayrağı mütləq Allahın fəthi ona nəsib edəcəyi bir adama verəcəyəm ki, o, Allahı və Rəsulunu sevir, Allah və Rəsulu da onu sevir.” Səhər açıldıqda (səhabələr) Allah Rəsulunun [Allahın salamı və salavatı ona olsun] yanına getdilər. Hər biri bayrağın ona verilməsini arzulayırdı. Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] belə buyurdu: "Əbu Talibin oğlu Əli haradadır?" Ona: "Gözü ağrıyır!"- dedilər. Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun]dedi: "Xəbər göndərin, gəlsin". O, xəbər göndərilib gətirildi. Allah Rəsulu [Allahın salamı və salavatı ona olsun] mübarək tüpürcəyini onun gözlərinə sürtərək dua etdi. O, saat sağaldı. Sanki heç bir ağrısı yoxmuş kimi oldu. Daha sonra bayrağı ona verdi. Əli dedi: "Ya Rəsulullah! Xeybər (Yəhudiləri) ilə onlar da bizim kimi (müsəlman) olana qədər vuruşacağam". Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun]: "(Ey Əli!) Tələsmə! Onların sahəsinə girdiyin zaman yavaş-yavaş yeri. Sonra onları İslama dəvət et və üzərilərinə vacib olan İslam əsaslarını onlara xəbər ver. Allaha and olsun ki, Allah bir nəfəri sənin səbəbinlə hidayətə yönəldərsə, bu sənin üçün qırmızı dəvə¬lər¬dən də xeyirli olar!" - deyə buyurdu”. əl-Buxari "Fəth" 2942, Muslim 2406, ən-Nəsai “Sunənul-Kubra” 8403, 8587, İbn Hibban 6932, Əhməd "Müsnəd" 333.

6) Bu ən son anda da olandır. “Rəbbi ona: "Təslim ol!"– dedikdə, o: "Aləmlərin Rəbbinə təslim oldum!"– demişdi. İbrahim də, Yaqub da bunu oğullarına vəsiyyət etdilər: "Ey oğullarım! Həqiqətən, Allah bu dini sizin üçün seçmişdir. Siz də ancaq müsəlman olaraq ölməlisiniz! Yoxsa siz Yaquba ölüm gəldikdə onun yanında idiniz? O zaman o, öz oğullarına dedi: "Məndən sonra nəyə ibadət edəcəksiniz?" Onlar dedilər: "Sənin İlahına, atalarının – İbrahimin, İsmailin və İshaqın İlahı olan Tək İlaha ibadət edəcəyik. Biz yalnız Ona təslim olanlarıq!" (əl-Bəqərə 131-133). 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: “Kimin son sözü Lə İləhə İlləllah olarsa Cənnətə daxil olar”. 

7) İnsana dinə girmək üçün ən birinci və ölüm anında ən son əmrdir. Ona görə də Peyğəmbər ölüm anında olan kimsələrə Lə İləhə İlləllah kəliməsini təlqin etməyi əmr edərdi.
Əbu Səid əl-Xudri rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Ölüm anında olan yaxınlarınıza Lə İləhə İlləllahı təlqin edin". Muslim 916. 

8) Tövhid səni Cəhənnəmdən qurtaracaq ən böyük səbəbdir və bütün xeyirlərin əsasıdır. Həmçinin - ən böyük və bağışlanılmaz günah olan Allaha şərik qoşmaq dünya və axirətdə olan bütün bəlaların başıdır. Həyatdakı bütün digər pozuntular zəncirvari şəkildə həyatın əsası olan Tövhidin pozulmasından törəyir. Bu mövzu insan həyatında ən mühüm məsələdir. 
Ömər deyir ki: “Biz Allahın İslam dini sayəsində gücləndirdiyi bir cəmaatıq. İslamdan başqasını seçəcək olsaq, onda Allah bizi zəlil edər”. Tərğib Vət-Tərhib 3/ 351, 4393. 
İslam ordusu Roma imperiyasının idarəsi altında olan Kipri fəth edərkən bütün müsəlmanlar qələbə sevincini yaşadığı halda məşhur səhabə Əbu Dərdə kədərlənərək ağlayırdı. Bunun səbəbini soruşduqda, o dedi:“Baxın onlar necə də əzəmətli bir xalq idi. Hətta onların qüdrətli rəhbərləri də var idi. Onlar Allahın buyuruqlarını tərk etdikləri üçün Allahın da onları necə alçaltdığına baxın. Qorxuram ki, bir vaxt bu ümmət də Allahı və Onun Rəsulunu tərk edər, Allah da onları bu cür alçaldar” Tərğib Vət-Tərhib 3/ 351, 4393.
Lakin nədənsə bu məsələ əhəmiyyət baxımından ondan qat-qat aşağı dərəcədə olan digər məsələlərin kölgəsində qalmışdır. Müsəlmanlar Tövhid elminə çox diqqət yetirməlidirlər. Müsəlman: “Yenə də Tövhid!”- deməməlidir. Əsla! Həmişə Tövhid olmalıdır. Bu bizim dünya və axirətdə səadətimizin açarıdır. Hər bir müsəlman ailəsində Tövhid kitabı masaüstü bir kitab olmalıdır. Hər il oxunan, təkrarlanan bir kitab olmalıdır. Bu kitabı tərk etmək şərdir. Bilsən bu kitabda sənin üçün nə qədər xeyir vardır!? “Mən Tövhidi öyrənmişəm” deyən kimsə artıq xəta etmişdir. Tövhid Nəhv və Sarf elmi deyil ki, bir dəfə öyrəndin kifayət etsin. Tövhid – Allahın sənə verdiyi ömürlə bərabər davam edən bir kitabdır. Oxudun bitirdin, yenə də təkrarla, çünki şeytanın səndən ən çox istədiyi şey şirk etməyindir. 

Ümmətdə Şirkin Zühur Etməsinə Başlıca Səbəblər:

1) Cahillik – düzgün əqidəni bilməmək və ya öyrənmək istəməmək, çox az diqqət etmək və ya heç diqqət yetirməməkdir. Nəsillər yetişmişlər ki, bu əqidəni bilmirlər, əqidəyə zidd olan məsələləri bilmirlər. Haqqı yalan, yalanı isə haqq kimi bilirlər. 
İbn Qeyyim deyir: “Cahillik öldürücü xəstəlikdir. Onun müalicəsi (şəfası) iki şeydədir; Quran və Sünnə. Müalicə edən isə Rəbbani alimdir”. 
Cahillik elmə zidd olandır. Öldürücü xəstəlikdir. İnsanı elə tələf edir ki, özü də hiss etmir. Cahillik xəstəlikdir, insanı elə bir tərzdə kor edir ki, xilasının harada olduğunu bilmir. Alimlər diri, cahillər isə ölüdürlər. Bu əqidə Tövqifidir. Yəni sənin, mənim ağlım üzərində qurulmur. Onu quran Allahdır - əqidədə ictihada yer yoxdur. Əqidənin mənbəsi iki əsasdır: Quran və Sünnə. Nə üçün? Çünki, Allahı Onun Özündən başqa heç kəs yaxşı tanıya bilməz. Allahdan sonra onu gözəl tanıyan Peyğəmbəri Muhəmməddir [Allahın salamı və salavatı ona olsun]. İlk əvvəl əqidədə problem yox idi. İnsanlar bir əqidə, bir cəmaat idilər. Lakin xeyirli dövr, xeyirli əsr getdikdən sonra zəlalət əhli gəldi, əqidələr çoxaldı, cəmaatların sayı isə artı. Bütün bu cəmaatlar Quran və Sünnə ilə getdiklərini iddia edirlər. Lakin Quran və Sünnə onları tanımır, tanımaq da istəmir. Əqidələri fəlsəfə, ağıl, kiminsə ideyası, qəzəbi və hissləri üzərində qurulmuş camaatlar. Lakin biz Quran və Sünnəyə fəhm (başa düşmək) qaydasını da əlavə edirik. Sizin (zəlalət əhlinin Quran və Sünnəni) başa düşmək fəhmini yox, Quran və Sünnəni ən gözəl anlayan, bununla yaşayan səhabələrin fəhmini. 
Auf ibn Məlik rəvayət edir ki, Rəsulullah [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Yəhudilər yetmiş bir firqəyə bölünəcəklər, onlardan yalnız biri Cənnətə, qalanları isə Cəhənnəmə düşəcəkdir. Xristianlar yetmiş iki firqəyə bölünəcəklər, onlardan yalnız biri Cənnətə qalanları isə Cəhənnəmə düşəcəkdir. Qəlbim əlində olan Allaha and olsun ki, mənim ümmətim yetmiş üç firqəyə bölünəcəkdir, onlardan yalnız biri Cənnətə, qalanları isə Cəhənnəmə düşəcəkdir". İbn Məcə.
İbn Ömərin rəvayətində isə səhabələr Cənnətə düşən firqə haqqında soruşdular. Rəsulullah buyurdu: "Onlar mənim və səhabələrimin yolu ilə gedənlərdir". ət-Tirmizi, əl-Albani "Səhih Hədislər Silsiləsi" 1348.
Başqa rəvayətdə: Rəsulullah [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "O, da camaatdır". Əhməd 4/ 102, əl-Albani "Ziləlul-Cənnə"
Bu iki şəfanı öz yerinə qoyan, başa salan lazımdır. Hər bilən yox, Rəbbani bilən lazımdır. Çox insanlar müalicə etmək üçün özləri bu iki əsasa baş vururlar. Lakin onlar alim olmadıqları üçün ölüm tapırlar. Rəbbani alim bu iki əsası sənə doğru başa düşməyə yardımçı olacaqdır. Elm dərmandır. Lakin insan bədəninə uyğun olmayan dərman qəbul etsə bu onu ya şikəst edər ya da ki həlak. Çünki, həkim olmadan qəbul etmiş və bunu ona lazım olan miqdarda etməmişdir. Məhz buna görə də Xəvariclər həlak olmuşlar. Onlar Quran və Sünnəni götürdülər, lakin lazım olan yerə qoymadılar. Elə zənn etdilər ki, böyük günah sahibi əbədi Cəhənnəmlikdir. Onlar bunu öz ağıllarından deyil, bu iki mənbədən götürdülər. Digər məzhəb və təriqətlərin azmalarına səbəb də bir başa bu iki əsasa baş vurmaları idi. Lakin onların başa düşməkdə həkimləri səhabələr deyildilər. Onlar həkim olaraq alimləri deyil, ağıllarını götürdülər. Bu ümmətin fərqi elmin miras edilməsidir. Yəni, yeni nə isə ortaya çıxmır, nə qalıbsa Peyğəmbərdən [Allahın salamı və salavatı ona olsun] miras olaraq qalan elmdir. Alimlər isə varis olaraq bunu götürüblər. 

2) Onların Fanatik olaraq, hətta səhf olduqları halda ata-babalarının yolu ilə getmək. Kor-koranə olan təqlid. Əqidə məsələlərində öz imamına, axunduna, xocaya kor-koranə təqlid etmək (səhf və düz olmasına) baxmayaraq. Heç bir dəlilə əsaslanmadan iman gətirmək. “Onlar Allahı qoyub baş keşişlərini və rahiblərini, bir də Məryəm oğlu İsanı tanrılar qəbul etdilər. Halbuki onlara ancaq tək olan İlaha ibadət etmək əmr olunmuşdu. Ondan başqa tanrı yoxdur. O, bunların şərik qoşduqları şeylərdən uzaqdır”. (ət-Tövbə 31). 
“Onlara: "Allahın nazil etdiyinə tabe olun!"– deyildikdə, onlar: "Xeyr, biz atalarımızın tutduğu yolu tutacağıq!"– deyirlər. Bəs ataları bir şey anlamayıb doğru yola yönəlməyiblərsə necə?” (əl-Bəqərə 170). 
“Onlara: "Allahın nazil etdiyinə və göndərdiyi Elçiyə tərəf gəlin"– deyildikdə: "Atalarımızın tutduğu yol bizə bəsdir"– deyirlər. Əgər ataları bir şey bilməyib, doğru yola yönəlməyiblərsə onda necə olsun?” (əl-Maidə 104). 
“Biz səndən əvvəl hansı bir şəhərə xəbərdarlıq edən bir peyğəmbər göndərdiksə, onun cah-calal içində yaşayan sakinləri: "Biz atalarımızı bu yolda gördük və biz də onların yolunu tutub gedəcəyik!"– dedilər”. (əz-Zuxruf 23). 
“Üzləri odda o yan-bu yana döndəriləcəyi gün onlar deyəcəklər: "Kaş biz Allaha ibadət edəydik, Onun Elçisinə müti olaydıq!" Onlar deyəcəklər: "Ey Rəbbimiz! Biz başçılarımıza və böyüklərimizə itaət etdik, onlar da bizi haqq yoldan azdırdılar”. (əl-Əhzab 66-67). 
“Onlar Allahı qoyub baş keşişlərini və rahiblərini, bir də Məryəm oğlu İsanı tanrılar qəbul etdilər. Halbuki onlara ancaq tək olan İlaha ibadət etmək əmr olunmuşdu. Ondan başqa tanrı yoxdur. O, bunların şərik qoşduqları şeylərdən uzaqdır”. (ət-Tövbə 31). 

3) Ğuluv – İbadət etməkdə, əməldə, tərifdə, adətlərdə həddi aşmaq deməkdir. Ölmüş saleh kimsələri öz məqamlarından yuxarı qaldırmaq. Etiqad etmək ki, onlar da Allah kimi hansısa qüvvəyə sahibdirlər. 
Şirkin Yaranması – birdən-birə baş verməmişdir. Şeytan öz işini addım-addım görür. İlk şirk də salehləri Ğuluv etməkdən sonra baş vermişdir. 
Ğuluv – şişirtmək deməkdir. 
Cəfa - ğuluvun əksidir. Adəm övladlarının dinlərini tərk etmələrinə səbəb onların salehlərlə bağlı olan həddi aşmalarıdır. 
Saleh – saleh əməllər edən, fitnə-fəsad daşımayan kimsədir. Saleh – Allahın və qulların haqqını verəndir. 
Sabiquna Bil-Xayrat – xeyirdə irəli keçən, mübah olan əməlləri edən kimsədir. Salehlərlə bağlı hədd haradadır? Allah üçün onları sevmək, hörmət etmək, qorumaq, əgər Peyğəmbərdirsə şəriətinə əməl etmək. Bu da dinin salehlərə qarşı qoyduğu həddir. Həddi aşmaq isə - onlara Allahın layiq olduğu sifətləri vermək, Lövhi-Məhfuzda olanları bilməsi, şəriətin qoyduğu çərçivədən çıxmaqdır. Tərif etdikləri zaman Allah səviyyəsində tərif etmək (İtra - o, tərif ki, onda yalan da vardır). Sevgidə həddi aşmaları onların salehləri ucaltmalarına, onlardan kömək istəmələrinə gətirib çıxartdı. 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] həcc vaxtı daş atmaq üçün səhabələrdən daş gətirmələrini əmr etdi. İbn Abbasda xırda daşlar yığıb gətirdi. “Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Ey insanlar! Dində çox şişirtməkdən çəkinin. Sizdən əvvəlkiləri dində çox şişirtmək həlak etdi (əgər insan torpaq atsa Cəfa, yox əgər alma boyda daş atsa artıq Ğuluv etmişdir)" Əhməd 1/ 215, ən-Nəsai 5/ 268, 4063, İbn Məcə 3029, əl-Həkim 1711, əl-Albani “Səhihul-Cəmi” 2680. 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "İfrata varanlar həlak oldular və bunu üç dəfə təkrar etdi". Muslim 2670, Əbu Davud 4608, Əhməd 1/ 386, Əbu Yəla 5004. Xristianlar İsanı sevgidə şişirtdikləri üçün ona İlahi keyfiyyətləri verdilər. Yəhudilər isə İsa üçün “zinadan doğulan” deməklə cəfa etdilər. Vasat (orta) ümmət isə bu iki əməlin ortasında orta yolu tutanlardır. 
Ömər rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Məni Xristianların Məryəm oğlu İsanı tərif etdikləri kimi tərif etməyin. Mən sadəcə bir qulam, deyin Allahın qulu və rəsulu. Məni tərif etməkdə həddi aşmayın. Məni Allahın layiq bildiyi dərəcədən artıq yüksəltməyin. Rəbbim məni necə vəsf edibsə, elə də vəsf edin". əl-Buxari 3445, Əhməd 23,24, əd-Darimi 2784, İbn Hibban 6239, Əbu Yəla 153. Şirk isə on əsr və ya on nəsildən sonra Nuhun qövmündə salehləri ğuluv etməklə ortaya çıxdı. 
"İnsanlar (əvvəlcə) ancaq tək bir ümmət idilər (eyni bir dində idilər). Sonra (aralarında ixtilaf düşdüyü üçün) ayrıldılar". (Yunus 19)". "İnsanlar tək bir ümmət idilər". (əl-Bəqərə 213). 
İbn Abbas deyir ki: "Adəm ilə Nuh arasında altı əsr vardır. Bu dövrdə yaşayan insanların hamısı da Allahın şəriəti üzrə idilər. Onların hamısı İslam dini üzrə idilər. Daha sonra ixtilafa, rəsulların şəriətlərinə uymağı tərk etdikləri üçün şirkə düşdülər. Allah da müjdələyən və qoxudan Rəsullar göndərdi. Göndərilən ilk Rəsul isə Nuh idi". İbn Kəsir 1/ 250, Məcmuul-Fətava 20/ 106. İstənilən bir günah da belədir. Qadınların geyimi heç vaxt bu günkü kimi qısa olmayıb. İstənilən bir dövlətin adət ən-ənəsi olan geyimlərinə, milli geyimlərinə nəzər salsaq görərik ki, paltarı uzun və baş örtüyü də var. Lakin vaxt keçdikcə şeytan müəyyən bəhanə və hiylə ilə onların geyimlərini gördüyümüz hala gətirmişdir. Artıq pis bir əməl gözəl, gözəl bir əməl isə pis göstərilmişdir. Nuhun qövmü ilə baş verən də şeytanın addım-addım gəlməsi idi. 
"Və (öz tabeçiliyində olanlara) dedilər: "Öz tanrılarınızı tərk etməyin, (xüsusi ilə) Vəddi, Suvanı, Yəğusu, Yəuqu və Nəsri atmayın". (Nuh 23). İbn Abbas rəvayət edir ki, bunlar Nuhun qövmünün əməlisaleh insanları idilər. Onlar öldükdən sonra şeytan onların yaşadığı qövmün insanlarına vəsvəsə edir ki, onların toplandıqları yerlərdə heykəllərini ucaltsınlar və onların adlarını həmin heykəllərə versinlər. Onlar da deyilən kimi etdilər. (Heykəlləri) düzəldən nəsil ölüb gedənə qədər onlara ibadət olunmadı. (Uzun müddət keçdikdən sonra) elm unudulduqda o, heykəllərə ibadət etməyə başladılar. əl-Buxari 4920. 
Abd ibn Humeyd, Əbu Mutahhardan rəvayət edir ki, Əbu Cəfər (Bəkri) yanında Yezid ibn Muhəlləbdən bəhs edildi. Əbu Cəfər dedi: "O, Allahdan başqa ilk ibadət edilən yerdə öldürüldü”. 
Sonra Vədd haqqında danışdı. Vədd müsəlman bir kimsə idi və qövmü tərəfindən sevilirdi. O, ölüncə Babil torpaqlarında qəbrinin ətrafında toplandılar və onun ölümünə üzüldülər. İblis onların Vəddə üzüldüklərini gördükdə dedi: "Sizin buna çox üzüldüyünüzü görürəm. Sizin üçün onun bir surətini çəkməmi istəyirsinizmi? Beləcə o, sizin toplandığınız yerdə olacaq və onun sayəsində Vəddi xatırlayacaqsınız". 
Onlar da: “Bəli, çək!”- dedilər. İblis onlara Vəddin bir surətini çəkdi. Onlar da onun surətini toplandıqları yerə qoydular və onu xatırlamağa başladılar. 
Onların Vəddi xatırladıqlarını gördükdə bu dəfə dedi: "Sizin hər birinizin evində belə bir heykəl düzəltməyimə nə deyirsiniz? Beləcə bundan sizin hər birinizin evində olacaq və onu xatırlayacaqsınız".
Onlar: "Bəli, olar"- dedilər. (Şeytan) hər ev əhlinə onun kimi bir heykəl düzəltdi. Onlar da bu heykələ yönəldilər. Heykəl vasitəsilə Vəddi xatırlamağa başladılar. Onların uşaqları böyüdü. Atalarının bu heykəllə nə cür davrandıqlarını gördülər. Nəsillər çoxaldı. Onu xatırlamaq məsələsi unudulub getdi. Sonda isə onu Allahdan başqa İlah halına gətirdilər. Allahdan başqa yer üzündə ilk ibadət edilən şey Vəddin adı verilən Vədd bütüdür". Durrul-Mənsur 6/ 269, İbn Urvə Hənbəli "Kəvakibud-Dərari" 6/ 112/ 2. 
Onlar bu heykəlləri düzəltdikləri zaman onlara ibadət etmirdilər. Çünki bunun qadağan olunduğunu bilirdilər. Onların alimləri bu heykəllərin qoyulmasına icazə verdikləri zaman böyük bir qəbahətə yol verdilər. Şeytan onlara vəsvəsə etdi: “Heykəlləri düzəldin ki, olara baxdıqda ibadət yadınıza düşsün”. Çünki insanlar onlar üçün darıxırdılar. Bu bidətdir. Uzun illər keçsədə belə Nuhun qövmünün bidəti onları şirkə gətirib çıxartdı. Buradan da İmam Əhmədin bu sözləri yada düşür.
Allah buyurur: "Onun əmrinə qarşı çıxanları başlarına gələcək bir bəladan, yaxud da düçar olacaqları bir əzabdan qorxsunlar". (ən-Nur 63). 
"Bu bəlanın nə olduğunu bilirsiniz? Bəla – şirkdir. Çünkü, bir kimsə Peyğəmbərin  sözlərindən bəzilərini rədd edəcək olursa, qəlbinə bir miqdar azmaq düşər və sonda da məhv olar". Şeyx Useymin "Üç əsas" şərhi. 
Onların niyyətləri gözəl idi. Heykəlləri qoyduqda niyyətləri, onlara çox ibadət etmələrini xatırlamaq idi. Onlar şirk qoşmaq haqda heç düşünmürdülər. Ona görə də gözəl niyyət haramı halal etmir. Saleh kimsələr öldükdən sonra, elm yaddan çıxandan sonra şeytan öz vəsvəsəsini etdi. Ümmətdə alimlərin yeri onda bilinir. Ona görə də günümüzdə İbn Bazzı, əl-Albanini, Useymini pisləyənlər bilsinlər ki, dolayı yolla şirkin yayılmasını istəyirlər. Bu hadisədə alimlərin insanlar arasında olan yeri bilinir. Onların getməsi dəhşətli hadisələrin baş verməsidir. Şeytan alimlərin vaxtında ibadət etməyi əmr etmədi, lakin alimlər ölən kimi, elm yox olan kimi dəvətinə başladı. 
Artıq onlarda belə bir etiqad yaranmışdır ki: Mən bu qəbrin ətrafına gəlib burada Allaha dua etsəm, qurban kəssəm, nəzir desəm daha tez qəbul olunar, nəyinki evimdə oturub dua etsəm. Vaxt keçdikcə artıq bu heykəllərdən istəməyə başladılar. Ey filankəsin cəddi Allaha dua et ki, bizə şəfa versin. Şeytan bir başa onlara şirki göstərərək demədi ki: “Gəlin Allaha şərik qoşun”. Çünki bilirdi ki, bunu bir başa etsə heç kəs qəbul etməz. Mərhələ-mərhələ, addım-addım gəldi. Halbuki, Adəm ilə Nuh arasında on əsr var idi. Bütün insanlar da bir din üzərində idilər. Xatırlama - İblis Adəm necə vəsvəsə etdi? Allah Adəmə əmr etdi ki – “Bu ağacdan yemə! Qalan nə istəyirsənsə et!”
Lakin şeytan ona vəsvəsə edərək dedi ki: “Bilirsənmi ki, Allah sənə bu ağacdan yeməyi nə üçün qadağan edib?” 
Adəm dedi: “Xeyr”. 
Şeytan: “Çünki, sən bu ağacdan yesən sənə əbədi həyat və tükənməz bir mülk veriləcəkdir”. 
“Şeytan ona vəsvəsə edib dedi: "Ey Adəm! Sənə əbədiyyət ağacını və tükənməyəcək bir mülkü göstərimmi?" (Ta ha 120).
Bir başa demədi: “Get, o, ağacdan ye!” İblis Adəmi - əleyhissəlam - aldatdı, onun nəslini isə yaxşı niyyətlərlə aldadır. Salehləri unutmayın, onları ziyarət edin, xatırlayın ki, siz də salehlərdən olasınız. Sonra bir müddət keçdikdən sonra salehləri Allah ilə aralarında vasitəçi edir, bir müddətdən sonra isə bir başa onlara ibadət etməyə təşviq edir və Tövhid əhlinə qarşı çıxaraq belə deyir: “Siz yeni din gətirmisiniz, biz ata-babalarımızdan belə görmüşük, öz əslinizə hörmət etmirsiniz” və s. Allah Nuhun qövmünü suya qərq etdi, Tövhid əhlindən başqa hamı məhv oldu. İllər, əsrlər ötdü, yeni nəsillər gəldi. Onlar da ata-babalarının başına gələni unutdular. Şeytan yenidən öz addımlarını atmağa başladı. Allah yeni Peyğəmbər, yeni kitablar nazil etdi. Rəvayət edildiyinə görə yüz iyirmi dörd min Peyğəmbər gəlib-getdi və beləcə Muhəmməd qədər davam etdi.
“Şübhəsiz ki, şeytan sizin düşməninizdir, siz də onu düşmən sayın. O öz tərəfdarlarını Od sakini olmağa çağırır”. (Fatir 6). Ey mənim qardaşım! İnsanların qınağından, sözlərindən qorxma! Bir şeyi unutma ki, Haqq daima yardıma məzhər olur, lakin bununla birlikdə sıxıntı, çətinliklərlə sınanır. Buna heyrət etmə, çünki bu Rahmənin sünnətidir.
“Beləliklə, Biz hər bir peyğəmbər üçün insanlar və cinlərdən olan şeytanlarından düşmənlər müəyyən etdik…”. (əl-Ənam 112). O, halda bizim ümüdsüzliyə qapılmağımız caiz deyildir. Çünki gözəl aqibət təqva əhlinindir. Məgər Nuha qarşı çıxmadılar, və ya digər Peyğəmbərləri incitmədilər? Onlara da: “Siz ata-babalarınıza hörmət etmirsiniz, əcdadlarınıza qarşı çıxırsınız”- deyirdilər. Elə zənn edirdilər ki, bunu etməklə öz əcdadlarına hörmət edir və haqlarını qoruyurlar. Salehləri şişirtməyin nəticəsi bax budur. 

4) Şirkin yaranmasının səbəblərindən biri də insanların Peyğəmbərlərin, salehlərin gəzdikləri, oturduqları yerləri əhatəyə alaraq oraları üstün saymalarıdır. Şirkin qarşısını almaq üçün – Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] və Səhabələr şirkə aparan kiçik bir şey olsa belə onun qarşısını dərhal alardılar. Ölüm anında olan Peyğəmbərin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] düşündüyü Tövhid, şirkin qarşısını almaq idi. Bu, məslənin nə dərəcədə mühüm olduğunu göstərir. Çünki salehlərin qəbirlərini şişirtmək sonda onlara ibadətə gətirir ki, insanlar da bunun dindən olduğunu zənn edirlər. 
Əbu Hureyra rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Allahım! Qəbrimi ibadət olunan büt (vasan) etmə! Öz Peyğəmbərlərinin qəbirlərini məscidlərə (ibadət olunan yerə) çevirən bir qövmə Allahın şiddətli əzabı düçar olar” Məlik 1/ 172, Əhməd 2/246, Əbu Yala 6681, əl-Albani “Səhih”. 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Allah Peyğəmbərlərinin qəbirlərini ibadətgaha çevirən Yəhudilərə və Xristianlara lənət etsin". əl-Buxari, Muslim. 
Həmiçinin – Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] Lat, Uzza, Manat adlanan bütlərin dağıdılmasını əmr edir. Yunus ibn Bukeyr, Əbu Xalidə Xalidi ibn Dinar, Əbu Aliyəyə dedi: "Tustəri fəth etdiyimiz zaman Hurmuzun mal saxladığı evin başında yazı olan ölü bir bədənin uzanmış olduğu bir çarpayı tapdıq. Onu Ömər ibn Xattabın yanına gətirdik. Kəbi çağırdı və o, yazını ərəbcəyə çevirdi. Mən ərəblərdən o, yazını oxuyan ilk insanam. Bu Daniel deyilən birisi idi. O, nə zaman ölmüşdür? dedim. Üç yüz ildir. Ondan dəyişən nədir. Başında bəzi saçlarından başqa heç bir şey dəyişilməmişdi. Belədir, çünkü Peyğəmbərlərin ətlərini torpaq çürütməz. İnsanlar ondan nə diləyərdilər? Göy üzü tutulduğu zaman onun cəsədini çıxararaq yağmur gözləyərdilər”. Dedim: “Siz nə etdiniz?” Gündüz vaxtı bir-birindən ayrı on üç qəbir qazdıq, gecə olduqda isə onu birində dəfn etdik və qəbiri yerlə düz etdik ki, insanlar başa düşməyib sonradan gəlib qazmasınlar". Səhabələrin hərəkətinə nəzər salın. Ömər: “Oranı əhatəyə alın, təmiz saxlayın, gələcək nəsillər üçün qoruyun”- demədi. Əksinə şirkin qarşısını dərhal alaraq belə yerləri yerlə bir edərdilər ki, insanlar axtarıb tapmasınlar. Şirkin qarşısını almaq Tövhidi qorumaqdır. 
Həmçinin - Ömər beyət ağacının kəsliməsini əmr etdi. Çünki, insanlar artıq oranı ibadətgah etmişdilər. Ağaca iplər, cürbəcür əskilər bağlayıb, ətrafında təvaf edir, bərəkət diləyirdilər. Ömər təhlükəni görüb ağacın kəsilməsini əmr etdi. Qureyşdə şirk necə başladı? Nuhun qövmündən qalan bütlər torpağın altından çıxdılar. 
Allahu Əkbər! Alaq otlar olur ki, təmizləyirsən yenə də çıxır. Şirk də belədir, qarşısını alırsan başqa yerdən çıxır. Abdullah ibn Ömər  rəvayət edir ki, Peyğəmbər ilə birlikdə Səmud qövmünün ərazisi olan Hicr ərazisinə gəldik. Oranın quyularından su aldıq və xəmir yoğurduq. Peyğəmbər aldığımız suları boşaltmağımızı və yoğurduğumuz xəmirləri isə dəvələrə yedirtməyimizi əmr etdi. 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun]: "Ağlayanlar müstəsna olmaqla (ağlamayanlar) nəbadə əzaba uğramış olan bu qövmün yurduna girsin. Əgər ağlamasanız onlara toxunan əzabın bir bənzəri sizlərə də toxunmasından qorunmaq üçün onların yurdlarına girməyin. Sonra Peyğəmbər  vaxtı ilə Salehin dişi dəvəsinin su içdiyi quyudan su almalarını onlara əmr etdi". Muslim 2980 
Subhənəllah! Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] Allahın qəzəbinə uğramış qövmlərin ərazisindən keçdikdə qorxaraq, ağlayaraq keçərdilər. Bunlar isə Allahın qəzəbinə gəlmiş, Allahın lənətinə düçar olmuş yerləri ziyarətgah edirlər. 
İbn Teymiyyə Hira mağarası haqqında deyir ki: "Peygəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] peygəmbərlikdən öncə orada ibadətə çəkilərdi. İlk olarak vəhy orada ona nazil oldu, lakin ona vəhyin ilk enməsindən sonra bir daha o, mağaraya çıxmadı, ona nə özü, nə səhabələri yaxınlaşmadı. Peygəmbərlikdən sonra Məkkədə on il qaldı. O, mağaranı ziyarət etmədi, oraya qalxmadı. Eyni şəkildə Məkkədə onunla birlikdə olan möminlər də oraya çıxmadılar. Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] hicrətdən sonra Hudeybiyyə ümrəsinə və Məkkənin fəthi vaxtı Məkkəyə gəldi və orada iyirmi gün qaldı. Lakin Hira mağarasına getmədi və oranı da ziyarət etmədi”. Məcmuul-Fətava 27/ 251.

5) Müsəlmanlar evlərində doğru əqidəni övladlarına öyrətməkdən məhrum olublar. Valideyin dindən başqa övladına hər bir şeyi öyrədir, evlənməyi, pul qazanmağın yollarını və s. Qəzet və jurnallar insanlara yalnız əyləncəni öyrədir. 
İmam Malik deyir ki: "Bu ümmətin başı nə ilə islah olunmuşsa (düzəlmişsə, nə ilə doğru yola yönəlmişsə), bu ümmətin sonu da yalnız onunla islah olunur. O, gün din olmayan heç bir şey, bu gün də din olmaz".Qadi İyad "əş-Şifa" 2/ 88. 
İbn Abbas rəvayət edir ki, bir gün (minikdə) Peyğəmbərin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] tərkində idim. O, buyurdu: "Ey oğul! Mən sənə bir neçə kəlimə öyrədəcəyəm. Allahı qoru ki, Allah da səni qorusun. Allahı qoru ki, Onu öz qarşında tapasan. Bir şey dilədikdə, Allahdan dilə! Kömək istədikdə Allahdan kömək istə! Bil ki, əğər bütün insanlar sənə xeyir vermək üçün bir yerə toplansalar, sənə Allahın yazdığından artıq heç bir xeyir verə bilməzlər. Bunu da bil ki, əgər sənə zərər vermək üçün bir yerə toplansalar, sənə Allahın yazdığından artıq zərər verə bilməzlər. (Çünkü) qələmlər qaldırılmış, səhifələrin (mürəkkəbi) qurumuşdur". ət-Tirmizi 2516. əl-Albani "Səhihul-Cəmi" 7834. 
Başqa bir rəvayətdə: (Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun]): "Allahı qoru ki, Onu öz önündə tapasan. Yaxşı günündə Allahı yada sal ki, Allah da səni çətin (pis) günündə yada salsın. Bil ki, səndən yan keçən bəla sənə toxunmamalı idi. Başına gələn bəla isə səndən yan keçməməli idi. Bunu da bil ki, (Allahın) yardımı, zəfəri - səbrlə birlikdədir. Qurtuluş – kədər və sıxıntı ilə bərabərdir və şübhəsiz ki, hər bir çətinliklə birlikdə - asanlıq vardır". əl-Albaninin tədqiqi ilə "Riyadus-Salihin" 63.

6) İnsanların Quran və Sünnədən uzaqlaşaraq dünyaya bağlanmaları, Allahı unutmaları. Dünya nemətlıri, var-dövlət çoxaltmaq, vəzifə dalıyca qaçmaq və s. işlər insanı Rəbbindən uzaq etmişdir. "…Dünya malı axirət yanında yalnız cüzi bir şeydir". (ət-Tövbə 38). 
Zeyd ibn Sabit rəvayət edir ki, Allah Elçisi [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurmuşdur: “Kimin niyyəti dünya malı əldə etmək olarsa, Allah onun işlərini puç edər, yoxsulluğu onun gözləri arasına qoyar, dünya malından da ona yalnız qədərinə yazılmış şeylər nəsib olar. Kimin də niyyəti Axirəti qazanmaq olarsa, Allah onun işlərini yoluna qoyar, onun qəlbini zəngin edər, dünya malı isə ona ram edilmiş halda gələr”. İbn Macə 4105, 4244. əl-Albani səhih olduğunu bildirmişdir. Ərəblərdə günahlar elə bir həddə çatmışdı ki, heç bir qövm və tayfada belə bir azğınlıq olmamışdı. İçki evlərdə çəlləklər halında saxlanılır, qız uşaqları diri-diri basdırılır, 10 nəfər bir qadınla yaxınlıq etdikdən sonra qadın uşağı xoşuna gələn kişiyə isnad edirdi. Riba o, qədər çox idi ki, Kəbəni tikəndə söz verdilər ki, yalnız halal puldan tiksinlər. Bu qədər günahlar ola-ola Peyğəmbər heç birindən başlamadı. Dəvətini yalnız Tövhiddən başladı. Çünki, bütün bu sadaladıqlarımız günahlar bağışlanandır. Bu gün müsəlmanlar şirkdən başqa hər şeydən danışırlar, xilafət qurmaq, təkfir etmək və s. Allahın haqqı tapdalanır, danışan isə yoxdur. İnsanların haqqı tapdalanan kimi danışırlar. Şirk qulun Cəhənnəmdə əbədi qalması¬na, əməllərinin puç olmasına, illərlə etdiyi əməllərin itməsinə, yox olmasına səbəbdir. Allah müşrikə Cənnəti haram etmişdir. Günahlar isə belə deyildir. 

Tövhidin Faydaları Və Səmərələri: 

1. Tövhidi həyata keçirən, haqqını verən bir qul hesaba çəkilmədən, əzaba uğramadan Cənnətə girəcəkdir. 
2. Tövhidi gerçəkləşdirmək günahların bağışlanması və kəffarəsidir. 
3. Dünya və axirətin sıxıntısı, qəmi, kədəri və əzabından qurtulub hüzura və rahatlığa çıxmağın ən böyük vəsiləsi və səbəbidir. 
4. Tövhid qəlbdə xardal dənəsi ağırlığından daha az miqdarda olduğu zaman Cəhənnəmdə əbədi qalmaqdan qurtulmaqdır. 
5. Sahibinə hidayəti, kamilliyə çatmağı, dünya və axirətdə əmin-amanlığı təmin etməkdir. 
6. Tövhid, Allahın razılığına və savabına nail olmağın yeganə səbəbidir. 
7. Zahiri və batini bütün əməllərin və sözlərin qəbulu, kamilliyə və savaba çatmaq tövhidə bağlıdır. 
8. Tövhid qulun yaxşılıq edib, pislikdən çəkinməsini asanlaşdırır. Onu müsibətlərə qarşı səbrli edir. 
9. Tövhid qəlbdə tam olduğu zaman Allah onun sahibinə imanı sevdirir. Qəlbində onu gözəl göstərir. Küfrü, üsyanı və günahı isə ona çirkin göstərir. 
10. Tövhid qulu yaradılmışlara qul olmaqdan, onlara bağlanmaqdan qurtarır. Həqiqi və ən yüksək izzət və şərəf də elə budur. 
11. Tövhid qəlbdə tam və kamil olduğu və tam bir ixlasla yerləşdiyi zaman əməlin azı çox olur, əməllərin və sözlərin mükafatı sayılmayacaq miqdarda qat-qat artır. Qulun tərəzisində onun ixlası göylər və yerin qarşılamayacağı qədər ağır gəlir. 
12. Allah tövhid əhli olan quluna dünyada və axirətdə izzət və şərəfi, hidayəti, asanlığı, xeyirli söz və əməllərində isabətli olmağı zəmanət verir. 
13. Allah iman əhli Muvahhidləri dünya və axirətin pisliklərindən qoruyur və onlara təmiz, gözəl bir həyat bəxş edir.

Tövhid ilə yanaşı Muvahhid bir kimsədə şirkə düşmək qorxusu (ondan qorunmaq) da olmalıdır. Çox az bir kimsə öz Tövhidinə görə qorxur. Bu Tövhidi istəyən, həris olan bir kimsə mütləqdir ki, şirkdən qorxmalı və ondan qaçmalıdır. O, qorxu daima Muvahhidin qəlbində olmalıdır, qəlbi daima Allahdan qorxan kimsə isə daima Allaha itaətdə olacaq, Allahdan bağışlanma diləyəcək və şirkdən qaçacaqdır. Şirkə düşməmək üçün də insan şirkin bütün növlərini bilməlidir. Şeytanın ən başlıca məqsədi insanları şirkə salmaqdır. 
Çünki, bunu Allaha vəd vermişdir: “İblis dedi: "Onların dirildiləcəyi günə qədər mənə möhlət ver". Allah dedi: "Şübhəsiz ki, sən möhlət verilənlərdənsən". İblis dedi: "Sən məni yoldan çıxartdığına görə mən də Sənin düz yolunun üstündə oturub insanları tovlayacağam. Sonra onların yanına önlərin¬dən və arxalarından, sağlarından və sollarından gələcəyəm və Sən onların əksəriyyə¬tini şükür edən görməyəcəksən". Allah buyurdu: "Oradan mənfur və qovulmuş halda çıx! Onlardan hər kəs sənin ardınca getsə, əlbəttə, Cəhənnəmi sizin hamınızla dolduracağam”. (əl-Əraf 14-18). 
İbrahim dua edərək onu və ailəsi üçün Allahdan istəyir ki: "…Məni və övladlarımı bütlərə tapınmaqdan uzaq elə!" (İbrahim 35). Əgər möminlərin imamı və Allahın dostu, öz qövmünə qarşı mübarizə aparan, bütləri sındıran kimsə şirkə düşməkdən qorxurdusa, deməli bütün müsəlmanlar Allaha şərik qoşmaq təhlükəsinə görə qorxu hissi keçirməlidirlər. Bundan sonra kim əmin ola bilər? O, zaman bu kitabı öyrən! Bu kitabı öyrənmə ki, insanları şirk və küfürdə ittiham edəsən, öyrən ki, özünü və ailəni müşrik olmaqdan, şirkə düşməkdən qoruyasan. Çox təəssüf ki, bir çox müsəlmanlar öz yaxınları şirkdə boğulduqları halda, bu kitabı yalnız insanları ittiham etmək üçün öyrənirlər.
Bu gün insnları Tövhidə çağıran, onlara şirkdən qaçmağı və şirkə düşməməyi öyrədən - insanların ən xeyirlisi və ən gözəl bir şeyə çağıranıdır. Günümüzdə insanları Tövhidə dəvət edənləri görürsən ki, incidir, təhqir edirlər, “sən düz danışmırsan”, “biz ata-babalarımızı belə görmüşük” və s. Bu kimi sözlər deyirlər. 
Sələflər deyirlər ki: “Əgər onlar nəyə dəvət olunduqlarını, Tövhidin mahiyyətini bilsəydilər, mən onlar üçün atalarından, analarından belə əziz olardım”. Lakin siz anlamayan bir qövmsünüz. Bunu Allahın haqqını bilən kimsə bilə bilər. 
Şükürlər olsun aləmləri Rəbbi olan Allaha! Şükürlər olsun ki, verdiyi nemətlər sayəsində bu kitabı tərcümə edib toplaya bildik. Allaha nə qədər şükr etsək də layiqincə onun verdiyi nemətlərin əvəzini verə bilmərik. Çünki Allahın bizi şükr etməyə müvəffəq etməsi özü də bir nemətdir ki, bunun da şükrə ehtiyacı vardır. 
Necə ki, Davud buyurur: "Ey Rəbbim! Sənə necə şükr edim ki, neməti verən, onunla ruziləndirən, sonra da nemət üstünə nemət verərək artıran Sənsən. Nemət də Səndən, şükr də Sənədən. (şükrüm belə Sənin bir nemətindir) Necə bunlara şükr edim". Allah: "İndi Məni tanıdın və Mənə şükr etdin, ey Davud! Çünki, şükr etməyin də Mənim bir nemətim olduğunu bildin". 
Başqa rəvayətdə: "Ey Rəbbim! Vücudumdakı tüklərdən hər birinin iki dili olsa, gecə və gündüz bütün vaxtlarda Səni zikr etsələr də belə, yenə də mənə verdiyin nemətin haqqını vermiş olmaram". İmam Əhməd "Kitəbuz-Zuhd" 361, 362.
İrad - Çox vaxt qardaşlar mənə irad tuturlar ki, mən hərf və qrammatik səhvlər, cümlə qurluşları ilə bağlı xətaları çox edirərm. Bu iradı mən özüm üçün qəbul edirəm. Lakin çox qardaşlar var ki, tərcümələr zamanı ədəbi dilə çox üstünlük verdikləri üçün şəriətdən yayınırlar. Əgər səndə loru dildə, lakin şəriətə uyğun olaraq insanları başa salmaq daha gözəl alınırsa bu daha gözəldir, nəinki ədəbi dilə üstünlük verib şəriətdən yayınmaq. Bir də ki, məqsədimiz kitabı insanlara səhvsiz çatdırmaq deyildir, dini insanlara doğru çatdırmaqdır. Təki səhvlərimiz hərf və qrammatikada olsun, dində olmasın. Amin! 
İlk növbədə Allahdan bu işimin dolğun, düzgün şəkildə toplayıb başa çatdırılmasını diləyirəm. Allahdan əməlimi onun üçün ixlaslı olmasını, məndən qəbul edib onunla müsəlmanları faydalandırmasını diləyirəm. Əgər haradasa xəta etmişəmsə bu nəfsimdən və şeytandandır. Şeytandan və çarəsizlikdən Allaha sığınıram. Burada düzəldilməsi mühüm olan yerləri tapdıqdan sonra mənə öyüd-nəsihət verəndən, səhvlərimi və xətalarımı mənə bəyan edəndən Allah razı olsun. Allah onu xeyirlə mükafatlandırsın! Mən ona əvvəlcədən öz təşəkkürümü bildirirəm. 
Ayrıca bu kitabı toplamaqda mənə kömək edən, bu kitabda zəhməti olan, öyüd vermək və ya dua etmək məqsədilə mənə yardım edən hər bir kəsə də təşəkkür edirəm. Allah onları da xeyirlə mükafatlandırsın! 
Güvəndiyim Allahdır, işlərimi Ona həvalə edirəm və Ona arxalanıram. Həmd və nemət yalnız Onadır. Müvəffəqiyyət bəxş edən və xətalardan qoruyan da Odur. 
"Məni yaradan və məni doğru yola yönəldən Odur! Məni yedirdən də, içirdən də Odur! Xəstələndiyim zaman mənə yalnız O şəfa verir. Məni öldürəcək, sonra dirildə¬cək də Odur və Qiyamət günü xətamı bağışlayacağına ümid etdiyim də Odur! Ey Rəbbim! Mənə hikmət bəxş et və məni salehlərə qovuşdur! Sonra gələnlər arasında mənə yaxşı ad qismət et! Məni Nəim Cənnətlərinin varislərindən et". (əş-Şuəra 78-85).
Allahın salavat və salamı onun Peyğəmbəri Muhəmmədə , onun ailə üzvlərinə, səhabələrinə və Qiyamətə qədər onun yolu ilə gedən saleh möminlərin üzərinə olsun! 

Bitirdim: Miladi 2010-cu il 07 Noyabr
Hicri: 1431-ci il Zül Hiccə 1
Həmd Olsun Aləmlərin Rəbbi Olan Allaha! (Yunus 10)
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: “Yatağa girdiyin zaman (Kəfirun Surəsini) oxu: “Qul Yə Əyyuhəl Kəfirun – Həqiqətən o, şirkdən uzaq (qoruyan) edəndir”. ət-Tirmizi 3403, əl-Albani səhih demişdir.

_________________________________________________
[1] Xutbətul-Hacə adı ilə məşhur olan bu duanı cümə və s. xütbələrdə Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] oxumuşdu. Səhabələrinə də bunu əmr etmiş və özü də onları öyrətmişdir. Hədisin ilk hissəsini bizə Əhməd (№ 1/ 392, 293, 432); Əbu Davud (№ 2188); ət-Tirmizi (№ 1105); İbn Macə (№ 1892) və başqaları rəvayət etmişlər. 
[2] Hədisin Ikinci Hissəsini: Muslim "Şərhu Nəvəvi" (6/ 153-156); Əhməd (3/ 319, 371); ən-Nəsai (3/ 188, 189) və digərləri rəvayət etmişlər. Hədis alimi Muhəmməd Nəsirəddin əl-Albani hədisin bütün rəvayətlərini bir yerə toplayaraq “Xutbətul-Hacə” adlı bir kitab yazmışdır. İstəyənlər bu kitaba baxa bilərlər. Hədis Şeyx əl-Albani tərəfindən səhih hesab olunur.

abul-aliya
 
İsmarıc: 127
Qeyd: 30 İyun 2012, 18:52

Səhifə başı

Re: TÖVHİD-Allahın Qulları Üzərində Olan Haqqı

[İsmarıc]  abul-aliya » 31 İyul 2012, 11:32

ŞƏHADƏT

Şəhadət – bir şey haqqında bilərək (bildiyi halda onun haqqında) xəbər vermək, onun doğru və dəyişməz olduğuna inanmaq deməkdir. Şəhadət kəliməsi öz-özlüyündə onu söyləyən hər bir kəsin yalnız elmi, yəqinliyi, ixlası və səmimiyyəti əsnasında bu kəlməni söylədiyini açıqlayır. Bu xüsusiyətlərin olamaması şəhadət kəlməsini etibarsız edir. Şəhadət elm üzərində olan bir kəlimədir. Dünyəvi məsələlərdə insan bir şeyə şahidlik etdikdə bildiyi bir şeyə şahidlik edər. Bilmədiyi bir şeyə şəhadət edərsə bu – yalançı şəhadət adlanır. Bu şəhadəti insanlar da qəbul etməzlər. Şəhadəti deyən insan Allaha söz verir ki, mən Səndən başqa heç kimə ibadət etməyəcəyəm. Əgər o, bu sözünə əməl etməzsə: "Ya filankəsin cəddi!", "Ya filankəs!" deyərsə onda bu söz pozular. İqrar və itaət, qəlb və dil bir-birinə müvafiq olmadıqca şəhadət mötəbər sayılmaz. 
Çünki, Allah münafiqlərin söylədiklərini: “(Ya Peyğəmbər) Münafiqlər sənin yanına gəldikləri zaman: “Biz sənin doğrudan da Allahın Peyğəmbəri olduğuna şəhadət veririk!”- deyirlər”. (əl-Münafiqun 1). 
Onlar bu kəliməni yalnız dilləri ilə söylədikləri üçün Allah onları yalançı adlandırmışdı.
"Allah da sənin onun həqiqi Peyğəmbəri olduğunu bilir. Allah həm də münafiqlərin xalis yalançı olduqlarına şəhadət verir". (əl-Münafiqun 1) "əl-Əqidətul-Vasitiyyə" İbn Teymiyyə. 

Şəhadət Kəliməsi Özündə Üç Şeyi Birləşdirir:

1) Şəhadət edən kimsə şəhadət etiyini etiqad etməli, yəni buna iman gətirməlidir. Qəlbi ilə etiqad etməlidir ki, Allahdan başqa ibadətə layiq heç bir haqq ilah yoxdur. Bu da Elm və Yəqinliklə olur. Etiqad, əgər orada elm və yəqinlik olmazsa etiqad sayılmaz.

2) Bu kəliməni söyləməkdir: "Allah Özündən başqa heç bir ilah olmadığına şahiddir. Mələklər və elm sahibləri də haqqa-ədalətə boyun qoyaraq o qüvvət və hikmət sahibindən başqa ibadətə layiq heç bir ilah olmadığına şəhadət verdilər". (Ali-İmran 18). 
Bunu elan etmək və söyləməkdir. Özünə müsəlman deyən bir kimsə Lə İləhə İlləllah kəliməsini dili ilə söyləməlidir. Dili ilə söyləməyən şəhadət edən sayılmaz. Bu ona bənzəyir ki: Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: “Həcc Ərafadır”. Bu o, demək deyil ki, sən Ərafada dayanmaqla həcci yerinə yetirmiş oldun. Sözsüz ki, həccin rükunları və vacibləri vardır. 
Lə İləhə İlləllah – kəliməsinin də öz rükunları və vacibləri vardır. Problem Lə İləhə İlləllah kəliməsində deyildir, problem Lə İləhə İlləllah deyən kimsədədir. Buna görə də kimisinin tərəzisi ağır gəlir, kimisinin də yüngül.

3) Şəhadət barəsində digərinə xəbər verməkdir. Bu haqda xəbər verməsə, yəni bildirməsə şəhadət sayılmaz. Yəni mən etiqad edirəm, söyləyirəm və xəbər verirəm ki, Allahdan başqa ibadətə layiq haqq ilah yoxdur. Bu üçü də bir yerdə vəhdət təşkil edir. Bu da Tövhid Kəliməsidir. İman da belədir: Dil - Qəlb - Əməl. 

Şəhadət Kəliməsinin fayda verməsi üçün insan iki şeyi bilməlidir: 

1. Şəhadət Verilən – Allahı tanımaq. Bu da öz-özlüyündə iki şeyi əhatə edir. 
1) Ümumi tanımaq. 
2) Təfsilatı ilə tanımaq. 

1. Əşhədu – elmlə deyilən bir sözdür. Bu da bəsirət, göz və xəbərlə əldə edilən bir elmdir.
Osman rəvayət edir ki, Rəsulullah [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Hər kim Allahdan başqa ibadətə layiq haqq ilah olmadığını bilərək ölərsə Cənnətə girər". Muslim. 
O, dediyi sözün düzgün olması üçün Allahı tanımaq lazımdır. Allahın tək olduğunu, bənzəri olmadığını, oxşarının, şərikinin olmadığını bilməlidir. 
Allah Saməddir – ehtiyacsız, möhtac deyildir. Allah yeməyə, içməyə, rahatlığa ehtiyacı yoxdur. Bütün məxluqat Allaha möhtacdır. Allaha zəiflik, xəstəlik, yuxu, ölüm və s. bu kimi naqislik¬lər üz vermir. Allah doğmayıb, doğulmayıb, yoldaşı da yoxdur. Allah aləmlərin Rəbbidir. Bütün mülk onun əlindədir. Əmr etmək də, yaratmaq da ona aiddir. 
İbn Teymiyyə bu kəlməni belə izah edir: "Ilah – ibadət və itaət olunandır. İlahlaşdırılan da yalnız ibadətə layiq olandır. Çünki o, elə bir xüsusiyyətlərə malikdir ki, istər-istəməz Onu yüksək məhəbbətlə sevmək, Ona itaət və ibadət etmək qaçılmazdır. Ilah – sevilən, ibadət edilən və qəlblərin (ürəklərin) ona olan məhəbbətindən ilahlaşdırılan deməkdir. Ona itaət edirlər və Onun qarşısında alçalırlar. Ondan qorxurlar və Onu arzulayırlar (istəyirlər). Bəlada Ona yönəlir, mühüm məqamlarda duaları ona yönəldirlər. Ruzi intizarında Ona təvəkkül edilir və Ondan sığınacaq istənilir. Onun adı zikr olunanda sakitləşirlər və Ona olan məhəbbətdən rahatlıq tapırlar. Allahdan başqa ibadətə layiq heç bir haqq ilah yoxdur". 
Artıq insan bunu bilərsə o, şəhadət dedikdə kimə şəhadət etdiyini bilər. Az da olsa o, Allahı başqa ibadət olunan ilahlardan ayıra bilməlidir. (Görürsən ki, insan Lə İləhə İlləllah deyir, lakin Allahdan qeyrisindən kömək diləyir, qurban kəsir, nəzir deyir və s. Deməli bu insan hələ də Lə İləhə İlləllah kəliməsini başa düşməyib). Az bir bilik ilə onunla əqidəsi düzgün olar, əməli qəbul olar. Bu kəlimə də ondan qəbul olunar. İnsan bu ümumi elm ilə İslam dininə daxil olur. Lakin insan bu elm ilə kifayətlənməməlidir. Mütləq o, elmini artırmalı və Allahı daha dəqiq tanımalıdır. İmanını artırmaq üçün Allahın İsim və Sifətlərini bilməlidir. 

2. Şəhadət Kəliməsinin mənasını və səndən nəyi tələb etdiyini bilməlisən: "Allah Özündən başqa heç bir ilah olmadığına şahiddir. Mələklər və elm sahibləri də haqqa-ədalətə boyun qoyaraq o qüvvət və hikmət sahibindən başqa ibadətə layiq heç bir ilah olmadığına şəhadət verdilər". (Ali-İmran 18). 
Bu ayədən göründüyü kimi bu şahidlik ən böyük şəhadətdir. Belə ki, Allah Özü haqqında, mələklər və elm sahibləri Allahdan başqa heç bir haqq ilah olmadığına şahidlik edirlər. Çünki, şəhadət kəliməsi sayəsində hər bir kəsin malı və qanı qorunmuş, himayə altına alınmış olur. 
İbn Ömər rəvayət edir ki, Rəsulullah [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Allahdan başqa ibadətə layiq haqq ilah olmadığına və Muhəmmədin Allahın Rəsulu olduğuna şəhadət edincə, namaz qılınca, zəkat verincəyə qədər insanlarla vuruşmağa əmr olundum. Bunu etdikdə, öz qanlarını və mallarını məndən qorumuş olurlar. İslamın haqqı ilə olması müstəsna. Haqq-hesablarını çəkmək isə Allaha aiddir". əl-Buxari, Muslim. 

Şəhadət kəliməsi sayəsində Allah bizə əmr etdiyi əməlləri qəbul edir, onunla Cənnətə girmək və Cəhənnəmdən xilas olmaq mümkündür. 
"Ayələrimizi yalan hesab edənlərə və onlara təkəbbürlə yanaşanlara göyün qapıları açılmaz və dəvə iynənin gözündən keçməyənə qədər onlar da Cənnətə daxil ola bilməzlər". (əl-Əraf 40). 
Nə qədər günahlar böyük olursa olsun onun səbəbi ilə bağışlanılır. 
İlkindən sonuncusuna qədər bütün Peyğəmbərlərin dəvət etdikləri, hətta dəvətlərinin özəyi və işlərinin başı da bu olmuşdu. Son Peyğəmbərimiz Muhəmməd [Allahın salamı və salavatı ona olsun] də Məkkədə on üç il yalnız bu kəliməyə dəvət etmiş və insanlara onun nə qədər mühüm olduğunu açıqlamağa çalışmışdı. 
"(Ya Muhəmməd!) Söylə ki, Ey kitab əhli, sizinlə bizim aramızda eyni olan bir kəliməyə tərəf gəlin! Allahdan başqasına ibadət etməyək. Ona şərik qoşmayaq və Allahı qoyub bir-birimizi (özümüzə) Rəbb qəbul etməyək! Əgər onlar yenə də üz döndərərlərsə, o zaman (onlara) deyin: “İndi şahid olun ki, biz həqiqətən müsəlmanlarıq (Allaha təslim olanlarıq)". (Ali-İmran-64). 

LƏ İLƏHƏ İLLƏLLAH

Allahdan Başqa İbadətə Layiq Haqq İlah Yoxdur

Ümumən Allah kitabları – Lə İləhə İlləllaha – görə nazil edib, Peyğəmbərləri – Lə İləhə İlləllaha – görə göndərib, bizim yaradılışımızda – Lə İləhə İlləllaha – görədir, cihadı da - Lə İləhə İlləllaha – görə fərz edib. Əsas da elə budur. Bu kəliməni bilmək və səndən tələb etdiyi şeyləri yerinə yetirmək. Əgər əsas möhkəm və düz olarsa onun üzərində qurulan hər bir şey də möhkəm və düz olar. Şeyx əl-Albani deyir ki: "Xəta üzərində bina edilən hər bir şey xətadır".
Lə Iləhə İlləllah – "Allahda başqa ibadət edilməyə layiq heç bir haqq ilah yoxdur" deməkdir. 
"Bil ki, Allahdan başqa ilah yoxdur". (Muhəmməd 19). 
"Allahdan başqa heç bir ilah yoxdur". (Ali-İmran 2). 
Bütün bu ayələrin mənası ibadət edilməyə haqq edən yalnız və yalnız Allahdır. Bu ifadə ilə Allahdan başqa ibadət olunan hər hansı bir ilah rədd edilmuş olur. Allahdan başqa ifadəsi ibadətin yalnız Allaha edilməsi, mülkündə heç bir ortağı olmadığı kimi, ibadətdə də onun hər hansı bir ortağı (şəriki) olmadığıdır. 
Lə İləhə İlləllah - Tövhidə giriş üçün açardır. Çünki birinci bunu öyrənmək lazımdır. Bunu öyrənib sonra Tövhidə keçmək lazımdır. 
Lə İləhə İlləllah – iki əsas rükndən (hissə) ibarətdir: 
İnkar. Lə İləhə (ilah yoxdur) - inkar edilir, Allahdan qeyri kimisə ibadətə layiq bilmək. Bu rükn şirki məhv edir. Bizə Allahdan qeyri ibadət olunanı inkar etməyi məcbur edir. 
İlləllah (Allahdan başqa) – isbat edirsən ki, yalnız Allah ibadətə layiqdir. Qullara Allaha ibadət etməyi vacib edir və buna uyğun olaraq da əməl etməyi vacib edir. 
“Hər kəs Tağutu (Şeytanı və ya bütləri) inkar edib Allaha iman gətirsə, o, artıq (qırılmaq bilməyən) ən möhkəm bir ipdən (dəstəkdən) yapışmış olur. Allah (hər şeyi olduğu kimi) Eşidəndir, Biləndir!” (əl-Bəqərə 256). 
"Biz hər ümmətə Allaha ibadət edin və tağutdan çəkinin deyə peyğəmbər göndərdik". (ən-Nəhl 36). 
Yəni, “Abdullah durub” dedikdə, mən Abdullahın durduğunu isbat etmiş oluram. Lakin mən bu sözümlə tək Abdullahın durduğunu isbat etmiş olmuram. Ehtimal başqaları¬nın da durmuş olduğunu söyləmiş oluram. Bəli, bu an Abdullah durub, lakin onunla bərabər başqaları da dura bilər. Və ya “Abdullah durmayıb” desəm, bu dəfə mən Abdullahın durmadığını ortaya qoyaraq durduğunu inkar etmiş oluram. Amma “Abdullahdan başqa heç kəs durmayıb” dedikdə, mən Abdullahdan başqa heç kəsin durmadığını, yalnız Abdullahın durduğunu isbat etmiş oluram. 
Lə İləhə İlləllah – demək də belədir. Allahdan başqa ibadət ediləcək İlah yoxdur dedikdə, Allahdan qeyri ibadət olunan varlıqlar rədd edilir və yalnız İlah olaraq Allah qəbul edilir – deməkdir. Tövhid yalnız İnkar və İsbatla həyata keçir. 
Lakin günümüzdə bir çox müsəlmanlar hələ də Lə İləhə İlləllahın mənasını bilmirlər. 
Seyyid Qutub – Lə İləhə İlləllah kəliməsinin mənasını bilmir, Lə İləhə İlləllah – “Allahdan başqa Hakim yoxdur” kimi tərcümə edirdi, bəziləri Lə İləhə İlləllah – “Allahdan başqa Allah yoxdur” və s. kimi tərcümə edirlər. Əbu Sufyan müşrik ola-ola bu kəlimənin mənasını daha yaxşı başa düşür və bilirdi. Rum impera¬toru ilə görüşür. 
Hədisdə deyilir: “Rum imperatoru məndən: "O, sizə nə etməyi əmr edir?”- deyə soruşduqda, mən: "O, bizə tək Allaha ibadət etməyi və Ona heç bir şeyi şərik qoşmamağı, bir də ata-babalarımızın dediyi şeylərdən çəkinməyimizi əmr edir. Sonra bizə namaz qılmağı, düz söz danışmağı (yalan danışmamağı), yaxşılıq etməyi və qohumluq əlaqələrini möhkəmləndirməyi (kəsməməyi) əmr edir!" - deyə cavab verdim”. əl-Buxari 7, Muslim 1773. 
Lə İləhə İlləllah - Lə Məbuda Bil Həqqi İlləllah – “Allahdan başqa ibadətə layiq haqq məbud yoxdur” deməkdir. 

Özlərini İslama aid edən dəstələr Lə İləhə İlləllah – şəhadətini bir neçə cür təfsir etmişlər: 

1. Lə Məbuda İlləllah – Allahdan başqa ibadət edilən məbud yoxdur. Batil təfsirdir. Çünki Allahdan başqa ibadət olunan məbudlar vardır. İstər bu batil yolla olsun, istər haqq. 

Fovzan – hafizahullah - deyir ki: “Kim Lə İləhə İlləllah kəliməsini bu cür təfsir edərsə Lə Məbuda İlləllah – bu açıq-aydın zəlalətdir. Bu da Vəhdətu Vucud əqidəsidir. Vacibdir Haqq – kəliməsini söyləmək. (İlah) Məbud – ibadət olunan iki qismdir: Haqq olan Məbud, Batil olan Məbud. Allahdan qeyri ibadət olunan haqqı olmadan ibadət olunan batil məbuddur. İbadət edilməyə haqqı olan isə Allahdır. Digər ibadət olunan ilahlar isə batil ilahlardır”. 
"Bu belədir. Çünki Allah haqq, müşriklərin Ondan başqa ibadət etdikləri (bütlər, tanrılar) isə batildir. Həqiqətən Allah Uca və Böyükdür". (əl-Həcc 62). Fovzan “İanatul Mustafit” 62. 

2. Lə Xaliqa İlləllah – Lə Qadira Alə İxtira İlləllah – Allahdan başqa xaliq yoxdur, Allahdan başqa yaratmağa qadir heç kəs yoxdur. Bu təfsir yalnız Rububiyyətə dəlildir və bu təfsir Lə İləhə İlləllahın bir hissəsidir. Lakin Lə İləhə İlləllahın qəsd etdiyi məna deyildir. Çünki müşriklər də bunu qəbul edirdilər. Peyğəmbərin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] məqsədi təkcə Rububiyyət deyildi. 

3. Lə Həkimiyyə İlləllah – Allahdan başqa hökm verən yoxdur. Bu təfsir Seyyid Qutubun təfsiridir. Kitablarda bu təfsirlərə rast gəlmək olar. 

4. Allahdan başqa Allah yoxdur – Allahdan başqa İlah yoxdur - "Нет бога (или божества), кроме Аллаха - Bu cür tərcümə etmək xətadır. Çünki İlah kəliməsi ərəb dilində İbadət mənasından başqa bir məna vermir. Lakin Rəbb – kəliməsinin idarə edən, yaradan, mülk sahibi və s. mənaları vadır. 
Bu kəliməni Ərəb dilinin qrammatikasında olan cümlə üzvlərinə görə İrab (təhlil) etdikdə Lə İləhə İlləllah – beş sözdən (kəlimədən) ibarətdir. Əslən isə Lə İləhə İlləllah – kəliməsi dörd kəlmədən ibarətdir. Bəs Haqq – kəliməsinin ərəb dilində gizlədilməsinə səbəb nədir? Ərəb dilində (Lə Nəfiyə Lil Cins - Babında) Xəbər (Haqq – kəliməsi) gizlədildikdə məna Ərəblərə aydın olduğu üçün bu şəkildə söyləmək olar. Yalnız və yalnız Ərəb dili qrammatikasında söhbətin nədən getdiyi aydın olduqda xəbər gizlədilir. Lakin digər dillərdə bu cür incəlik olmadığı üçün bunu etdikdə məna itir. Bu cür təfsiri kimə söyləsən heç kəs deməz ki: “Orada ibadət qəsd edilir”. 

Lakin bu ümmətin alimləri Lə İləhə İlləllah - bu cür təfsir vermişlər - Lə Məbuda Bil Həqqin İlləllah. 

İlah - məbud ibadət ediləndir. Ancaq ilah olan məbuddur. Hər bir kəsin ilahı, ona ibadət etdiyidir. Allahdan başqa ibadət olunanlar ilahdır, lakin batil ilahlardır. Çünki, bunlar haqq ilah deyillər: 
"Bu belədir. Çünki Allah haqq, müşriklərin Ondan başqa ibadət etdikləri (bütlər, tanrılar) isə batildir. Həqiqətən Allah Uca və Böyükdür". (əl-Həcc 62). 
"Bu ona görədir ki, Allah haqq, (müşriklərin) Ondan qeyri ibadət etdikləri isə batildir". (Loğman 30). 

LƏ İLƏHƏ İLLƏLLAH KƏLİMƏSİNİN ŞƏRTLƏRİ

Lə İləhə İlləllah – kəlməsinin yeddi şərti var. Bu şərtlərin hər birinə əməl olunmadıqca, onların ifadə etdiyi mənaları Quran və Sünnəyə uyğun olaraq dolğun, düzgün başa düşülmədikcə, bu kəlmənin söylənilməsi heç bir kəsə fayda verməyəcəkdir. 
Vəhb ibn Munəbbihdən:"Lə İləhə İlləllah – Cənnətin açarı deyildirmi?"- deyə soruşan bir kimsəyə o, belə cavab verir: 
"Bəli, lakin hər açarın dişləri vardır. Əgər dişli açar gətirərsənsə qapı sənin üzünə açılır. Yox, əgər açarın dişləri olmazsa qapı açılmaz". əl-Buxari "Cənaiz" 1, Əhməd 5/ 242. 

Aşağıda qeyd edəcəyimiz bu şərtlər Quran və Sünnəyə uyğun olaraq möhtərəm İslam alimləri tərəfindən qeyd olunmuşdu. 
1. Elm – cahillikdən uzaq edən. 
2. Yəqinlik – şübhələri yox edən. 
3. Ixlas – şırkdən uzaq edən. 
4. Məhəbbət – nifrətdən uzaq edən. 
5. Sidq – yalanı yox edən. 
6. Təslim – itaətsizliyi yox edən. 
7. Qəbul – inkarı yox edən.

ELM

Bu o, elmdir ki, Lə Iləhə Illəllah - kəliməsini dəlillərlə öyrənir və isbat edir. Bu da dil ilə söyləyib qəlb ilə bilməkdir. Onun mənasını, nə qəsd etdiyini, nəyi inkar və nəyi təsdiq etdiyini bilmədən söyləyənə heç bir faydası olmaz. 
"Öyrən bil ki, Allahdan başqa ibadətə layiq haqq ilah yoxdur". (Muhəmməd 19). 
"Ondan qeyri ibadət etdikləri şəfaət edə bilməzlər. Haqqa şəhadət verənlər müstəsnadır". (əz-Zuxruf 86). 
Bu ayənin mənası, Allahdan başqa ibadətə layiq haqq ilah olmadığına dair şəhadət edərək dillərilə söylədiklərini qəlbləri ilə bilərək təsdiq etməkdir. 
"Mən həqiqətən Allaham. Məndən başqa heç bir ilah yoxdur". (Ta ha 14). 
Osman rəvayət edir ki, Rəsulullah [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Hər kim Allahdan başqa ibadətə layiq haqq ilah olmadığını bilərək ölərsə Cənnətə girər". Muslim 26. 


YƏQİNLİK

Bu kəliməni söyləyən kimsə tam mənasıyla bu kəlimənin nə məna kəsb etdiyində yəqin olmalı və heç bir şəkk-şübhəyə düşməməli, bu kəlimə haqqında tam bir bilik və qavrayış sahibi olmalıdır: 
"Möminlər yalnız Allaha və Peyğəmbərinə iman gətirən və iman gətirdikdən sonra heç bir şəkk-şübhəyə düşməyənlərdir. Allah yolunda malları və canları ilə vuruşarlar. Məhz belələri sadiq olanlardır".(əl-Hucurat 15). 
Əbu Hureyra rəvayət edir ki, Rəsulullah [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Mən şəhadət edirəm ki, Allahdan başqa ibadətə layiq haqq ilah yoxdur və mən onun elçisiyəm. Kim bu iki şəhadətə şübhə etmədən Allahın hüzuruna gedərsə, o qul Cənnətə girər". Muslim 27. 


İXLAS

Əməllərini şirkdən təmizləmək, şirkə yer verilməyən bir ixlasa sahib olmaq: 
"Bil ki, xalis din yalnız Allaha məxsusdur". (əz-Zumər 3). 
"Halbuki, onlara əmr edilmişdir ki, Allaha dini yalnız Ona məxsus edərək, digər bütün batil dinlərdən İslama dönərək ibadət etsinlər. Namaz qılıb, zəkat versinlər. Doğru-düzgün din budur". (əl-Bəyyinə 5). 
Əbu Hureyra deyir ki, bir gün dedim: Ya Rəsulallah! Sənin şəfaətinlə Qiyamət günü ən xoşbəxt olan insan kimdir?” 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] : “Ey Əbu Hureyra, mən elə də bilirdim ki, bunu səndən öncə heç kəs soruşmayacaqdır, sənin (elmə) olan hərisliyindən. Qiyamət günü mənim şəfaətimlə ən xoşbəxt olan insan, qəlbində ixlas ilə Lə İləhə İlləllah - kəlməsini deyəndir". əl-Buxari 99. 

Əbu Hureyra rəvayət edir ki, Rəsulullah [Allahın salamı və salavatı ona olsun] mənə buyurdu: "Bu divarın arxasında qəlbindən iman ilə Allahdan başqa ibadətə layiq haqq ilah olmadığına şəhadət edən hər kiminlə qarşılaşsan, onu Cənnət ilə müjdələ". Muslim 31. 


SİDQ

Bu kəlməyə sadiq olmaq. Bu kəlməni qəlbdən gələn doğruluqla, dilin söylədiklə¬rini qəlb ilə təsdiq edərək söyləmək. Əgər qəlbi ilə bu kəliməni təsdiq etməzsə münafiq olur: 
“İnsanlar elə güman edirlər ki, təkcə: "İman gətirdik!"– demələri ilə onlardan əl çəkiləcək və onlar imtahan edilməyəcəklər? Biz onlardan öncəkiləri də sınaqdan keçirmişdik. Sözsüz ki, Allah doğru danışanları da, yalançıları da aşkara çıxardacaqdır”. (əl-Ənkəbut 2-3). 
“Haqqı gətirən və onu təsdiq edənlər isə əsl müttəqilərdir”. (əz-Zumər 33). 
Muaz ibn Cəbəl rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Qəlbindən doğruluq və səmimiyyət ilə Allahdan başqa ibadətə layiq haqq ilah olmadığına, Muhəmmədin Allahın Rəsulu olduğuna şəhadət gətirən hər kəsə Allah Cəhənnəm odunu haram edər". əl-Buxari 128, Muslim 32. 


MƏHƏBBƏT

Bu kəliməyə məhəbbətlə bağlanmaq. Bu kəlimənin daşıdığı, gətirdiyi hər bir şeyi sevmək və bu kəliməni söyləyənləri - Muvahhidləri sevmək: 
“İnsanların içərisində Allahdan qeyrilərini Allaha şərik qoşub Allahı sevən kimi sevənlər də var. Halbuki, iman gətirənlərin Allaha olan məhəbbəti daha qüvvətlidir”. (əl-Bəqərə 165). 
“Ey iman gətirənlər! Sizdən hər kəs dinindən dönsə Allah onun yerinə elə bir tayfa gətirər ki, Allah onları, onlar da Allahı sevərlər. Onlar möminlərə qarşı mülayim kafirlərə qarşı sərt olarlar. Allah yolunda vuruşar və heç kəsin tənəsindən qorxmazlar. Bu Allahın lütfüdür, onu istədiyinə verər”. (əl-Maidə 54). 
Ənəs rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] demişdir: “Kimdə (bu) üç şey olsa, imanın şirinliyini dadmış olar: Allahı və Onun Elçisini [Allahın salamı və salavatı ona olsun] başqalarından daha çox sevmək; adamı yalnız Allah üçün sevmək; Cəhənnəmə atılmağı xoşlamadığı kimi, küfrə qayıtmağı da xoşlamamaq”. əl-Buxari 16, Muslim 43. 

“Ey iman gətirənlər! Yəhudi və Xaçpərəstləri özünüzə dost tutmayın! Onlar bir-birinin dostudurlar. Sizdən kim onlarla dostluq edərsə, o da onlardandır. Allah zalim tayfanı düz yola yonəltməz! Sizin vəliniz (dostunuz) ancaq Allah, onun Peyğəmbəri və iman gətirənlərdir. O kəslər ki, boyun əyərək namaz qılar və zəkat verərlər”. (əl-Maidə 51-55). 
“Ey iman edənlər! Əgər atalarınız və qardaşlarınız küfrü imandan üstün tutarlarsa, onları özünüzə dost bilməyin. Sizdən onları dost tutanlar özlərinə zülm etmiş olarlar”. (ət-Tövbə 23). 
“Ey iman gətirənlər! Nə mənim düşmənimi, nə də özünüzün düşmənini dost tutun”. (əl-Mumtəhinə 1). 

TƏSLİM

Lə İləhə İlləllah – kəliməsinə boyun əymək. İnqiyad - Allahın qoyduğu bütün qayda–qanunlara, şəriətə və sünnəyə əməl etmək: 
“Kim yaxşı əməl sahibi olub özünü Allaha təslim edərsə o, artıq ən möhkəm bağdan yapışmış olur. Bütün işlərin axırı Allaha gəlib çatacaqdır”. (Loğman 22). 
“Tövbə edib Rəbbinizə dönün. Əzab sizə gəlməmişdən əvvəl Ona təslim olun. Sonra sizə heç bir kömək olunmaz”. (əz-Zumər 54). 
“Amma, xeyr! (Ya Rəsulum!) Rəbbinə and olsun ki, onlar öz aralarında baş verən ixtilaflarda səni hakim (münsif) təyin etməyincə və verdiyi hökmlərə görə özlərində bir sıxıntı duymadan sənə tam bir itaətlə boyun əyməyincə, (həqiqi surətdə) iman gətirmiş olmazlar”. (ən-Nisa 65). 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Sizdən heç bir kimsənin nəfsi-istəyi mənim gətirdiyimə tabe olmadıqca iman etmiş olmaz". İbn Həcər "Fəthul-Bəri" 13/ 289, İbn Rəcəb "Cəmiul-Ulum vəl Hikəm" s. 338, İbn Əbi Asim "əs-Sünnə" 1/ 12,13. 

“Allah və Peyğəmbəri bir işi hökm etdiyi zaman heç bir mömin kişiyə və qadına öz işlərində başqa yol seçmək (öz ixtiyarları ilə ayrı cür hərəkət etmək) yaraşmaz. Allaha və Onun Peyğəmbərinə asi olan kəs, şübhəsiz ki, (haqq yoldan) açıq-aydın azmışdır!” (əl-Əhzab 36). 
“Əgər sənə (sənin bu təklifinə) cavab verməsələr, bil ki, onlar öz nəfslərinə uymuşlar. Allahdan bir dəlil (hidayət) olmayınca öz nəfsinə uyandan (Rəbbinə şərik qoşandan, küfr edəndən) haqq yolu daha çox azmış kim ola bilər?! Allah zalım tayfanı doğru yolda müvəffəq etməz!” (əl-Qəsəs 50). 

QƏBUL

Bu kəlimənin gətirdiyi hər bir şeyi qəbul etmək və inkara əsla yol verməmək, Allaha ibadət etmək və şirki inkar etməkdir: 
“Onlara Allahdan başqa heç bir ilah yoxdur - deyildiyi zaman təkəbbür göstərirdilər”. (əs-Saffət 35). 
“Biz səndən əvvəl hansı bir şəhərə xəbərdarlıq edən bir peyğəmbər göndərdiksə, onun cah-calal içində yaşayan sakinləri: "Biz atalarımızı bu yolda gördük və biz də onların yolunu tutub gedəcəyik!"– dedilər”. (əz-Zuxruf 23). 
Abdullah ibn Məsud deyir ki: “Kim Qurani- Kərimin bir hərfini belə inkar edərsə (küfr) bütün kitaba qarşı küfr etmişdir”. Abdur-Razzaq 8/ 472. 

Bu sadaladığımız şərtlər Lə İləhə İlləllah kəlməsinin ayrılmaz bir hissəsidir. Bu şərtlər üzərində düşünüb fikirləşmək, onlara lazımı qaydada əməl etmək isə sizin üzərinizə düşən bir haqdır. Çünki, biz dünya və axirətimizi yalnız bu kəlməni öyrənib, ona düzgün əməl etməklə xoşbəxt və firavan edə bilərik. 
Ubadə rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] demişdir: “Kim Allahdan başqa heç bir məbudun olmadığına, Onun Tək olduğuna və heç bir şəriki olmadığına, Muhəmmədin Onun qulu və Elçisi olduğuna, İsanın Allahın qulu, elçisi, Məryəmə göndərdiyi kəlməsi və Onun ruhundan olduğuna, Cənnətin haqq, Cəhənnəmin də haqq olduğuna şahidlik etsə, nə əməl etmiş olursa-olsun, Allah onu Cənnətə daxil edər”. 
Başqa rəvayətdə Rəsulullah [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurur: "Cənnətin hansı qapısından istərsə, onu oradan içəri salar". əl-Buxari 3435, Muslim 28. 


Əbu Səid əl-Xudri rəvayət edir ki, Rəsulullah [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: 
"Musa öz Rəbbinə dedi: "Ey Rəbbim! Mənə elə bir kəlimə öyrət ki, Səni onunla yada salım və dua edim". 
Allah buyurdu: "Ya Musa! De: "Lə İləhə İlləllah".
Musa dedi: [i] [b] "Ya Rəbbim! Axı Sənin bütün qulların bu kəlməni deyir". 
Allah buyurdu: "Ya Musa! Əgər yeddi qat göyü və yeddi qat yeri və Məndən başqa orada olanları tərəzinin bir gözünə, Lə İləhə İlləllah kəlməsini tərəzinin digər bir gözünə qoysalar bu kəlimə ağır gələr". İbn Hibban 2324, əl-Həkim 1936, ən-Nəsai “Sunənul-Kubra” 10670, 10980, Əbu Yala “Müsnəd” 13993, əl-Bəğavi 1273, İbn Həcər “Fəth” 11/208, Şueyb Arnavut “Zəif”. 

Abdullah ibn Amr rəvayət edir ki, biz Peyğəmbərin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] yanında oturmuşduq. Bədəvilərdən olan bir kişi gəldi. Onun əynində yaşıl atlasdan bir cübbə var idi. O gəlib Peyğəmbərin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] başının üstə durub dedi: 
“Sizin qardaşınız hər bir adlı-sanlı adamı alçaldır, yaxud hər bir adlı-sanlı adamı alçaltmaq istəyir və hər bir çobanı ucaldır. Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] onun cübbəsinin ətəyindən tutub dedi: 
“Məgər mən sənin əynində ağılsız adamın geydiyi libasın olduğunu görmürəm?” 
Sonra (sözünə davam edib) dedi: “Allahın peyğəmbəri Nuh vəfat edərkən oğluna belə demişdi: 
“Mən sənə vəsiyyətimi söyləyirəm: Sənə iki şeyi əmr edir və iki şeyi qadağan edirəm. Sənə “Lə ilahə illəllahı” əmr edirəm. Əgər yeddi göy və yeddi yer tərəzinin bir gözünə və “Lə ilahə illəllah” digər gözünə qoyulsaydı, bu tövhid kəlməsi ağır gələrdi. Və əgər yeddi göy və yeddi yer ucsuz bucaqsız bir halqa olsaydı, “Lə ilahə illəllah” onu sındırardı. (Həmçinin) Sübhanəllah və bihamdihi kəlmələrini (əmr edirəm). Çünki, bu kəlmələr hər şeyin duasıdır. Bunun sayəsində hər şeyə ruzi verilir. Və iki şeyi sənə qadağan edirəm: (Allaha) şərik qoşmağı və təkəbbürlük etməyi. 
(Peyğəmbərə) deyildi ki: “Ey Allahın Elçisi! Bu şirki bildik. Bəs təkəbbürlük nədir? Məgər birimizin özündə olan (gözəl) əbasını geyməsi təkəbbürlükdürmü?” 
(Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun]): “Xeyr” - deyə cavab verdi. 
(Kişi) dedi: “Məgər birimizdə gözəl qaytanlı gözəl ayaqqabıların olması təkəbbürlükdürmü?” 
(Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun]): “Xeyr” - deyə cavab verdi. 
(Kişi) dedi: “Məgər birimizin minəcək heyvana sahibi olması təkəbbürlükdürmü?” 
(Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun]): “Xeyr” - deyə cavab verdi. 
(Kişi) dedi: “Məgər birimizlə oturub-duran dostların olması təkəbbürlükdür¬mü? 
(Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun]): “Xeyr” - deyə cavab verdi. 
(Kişi) dedi: “Bəs təkəbbürlük nədir, ya Rəsulallah?” 
(Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun]) dedi: “Haqqı danmaq və insanlara xor baxmaqdır”. əl-Buxari "Ədəbul Mufrad" 548. 

Abdullah ibn Amr ibn əl-As rəvayət edir ki, Allah Elçisi [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: “Ümmətimdən olan bir kişi Qiyamət günü məxluqatın qarşısına çağırılacaq və ona doxsan doqquz ədəd kitab göstəriləcək. Hər bir kitabın ölçüsü gözün gördüyü son məsafəyə qədər olacaq. 
Sonra Allah buyuracaq: “Bunlardan birini inkar edə bilərsənmi?” 
O: “Xeyr, ey Rəbbim!”- deyə cavab verəcək. 
Allah buyuracaq: “(Əməlləri) yazan gözətçi mələklərim sənə zülm ediblərmi? Bu qədər kitabın qabağında sənin savabın ola bilərmi?” 
O, qorxu içində: “Xeyr!”- deyə cavab verəcək. 
Allah buyuracaq: “Əksinə, dərgahımızda sənin üçün savab vardır. Odur ki, bu gün sənə zülm edilməyəcək”. 
Bu vaxt onun qarşısına içində “Əşhədu əllə iləhə illəllah və ənnə Muhəmmədən abduhu və rəsuluhu” yazılmış bir kağız parçası qoyulacaq. 
O deyəcək: “Ey Rəbbim! Bu qədər kitabın qabağında bu kağız parçası nə fayda verə bilər?” 
Allah buyuracaq: “Sənə zülm olunmayacaq!” 
Sonra kitablar tərəzinin bir gözünə, kağız parçası isə digər gözünə qoyulacaq və bu kağız parçasının ağırlığından o kitablar havaya qalxacaq”. ət-Tirmizi 2639, 2850; İbn Macə 4300. 4442. əl-Albani hədisi səhih adlandırmışdır. 

Tövhid günahlara kəffarədir. Qul Allahın haqqını nə qədər çox ödəyərsə, bir o qədər də onun Cənnətə düşmək ehtimalı artar. Bütün bu hədislər dəlildir ki, Tövhid əhli əbədi olaraq Cəhənnəmdə qalmayıb sonda Cənnətə girəcəkdir. Hətta etdiyi günah və asiliklərinə baxmayaraq. Bu Tövhidin ona riayət edən qullarına verdiyi nemətdir. Lakin insan unutmamalıdır ki, Lə İləhə İlləllah - kəlməsi bütün yaradılmış¬lardan daha ağır olmasına rəğmən bir çox insanların tərəzisində yüngül gələcəkdir. 
İtban rəvayət edir ki, Rəsulullah [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyrdu: “Lə İləhə İlləllah deyib, bununla Allahın Üzünü (Vəchini) tələb edən kimsəyə Allah Cəhənnəmi haram edər”. əl-Buxari 425, Muslim 33, Əhməd 5/449. 


Bəzən səkkizinci şərti də qeyd edirlər: 

Allahdan qeyri ibadət olunan hər bir şeyi inkar etmək və uzaqlaşmaq. 
“Hər kəs Tağutu (Şeytanı və ya bütləri) inkar edib Allaha iman gətirsə, o, artıq (qırılmaq bilməyən) ən möhkəm bir ipdən (dəstəkdən) yapışmış olur. Allah (hər şeyi olduğu kimi) Eşidəndir, Biləndir!” (əl-Bəqərə 256). 
“Biz ancaq bunu deyirik ki, bəzi tanrılarımız (onlara tapınmağımızı qadağan etdiyinə görə) sənə sədəmə (xətər) toxundurmuşdur (ona görə də ağzına gələni danışırsan)”. (Hud) belə cavab verdi: “Allahı şahid tuturam və siz də şahid olun ki, mən sizin (Rəbbinizə) qoşduğunuz şəriklərdən uzağam! Bircə Ondan (Allahdan) başqa! (Yalnız Ona ibadət edirəm). İndi hamılıqla mənə qarşı nə hiylə qurursunuzsa, qurun və mənə heç möhlət də verməyin!” (Hud 54-55). 
Əbu Məlik rəvayət edir ki, Rəsulullah [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyrdu: "Lə İləhə İlləllah deyib, Allahdan başqa ibadət olunan hər bir şeyi inkar edən insanın canına, malına qəsd etmək haramdır. Onunla haqq hesabı Allah özü çəkəcəkdir". Muslim 23. 

Bu hədis Lə İləhə İlləllah – kəlməsinin məna və məfhumunu çox gözəl bir şəkildə ortaya qoyur. Belə ki, mal və canın qorunma altına girməsi bu kəlməni tələffüz etməyə görə deyildir. Hətta mənasını qavramaq, iqrar etmək, bir və tək olaraq Allaha dua etmək də kifayət deyildir. Allahdan başqa hər ibadət olunanı rədd etmədikcə, bir kimsənin malı və canı toxunulmaz deyildir. Bu məsələdə şübhə duyan kimsənin də malı və qanı toxunulmaz deyildir.

MUHƏMMƏDƏN RƏSULULLAH

Mənası – Onun Allah tərəfindən göndərilmiş Peyğəmbər olduğuna inanmaq, onu sevməyin vacib olduğuna, əmr etdiyi şeylərdə ona itaət etməyə, verdiyi xəbərlərdə onu təsdiq etməyə və heç bir sözü onun sözündən irəli keçirməməyə inanmaq deməkdir. Bu iki şəhadət kəlməsi bir-birindən ayrılmazdır. Buna görə də həm azanda, həm də təşahüddə bir yerdə zikr edilir. əl-İnşirah surəsinin 4-cü ayəsində: 
"Sənin ad-sanını, şan-şöhrətini ucaltmadıqmı?" (Yerdə, göydə səndən söhbət gedər, xütbələrdə adın çəkilər). 
Mücahid deyir: "Mən xatırlanacaq olsam mütləq sən də xatırlanacaqsan. Şəhadət edirəm ki, Allahdan başqa ibadətə layiq haqq ilah yoxdur və Muhəmməd Allahın qulu və rəsuludur". İbn İshaq "Fadlus-Saləti alən-Nəbi" s.86. əl-Albani mursəl hədis olduğunu bildirmişdir. 

Muhəmmədən Rəsulullah - Muhəmməd Allahın qulu və Rəsuludur kəlməsini dil və qəlb ilə qəbul etmək, ona uyğun olaraq da əməl etmək (yaşamaq). 

1) Onun xəbər verdiklərini - Təsdiq. 

2) Əmr etdiklərinə - İtaət. 

3) Onun qadağan etdiklərini - Tərk. 

4) Allaha onun buyurduğu şəkildə ibadət etmək. 

Bu kəlmənin iki rükunu var: Abduhu (Qulu) - Rəsuluhu (Elçisi). İki şeyi inkar edir: 

İfrad - şişirtmək, həddi aşmaq. Qulu - bilməklə şişirtməkdən, ondan kömək istəməkdən uzaqlaşmış olur. 

Təfrid - alçaltmaq, bunu da dağıdan Rəsulullahdır. Ona itaətdə səhlənkar olmaq, Sünnəsindən uzaqlaş¬maq, bidətlər etmək, təqlid etdiyi insanların sözlərini onun sözündən üstün tutmağı qadağan edir. Muhəmməd Allahın qulu və bütün insanlara, hətta cinlərə göndər¬diyi Rəsulu olduğuna dair dilin söylədikləri sözə uyğun olaraq, qəlbin dərinliyində də bunu təsdiq etmək deməkdir. 
"Ya Peyğəmbər! Həqiqətən, biz səni (ümmətinə) bir şahid, bir müjdəçi və bir qorxudan kimi göndərdik! Biz səni Allahın izni ilə ona tərəf çağıran və nurlu bir çıraq olaraq göndərdik!" (əl-Əhzab 45-46). 
Buna görə də keçmişə və gələcəyə dair verdiyi bütün xəbərlərdə, haram və halal etdiyi bütün xüsuslarda onu təsdiq etmək, verdiyi əmrləri yerinə yetirmək, qadağan etdiklərindən uzaq olmaq lazımdır. 
“De ki: “Əgər Allahı sevirsinizsə, mənim ardımca gəlin ki, Allah da sizi sevsin və günahlarınızın üstünü örtüb sizi bağışlasın. Allah bağışlayan və mərhəmətlidir”. (Ali-İmran 31). 
Əbu Hureyra Abdur-Rahmən ibn Saxr rəvayət edir ki, Rəsulullahın [Allahın salamı və salavatı ona olsun] belə buyurduğunu eşitdim: "Sizə nəyi qadağan edirəmsə ondan uzaq durun, nəyi əmr etmişəmsə ondan bacardığınız qədər istifadə edin. Şübhə yoxdur ki, sizdən əvvəlki ümmətləri çoxlu sual vermələri və Peyğəmbərlərinə müxalif olmaları məhv etdi". əl-Buxari, Muslim. 

Ona itaətin Allaha itaət etmək olduğuna, ona üsyan etməyin Allaha üsyan etmək olduğunu bilmək deməkdir: 
"Peyğəmbərə itaət edən şəxs Allaha itaət etmiş olur. Kim üz döndərsə, bil ki, biz səni onların üzərində gözətçi göndərmədik". (ən-Nisa 80). 
Çünki, Allahın risalətini bizə təbliğ edən odur. Allah onun əli ilə dini tamamladı, dinin təbliğini bitirmədən onun ruhunu almadı. O, ümmətini gecəsi gündüzü kimi aydın olan bir yolun üzərində buraxıb getdi. Ondan sonra bu yoldan həlak olandan başqası azmaz: 
"Onun əmrinə qarşı çıxanlar başlarına gələcək bir bəladan, yaxud da düçar olacaqları bir əzabdan qorxsunlar". (ən-Nur 63). 
İmam Əhməd deyir: "Bu bəlanın nə olduğunu bilirsinizmi? Bəla – şirkdir. Çünki, bir kimsə Peyğəmbərin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] sözlərindən bəzilərini rədd edərsə, qəlbinə bir miqdar azmaq düşər və sonda da məhv olar". Şeyx Useymin "Üç əsas" şərhi. 

O, Allahın quludur, ona ibadət olunmaz. Muhəmmədin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] Rububiyyətdə, kainatın idarə edilməsində, ya da ibadətdə haqq sahibi olduğuna heç bir şəkildə inanmamalı¬yıq. Əksinə o, quldur, ona ibadət edilməz, o bir elçidir. O, Allahın istədiyindən artıq nə özünə, nə də hər hansı bir kimsəyə nə fayda, nə də zərər vermək gücünə malik deyil: 
“De ki: "Mən sizə demirəm ki, mənim yanımda Allahın xəzinələri vardır. Mən qeybi də bilmirəm və sizə də demirəm ki, mən mələyəm. Mən özümə gələn vəhyə tabe oluram". De ki: "Kor görənlə bir olurmu? Məgər düşünmürsünüz!" (əl-Ənam 50). 
"Peyğəmbərləri onlara cavab olaraq demişdilər: "Biz də sizin kimi adi bir insanıq. Lakin Allah öz bəndələrindən dilədiyinə nemət bəxş edər. Allahın izni olmadan biz sizə heç bir dəlil gətirə bilmərik". (İbrahim 11). 
"De ki: "Mən də sizin kimi ancaq bir insanam. Mənə vəhy olunur ki, sizin tanrınız yalnız tək olan Allahdır. Kim Rəbbi ilə qarşılaşacağına ümid bəsləyirsə yaxşı iş görsün və Rəbbinə etdiyi ibadətdə heç kəsi şərik qoşmasın". (əl-Kəhf 110). 
Ona Allah tərəfindən əmr edilən şeylərə tabe olan bir əmirdir: 
“De ki: "Mən sizə nə bir zərər, nə də bir xeyir vermək qüdrətinə malik deyiləm!" De ki: "Məni Allahdan heç kəs qurtara bilməz və mən Ondan başqa heç bir sığınacaq tapa bilmərəm!" (əl-Cinn 21-22). 
“De: "Mən Allahın istədiyindən başqa özümə nə bir fayda, nə də bir zərər yetirməyə qadir deyiləm. Əgər qeybi bilsəydim, əlbəttə, özüm üçün xeyir artırardım və mənə pislik toxunmazdı. Mən sadəcə, iman gətirən bir qövm üçün qorxudan və müjdələyənəm". (əl-Əraf 188). 
Rəvayət edilir ki, Ömər demişdir: “Mən Peyğəmbərin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] belə dediyini eşitmişəm: “Xristianlar Məryəm oğlunu şişirtdikləri kimi, siz də məni şişirtməyin! Mən sadəcə Allahın quluyam. Elə isə (mənə): “Allahın qulu və rəsulu!”- deyin”. əl-Buxari 3445, Əhməd 23,24, əd-Darimi 2784, İbn Hibban 6239, Əbu Yəla 153. 

Cündəb ibn Abdullah rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] ölümündən beş gün qabaq buyurdu: "Nə badə məndən sonra əvvəlkilər kimi Peyğəmbərlərinin qəbirlərini ibadətgaha çevirdikləri kimi edəsiniz. Mən bunu sizə qadağan edirəm”. Muslim. 

Əbu Hureyra rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Allahım! Qəbrimi ibadət olunan büt (Vasan) etmə! Peyğəmbərlərinin qəbirlərini məscidlərə (ibadət olunan yerə) çevirən bir qövmə Allahın şiddətli əzabı düçar olar”. İmam Məlik 1/ 172, Əhməd 2/ 246, Əbu Yala 6681, əl-Albani “Səhih”. 

Peyğəmbər[Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Allah Peyğəmbərlərinin qəbirlərini ibadətgaha çevirən Yəhudilərə və Xristianlara lənət etsin". əl-Buxari, Muslim. 

Beləliklə, bizə aydın oldu ki, nə Allahın Rəsulu, nə də ondan daha aşağı mərtəbədə olan yaradılmışlardan heç birisi ibadətə layiq deyildir. İbadət ancaq bir və tək olan Allaha edilir. 
O, bütün yaradılmışların ən xeyirlisidir. Ən fəzilətli və Allah dərgahında ən dəyərli insandır. Dərəcə etibarı ilə ən yüksək və Allaha ən yaxın olandır. 
"Biz səni aləmlərə ancaq bir rəhmət olaraq göndərdik". (əl-Ənbiya 107). 
Yalnız azmışlar Allahın rəhmindən üz döndərərlər. Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Qiyamət günü insanların seyyidi mənəm, qəbri açılacaq ilk kişi mənəm. İlk şəfaət edən və şəfaəti qəbul olunacaq ilk kişi də mən olacağam". Muslim, Əbu Davud 4673, Musnəd 2/ 540. 

Allah ona kitab vermiş, dinin əmini etmiş, risalətini təbliğ etməkdə və onu səhf etməkdən, xəta etməkdən qorumuşdur: 

"O, kefi istəyəni danışmır. Bu ancaq nazil olan bir vəhydir". (ən-Nəcm 3-4). 
Onun risalətinə iman etmədikcə, Peyğəmbərliyini qəbul etmədikcə heç bir kimsənin imanı düzgün sayılmaz. Ona iman edən Cənnətə, ona üsyan edən Cəhənnəmə girər: 
"Allaha and olsun ki, onlar öz aralarında baş verən mübahisələrdə səni hakim təyin etmədikcə və verdiyin hökmlərə görə öz nəfslərində sıxıntı duymadıqca və sənə tam şəkildə itaət etmədikcə iman sahibi olmazlar". (ən-Nisa 65). 
"Hər kəs özünə doğru yol aşkar olduqdan sonra Peyğəmbərlərdən üz döndərib, möminlərdən qeyrisinin yoluna uyarsa onu istədiyi yola yönəldər və Cəhənnəmə varid edərik. Ora necə də pis yerdir".(ən-Nisa 115). [/size]
Əvvəlki Peyğəmbərlər öz qövümlərinə, Muhəmməd Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] isə bütün bəşəriyyətə Peyğəmbər olaraq göndərilmişdir: 
"Biz səni bütün insanlara müjdə verən, qorxudan bir Peyğəmbər göndərdik". (Səba 28). 
Cabir rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Bütün Peyğəmbərlər öz qövümlərinə göndərilib, mən isə hamıya göndərilən bir Peyğəmbərəm". əl-Buxari, Muslim. 

Muhəmməd [Allahın salamı və salavatı ona olsun] Peyğəmbərlərin və Rəsulların sonuncusudur. O, Allahın risalətinin təbliği üçün seçdiyi son elçisi olmuş, ona kitabların ən uca və ən əzəmətlisi endirilmişdi. O, Rəsulların əzəmətlisi, aləmlərin Rəbbinin həbibi və xəlilidir: 

"Muhəmməd aranızdakı kişilərdən heç birinin atası deyildir. Lakin o, Allahın Rəsulu və Peyğəmbərlərin sonuncusudur". (əl-Əhzab 40). 
Ondan sonra kim Peyğəmbərlik iddiasında olarsa kafirdir, bu yalanı təsdiq edən də kafirdir. Bunda şübhə edən də kafirdir. Mömin ondan sonra Peyğəmbərin olmayacağına iman edir. 
Əbu Hureyra rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] demişdir: [b] “Mənim və əvvəlki peyğəmbərlərin məsəli, gözəl və heyrətamiz bir ev tikmiş, lakin kərpicinin birini qoymamış bir kimsənin məsəlinə bənzəyir. Camaat bu evin yan-yörəsindən keçir, ona təəccüb edir və deyirlər: “Nə üçün bura bir kərpic qoyulmayıb?” 
(Sonra) Peyğəmbər[Allahın salamı və salavatı ona olsun] davam edib dedi: “O kərpic mənəm və mən peyğəmbərlərin sonuncusuyam”. əl-Buxari 3535. 

Cubeyr ibn Mutim rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] demişdir: “Mənim beş adım var: mən həm Muhəmməd (Mədh olunan), həm də Əhmədəm (Mədh olunmağa layiq), mən Allahın mənim vasitəmlə küfrü yox etdiyi Mahiyəm (Silib yox edən), mən, ayağı altında insanların məhşərə toplandığı Haşirəm (Bir yerə toplayan), mən Aqibəm (Sonuncu). Buxari 

Bu adlardan başqa: 

Muxtar (seçilmiş),
Mustafa (təmizlənmiş), 
Şəfi (şəfaət edən), 
Muşəffə (şəfaət etdirilən), 
Sadiqul-Məsduq (doğru söyləyən və sözü doğrulanan) İbn Məsud rəvayət edir ki, doğru sözlü və sözü doğrulanan Peyğəmbər buyurdu…" əl-Buxari, Muslim. , 
Fatih (fəth edən), 
Qusam (toplayan, birləşdirən, mükəmməl), 
Muqaffi (özündən əvvəl gələn Peyğəmbərlərin izini silən, sonuncu mənasındadır), 
Nəbiyut-Tövbə (tövbə Peyğəmbəri), 
Bəşir (itaət edəni müjdələyən, asi olanı cəza ilə qorxudan), 
Rauf (çox şəfqətli), 
Rahim (çox mərhəmətli). 

"Qurani-Kərimdə keçən adlardan: 

Şahid, 
Mubəşşir (müjdələyən), 
Rahmə (rəhmət), 
Nimə (nemət), 
Hadi (doğru yola yönəldən), 
Əmin (etibarlı). Qureyş onu Peyğəmbərlik verilməmişdən qabaq da bu adla çağırırdı, 
Muzəmmil (örtüyünə bürünən), 
Mudəssir (paltarına bürünən), 
Dailallah (Allaha dəvət edən) və s. 

İbn Dihyə deyir ki: "Peyğəmbərin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] adlarının sayı Uca Allahın adlarının sayı qədər doxsan doqquzdur". İbn Həcər “əl-Fəth” 6/ 643, 644 

İmam Zəhəbi deyir: "Onun adları arasında Dahuq (gülər üz) və Kattal (çox savaşan) adları da vardır". 
Əli deyir ki: “Allah onun üstünlüyünü ortaya qoymaq üçün ona Öz adından törəmə bir ad qoydu: “Ərşin sahibinin adı Mahmud, onun adı isə Muhəmməd”. Zəhəbi "Siyər" 2/ 10: Bu adlar üçün Səhih Muslimə bax: 2354,2355. 

Allah onu aydınlıq, doğru yola dəvət etmək üçün göndərdi. Onun risalətini inkar etmək Allaha dil uzatmaq, hətta Allahı rədd və inkar etməkdir. 
Səvban rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Şübhəsiz ki, mənim ümmətimdən otuza yaxın yalançı çıxacaq. Onların hər birisi bir Peyğəmbər olduğunu iddia edəcəkdir. Mən isə Peyğəmbərlərin sonuncusuyam. Məndən sonra Peyğəmbər yoxdur". əl-Buxari, Muslim, Əbu Davud 4252, Əhməd 5/278. 

O, insanlar içərsində Allahdan ən çox qorxandır. 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Sizin Allahdan ən çox qorxanınız və onun sərhədlərini ən yaxşı biləniniz də mənəm". əl-Buxari, Ənəs İbn Məlikin rəvayəti ilə. 

Allah onu insanlar arasından sevib seçmiş və Özünə yaxın bilmişdir. 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Allah İbrahimi dost etdiyi kimi məni də özünə dost etdi". Muslim. 

"Allah və Onun Peyğəmbəri bir işi hökm etdiyi zaman heç bir mömin kişiyə və qadına öz işlərində başqa yol seçmək yaraşmaz. Allah və Onun Peyğəmbərinə asi olan şəxs şübhəsiz ki, haqq yoldan açıq-aydın azmışdır". (əl-Əhzab 36). 
Heç şübhəsiz ki, ona tabe olan hər kəs təqva sahibidir: 
"Aralarında hökm vermək üçün Allahın və Onun Peyğəmbərinin yanına çağrıldıqları zaman möminlərin sözü ancaq eşitdik və itaət etdik deməkdən ibarətdir. Nicat tapanlar da məhz onlardır". (ən-Nur 51). 

“MUHƏMMƏDƏN RƏSULULLAH”
KƏLMƏSİNİN ŞƏRTLƏRİ

Lə iləhə illəlləh kəlməsinin şərtləri olduğu kimi Muhəmmədən Rəsulullah - kəlməsinin də yeddi şərti var. Bu şərtlərin hər birinə əməl olunmadıqca, onların ifadə etdiyi mənaları Quran və Sünnəyə uyğun olaraq dolğun, düzgün başa düşülmədikcə, bu kəlmənin söylənilməsi heç bir kəsə fayda verməyəcəkdir. Aşağıda qeyd edəcəyi¬miz bu şərtlər Quran və Sünnəyə uyğun olaraq möhtərəm İslam alimləri tərəfindən qeyd olunmuşdu.

1. Peyğəmbərin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] Allahın Rəsulu olduğunu etiraf etməli və qəlbən ona etiqad etməli: 
"Möminlər yalnız Allaha iman gətirən, (iman gətirdikdən) sonra heç bir şəkk-şübhəyə düşməyənlərdir". (əl-Hucurat 15). 

2. Muhəmmədən Rəsulullah [Allahın salamı və salavatı ona olsun] kəlməsini dili ilə söyləməli və etiraf etməli: 
"Bunlar (bu söylənilənlər) Allahın ayələridir ki, onları sənə doğru-düzgün bildiririk". (əl-Bəqərə 252). 

3. Peyğəmbərə [Allahın salamı və salavatı ona olsun] tabe olmaq, buyurduqlarını yerinə yetirmək və qadağalarından çəkilmək: 
“De ki: "Əgər Allahı sevirsinizsə mənim ardımca gəlin ki, Allah da sizi sevsin və günahlarınızın üstünü örtüb sizi bağışlasın. Allah bağışlayan və mərhəmət¬lidir". (Ali-İmran 31). 
Allah öz sevgisini Peyğəmbərə [Allahın salamı və salavatı ona olsun] itaətə bağlamışdır. Allahın sevgisini qazanmaq istəyən Peyğəmbərin sünnəsinə tabe olmalıdır. 

4.Peyğəmbərin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] verdiyi bütün xəbərləri təsdiq etmək (əmr, qadağalar, keçmişə və gələcəyə dair verdiyi qeybi xəbərlər): 
"Peyğəmbər sizə nə verirsə onu götürün, nəyi qadağan edirsə ondan əl çəkin. Allahdan qorxun. Həqiqətən, Allahın cəzası çox şiddətlidir". (əl-Həşr 7). 

5.Peyğəmbəri [Allahın salamı və salavatı ona olsun] özündən, malından və cəmi insanlardan çox sevmək: 
"Peyğəmbər möminlərə onların özlərindən daha da yaxındır". (əl-Əhzab 6). 
Ənəs rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Sizdən biriniz məni valideyinlərindən, övladlarından və cəmi insanlardan çox sevmədikcə imanı kamil olmaz". əl-Buxari, Muslim. 

6.Peyğəmbərin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] sözünü yaradılmışların sözlərindən üstün tutmaq və onun sünnəsinə əməl etmək: 
"Ey iman gətirənlər! (Sözləriniz və əməllərinizlə) Allahın və Onun Peyğəmbərinin qabağına keçməyin". (əl-Hucurat 1). 

7.Peyğəmbərə [Allahın salamı və salavatı ona olsun] hörmət və ehtiram göstərmək: 
“Həqiqətən, Biz səni şahid, müjdəçi və xəbərdarlıq edən elçi kimi göndərmişik. Biz belə etdik ki, siz Allaha və Onun Elçisinə iman gətirəsiniz, ona kömək edəsiniz, onun hörmətini saxlayasınız və gecə-gündüz Allahı tərifləyəsiniz”. (əl-Fəth 8-9).

abul-aliya
 
İsmarıc: 127
Qeyd: 30 İyun 2012, 18:52

Səhifə başı

Re: TÖVHİD-Allahın Qulları Üzərində Olan Haqqı

[İsmarıc]  abul-aliya » 31 İyul 2012, 11:44

İSLAMI POZAN ŞƏRTLƏR

Nəvəqid – Nəqidə – bir şeyi pozan, o şeyi etibarsız edən və s. deməkdir. İnsan bu kimi şeyləri zarafat, ciddi və ya qorxu altında edərsə – məcbur edilmədən – kafir olar. Nə üçün Şeyx on şərt ilə kifayətlənmişdir? Çünki, insanların ən çox məruz qaldıqları da bu on şərtdir. Lakin bundan da başqa İslamı pozan bir çox əməllər və sözlər vardır. Alimlər İslamdan çıxaran şeylər barəsində ixtilaf emişlər. Bəziləri İslamdan çıxaran əməl və sözlərin səksənə yaxın maddə olduğunu söyləmişlər. 

1) İbadətdə Allaha şərik qoşmaq. İnsanların ən çox şirk qoşduqları Uluhiyyət tövhididir: 
"Şübhə yoxdur ki, Allah Özünə şərik qoşanları əfv etməz, amma istədiyi şəxsin bundan başqa olan günahlarını bağışlayar…" (ən-Nisa 48). 
"Allah ona şərik qoşmağı bağışlamaz. Bundan başqa olan günahları isə istədiyi şəxsə bağışlayar". (ən-Nisa 116). 
"Allaha şərik qoşana Allah Cənnəti haram edər. Onun düşəcəyi yer Cəhənnəmdir. Zalımların heç bir köməkçisi yoxdur". (əl-Maidə 72). 
Cabir rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: ”Kim Allahın hüzuruna Ona heç bir şeyi şərik qoşmadan gələrsə, Cənnətə düşər”. 
Başqa rəvayətdə: Kim də Ona hər hansı bir şeyi şərik qoşaraq Onun hüzuruna gələrsə, Cəhənnəmə düşər". Muslim 93. 


2) Bir kimsəni özü ilə Allah arasında vasitəçi etmək, ona sığınmaq, ondan kömək diləmək, onlara arxalanmaq. 
Bu da insanı küfrə salır. Bununla o, kimsə Allahdan qeyrisinə ibadət etmiş olur. 

3)Müşrikləri kafir saymamaq, onların küfründə şübhə etmək və onların yollarının doğru olduğuna inanmaq – Allah Qorusun – insanı kafir edir. 
Burada müşrik deyildikdə əsli müşrik olanlar qəsd olunur. Buddistlər, ateistlər və s. 
İbn Həzm deyir ki: "Alimlər icma ediblər ki, Yəhudi və Nəsranilər kafirdirlər. Lakin onların ixtilafı Yəhudi və Nəsranilərin müşrik olub-olmadığındadır". Məratibul-İcma. 

İbn Teymiyyədən Kitab Əhlinin müşrik olması barəsində soruşduqda, o belə cavab verdi: "Dinləri tərəfdən müşrik deyillər. Lakin dində şirk etdiklərinə görə müşrikdirlər". 
Bu şərti təkfirçilər müsəlmanların üzərinə tətbiq edərək deyirlər ki: “Kafirə kafir deməyənin özü kafirdir”. 
Lakin Muhəmməd ibn Abdul-Vahhab bu şərtdə Yəhudi və Nəsraniləri nəzərdə tutur. Bu günlərdə heç bir Yəhudiyə, heç bir Nəsraniyə şəkk edilməməlidir ki, onlar kafirdirlər. Onlar isə, kafir və müşriklərə (yəni əsli kafir, müşrik) olan qaydanı, mövcud olan müsəlmanlara tətbiq edirlər.

4) Kim etiqad etsə ki, dünyəvi hökmlər və ya (bir kimsənin yolu, hökmü) Peyğəmbərin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] yolundan daha yaxşıdır, bir kimsənin hökmü onun hökmündən daha yaxşıdır, həmçinin Tağutların hökmünü onun hökmündən üstün görər, həmçinin, hər kim Allahın endirdiyi hökmdən başqa bir hökmü halal görərsə, Allahın hökmündən daha yaxşı olduğunu söyləyərsə, kafir olur. 


5) Allah Rəsulunun [Allahın salamı və salavatı ona olsun] gətirdiyi bir şeyə əməl etsə də belə, bu əmələ nifrət edən kafir olur. Çünki, bu sahibini Cəhənnəmin ən alt təbəqəsinə salan münafiqlikdir: 
"Əlbəttə münafiqlərin yeri Cəhənnəmin ən alt təbəqəsidir". (ən-Nisa 145-146). 

6) Dindən zəruri bilinən bir şeylə, onun savabı və ya günahı (cəzası) ilə zarafat etmək küfrdür: 
"(Ya Muhəmməd! Təbuk döyüşünə gedərkən səni lağa qoyan) münafiqlərdən (nə üçün belə etdiklərini) soruşsan: “Biz ancaq söhbət edib zarafatlaşır, əylənirdik”- deyə cavab verərlər. De ki: “Allaha, Onun ayələrinə və Peyğəmbərinə istehzamı edirsiniz? (Əbəs yerə) üzr istəməyin. Siz iman gətirdikdən sonra artıq kafir oldunuz. Aranızdan bir qismini bağışlasaq da, digər qismini günahkar olduğu üçün əzaba düçar edəcəyik". (ət-Tövbə 65-66). 

7) Sehr etmək. Kim sehr edər və sehr edilməsinə razı olarsa kafir olar. Sarf və Atf da bura daxildir. Yəni bir-birinə sevdirmək və ya nifrət etdirmək: 
"Şeytanların kimə nazil olduqlarını sizə xəbər verimmi? Onlar hər bir günahkara, yalançıya nazil olur". (əş-Şuəra 221-222). 
"Sehirbaz isə harda olursa-olsun mətləbinə çatmaz".[/b [size=85] (Ta ha 69). 
[b]"Sehrbazlar (dünya və axirətdə) nicat tapmazlar". (Yunus 77). 

8) Müsəlmanların əleyhinə olub müşriklərə (kafirlərə) kömək etmək. 
Kafirlərə olunan hər bir köməyin İslamdan çıxartması barəsində alimlər ixtilaf etmişlər? 
Saleh Əli Şeyx – Allah onu qorusun – deyir: "Kim niyyətində (qəsdli) olaraq müsəlmanlara qalib gəlmələri üçün müşriklərə kömək edirsə kafirdir. Kim niyyəti olmadan hər hansı bir (dünya) səbəbinə görə onlara kömək edirsə kafir deyildir".
Dörd məzhəb imamı, İbn Teymiyyə, İbn Qeyyim müsəlmanlara qarşı (niyyəti) olmadan kafirlərə kömək edəni kafir saymamışlar. Həmçinin, İmam Təhavi bu məsələdə icmanın olduğunu da gətirir. 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] Məkkəyə döyüşsüz və müqavimətsiz girmək istəyirdi. Lakin Bədrdə iştirak edən müsəlmanlardan biri Hatib ibn Əbi Bəlta Məkkədə olan müşriklərdən bir qrupuna Peyğəmbərin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] Mədinədən çıxması haqda bir qadın vasitəsilə məktub göndərir. Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] Əlini, Zubeyri və Miqdadı bu qadının ardı ilə göndərdi. Səhabələr məktubu götürərək Peyğəmbər yanına gəldilər. 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Ey Hatib, bu nədir?" 
Hatib dedi: "Ey Allahın Rəsulu! Mənim üstümə qəzəblənməkdə tələsmə, sənə başa salaram. Bilirsiniz ki, Qureyş arasında qohum-əqrabası olmayan birisiyəm. Onlardan da deyiləm, qəribəm. Səninlə olan mühacirlərin də orada əqrabaları vardır ki, onların mallarını və ailələrini qoruyurlar. Lakin mənim malımı və ailəmi orada qoruyacaq bir kimsə yoxdur. Ona görə də onlardan ailəmin qorunması üçün təminat almaq istədim. Yoxsa bu işi kafir olduğumdan, dindən döndüyümdən, İslama girdikdən sonra küfrə riza göstərdiyim¬dən dolayı etməmişəm. Belə bir şey ağlımdan belə keçməyib". 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun]: "Bu adam sizə doğru söylədi"- deyə buyurdu. 
Ömər: "Ya Rəsulullah! Artıq o, Allaha, Rəsuluna və möminlərə xəyanət etmişdir. Məni burax bu münafiqin boynunu vurum"- dedi. 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun]: "Nə bilirsən bəlkə də Bədrdə iştirak edən səhabəni, Allah Bədr əhlinə tanıdığına görə buyurmuşdu: “İstədiyinizi edin, Mən sizi bağışladım". Bundan sonra ayə nazil oldu: 
“Ey iman gətirənlər! Mənim düşmənimi də, öz düşməninizi də özünüzə dost tutmayın! Onlar sizə gələn həqiqəti inkar etdikləri halda, siz onlara mehribanlıq göstərib sirrinizi açıb deyirsiniz. Rəbbiniz olan Allaha iman gətirdiyiniz üçün onlar Peyğəmbəri və sizi yurdunuzdan qovub çıxardırlar. Əgər siz Mənim yolumda və Mənim razılığımı qazanmaq uğrunda cihada çıxmısınızsa, onlara gizlində mehribanlıq göstərirsiniz. Mən sizin gizli saxladığınızı da, aşkar etdiyinizi də bilirəm. Sizlərdən kim bunu etsə, doğru yoldan sapmış olar”. (əl-Mumtəhənə 1). 
Peyğəmbər bu ayəni oxuduqdan sonra Ömərin gözləri yaşardı və o dedi: "Allah və Onun Rəsulu daha gözəl bilir". əl-Buxari 7/ 592. 

Əbu Bəltanın kafirlərə olan bu köməyi küfr əməl deyildir. 
Çünki Peyğəmbər[Allahın salamı və salavatı ona olsun] : "Bu adam sizə doğru söylədi"- deyə buyurdu. Lakin niyyətində kafirlərin qalib gəlməsini istəsəydi onda küfr etmiş olardı. 
Bu haqda Şeyx Useymin əl-Maidə surəsinin təfsirində, həmçinin Saleh əl-Fovzan – Allah onu qorusun – "İslamı pozan şərtlər" kitabının şərhində danışır. 
Muvalat – insan kafirləri dünyəvi şeylərə görə sevir, bu böyük günahdır. Bu dindən çıxarmır. 
Təvəlli – onların dinlərini sevərsə, bu dindən çıxardır. 

9) Xızır Musanın şəriətinə tabe olmadığı kimi, bir kimsənin Peyğəmbərin şəriətinə tabe olmamağın (kənara çıxmağın) mümkün olduğunu söyləyərsə, kafir olur. 
Bu Sufilərin əqidəsidir. Onlar qeyd edirlər ki, insan dində yəqinliyə çatdıqda, artıq Peyğəmbərin şəriətindən çıxaraq müəyyən şeyləri etməyə də bilər. Dəlilləri də Xızırın Musanın şəriətindən kənara çıxmasıdır. 
Nə üçün? Çünki, o, övliya idi. 
Cavab: 

1) Xızır övliya deyil, Peyğəmbər idi. 

2) Musa Bəni İsrailə göndərilmiş Peyğəmbər idi, Xızır isə Bəni İsrailə deyil başqa bir qövmə göndərilmişdi. Həmçinin: 
"Yəqinlik gələnə qədər Rəbbinə ibadət et" ayəsidir.
Lakin İbn Teymiyyə icmada olanı dəlil gətirir ki, bu ayədə olan yəqinlik ölüm gələnə qədər deməkdir:
"Kim İslamdan başqa bir din ardınca gedərsə (o din) heç vaxt ondan qəbul olunmaz və o şəxs axirətdə zərər çəkənlərdən olar". (Ali İmran 85). 

10) Allahın dinindən üz döndərmək, öyrənməmək və əməl etməmək: 
"Rəbbinin ayələri ilə öyüd-nəsihət verildikdən sonra onlardan üz döndərən kəsdən daha zalim kim ola bilər? Biz şübhəsiz ki, onlardan intiqam alacağıq". (əs-Səcdə 22). 
Bu ayədə üz çevirməklə insanın müsəlman olmaması qəsd edilir. 

Bütün Bunlardan Allaha Sığınıram!

[b]
TÖVHİD

Allah hər bir şeydə birdir. Zatında, əməlində, İsim və Sifətlərində, ibadət edilməyə layiq olub, bu xüsusda tək haqq sahibi olmaqda birdir. Bu sayılanların heç birində şəriki (Şərik – bir şeydə hissəsi, payı olan kimsədir ) yoxdur. Həmçinin, yaratmaqda da, əmr etməkdə də, öldürməkdə də, diriltməkdə də, ruzi verməkdə də, xəstəlik göndərmək və şəfa verməkdə də şəriki yoxdur: 
“Doğrudan da, Rəbbiniz göyləri və yeri altı gündə yaradan, sonra da Ərşə ucalan Allahdır. O, gündüzü sürətlə təqib edən gecə ilə örtüb bürüyür. Günəşi, ayı və ulduzları Öz əmrinə tabe edən də Odur. Əslində, yaratmaq da, əmr etmək də Ona məxsusdur. Aləmlərin Rəbbi Allah nə qədər xeyirxahdır”. (əl-Əraf 54). 
“Ey insanlar! Allahın sizə verdiyi lütfünü bir xatırlayın. Allahdan başqa sizə göylərdən və yerdən ruzi verən bir xaliq varmı? Ondan başqa heç bir məbud yoxdur. Necə də haqdan döndərilirsiniz!” (Fatir 3). 
Tövhid – sözünün mənası bir şeyi bir etmək, birləmək deməkdir. 
Tövhidi Əfkar – etməliyik deyildiyi zaman, fikirlərin bir və tək olunması, hər başdan çıxan ayrı-ayrı səslərin, fikirlərin bir nöqtədə birləşdirilməsi istənmiş olur. Lakin bir şeyi bir və tək etmək, bu ancaq inkar və isbatla olur. "Tövhidi Əvvələn" s. 15. 
İbn Mənzur deyir: "Tövhid - Allahın hər baxımdan bir və tək olduğuna, heç bir ortağı olmadığına inanmaqdır. Allah Vahid və Əhəddir. Vəhdaniyyət və təvahhud sahibidir. "Allah Vahiddir" – demək, "Allah heç bir bənzəri və ortağı olmayan bir Zatdır, tək və birdir"- deməkdir. "Lisanul-Arab" 3/ 450 Vahhədə maddəsi. 
əl-Bəycuri deyir: "Lüğət etibarı ilə Tövhid kəlməsinin mənası bir şeyin bir və tək olduğunu bilməkdir". "Cəvharətut-Tövhid" s. 10 
Şeyx Abdur-Rahman Qasım deyir: "Tövhid kəliməsi Vahəddə, Yuvəhhidu tövhidin məsdəri olan bir kəlmədir ki, Onu bir və tək etdi mənasına gəlir. Həmçinin, Onun bir və tək olduğunu söylədi mənasını gəlir". "Haşiyətu Kitabut-Tövhid" s. 11. 
Şeyx Abdul-Əziz ibn Bəzz deyir ki: "Tövhid – Vahhadə, Yuvahhidu – kəlməsinin məsdəridir. “Allahın bir və tək olduğunu qəbul etdi, Allahın Uluhiyyət və Rububiyyət, İsim və Sifətlərində bənzərsiz və şəriksiz olduğuna, ibadətin yalnız Allaha olacağına iman etdi, kimsə Onu Tövhid etməsə belə, Onun zatında və hər baxımdan Bir, Uca və Ulu olduğuna etiqad etdi” mənasını verir". "Haşiyətu Kitabut-Tövhid" s. 11. 
Şeyx Muhəmməd əl-Useymin deyir: "Tövhid – Vahhədə - kəlməsini məsdəridir. Tövhid etdi deyildiyi zaman bir şeyin birləndiyi başa düşülür. Ancaq bu, isbat və inkar olmadan olmaz". "Məcmuu-Fətava" 2/ 7. 
Termin olaraq Tövhid – yalnız uca və böyük olan Allaha ibadət etmək deməkdir. Yəni ona heç bir şeyi şərik qoşmayaraq nə bir rəsul, nə bir peyğəmbər, nə bir mələk, nə bir cinn, nə bir hakim, nə bir övliya, nə bir seyyid, nə bir daş, ağac, dəmir, nə də yaradılmışlardan hər hansı bir şeyi Ona – Allaha şərik qoşmayaraq bir və tək olaraq ona ibadət etmək deməkdir. Sevərək, təzim edərək, mükafatını umaraq, cəzasından qorxaraq yalnız Allaha qulluq etmək, ibadətə sadəcə onu layiq görməkdir. 
İsbəhani deyir: "Bəzi alimlərimiz Tövhid – Vahiddən bənzətməni rədd etməkdir"- deyə açıqlamışlar. 
Bəziləri də: "Tövhid – Təkləşdirilən Vahiddən və Onun sifətlərindən bənzətməni inkar etməkdir" demişlər. 
Bəziləri də: "Mütləq bir və tək olduğuna inanılan Zatın heç bir şəriki və bənzəri olmadığını bilib qəbul etməkdir. Kimsə bunu belə bilməzsə, Allahı təkləşdirmiş olmaz, Onu tövhid etmiş olmaz" deyə açıqla¬mışlar. "əl-Huccə Fi Bəyani Məhaccə" 1/ 306. 
Şeyxulislam İbn Teymiyyə deyir: "Tövhid - Allahı bir və bənzəri olmayan bir zat olaraq bilib yalnız və yalnız Ona ibadət etməkdir. Ondan başqa heç bir Rəbb yoxdur - inancı da bura daxildir". "Dəru Təaridu Aqli və Nəql" 1/ 306. 
Şeyx Muhəmməd ibn Abdul-Vəhhab deyir: "Məlumun olsun ki, Tövhid - Allahı ancaq Ona ibadət etmək (Ona tapınmaq) surətiylə təkləşdirməkdir". "Məcmuatur-Rəsailin-Nəcdiyyə" 4/ 4, "əd-Durərus-Səniyyə" 1/ 48. 
Şeyx Muhəmməd ibn Abdul-Vəhhab deyir: "Tövhid – Allaha ibadət etmək, Onu Allah və Onun Rəsulu [Allahın salamı və salavatı ona olsun] necə vəsfləndirmişsə o, cür də vəsfləndirməkdir. Allah və Onun Rəsulu Onu eyib və nöqsanlardan, yaradılmış¬lara bənzəməkdən necə uzaq etmişsə, eləcə də uzaq etməkdir". "Usuli Dini İslam" s. 7. 
Böyük alim əl-Bəycuri deyir: "Tövhid – Məbudun zatı, sifətləri və felləri baxımından bir və tək olduğuna yəqinliklə inanmaqla birlikdə, yalnız və yalnız Allaha ibadət etməkdir". "Cəvharətut-Tövhid" s. 10. 
İmam Abdul-Əziz ibn Bəzz deyir: "Allahı Tövhid etmək Onun bir və tək olduğuna inanıb, qəlbi bu inanca möhkəm bağlamaq ilə bərabər, ibadətdə də Onu təkləşdirməkdir. Yəni tam bir iman və sədaqətlə yalnız Allaha ibadət edərək, saleh əməllər etməkdir. 
Yoxsa yalnız dil ilə: "Allah birdir" deməklə tövhid həyata keçməz. Eyni zamanda bu tövhidin ziddi olan hər cür əməli batil edən şirk və şirk yollarından da uzaq olmağı özündə əhatə edir". "Məcmuu-Fətava" 2/ 20. 
Abdullah əl-Ğuneyman deyir: "Tövhid – haqq Məbudu, Ona olan sevgi, hörmət və təslimiyyətin ən yüksəyini əhatə edən, ən böyüyünü ifadə edən "ibadət"lə tövhid etməkdir". "Şərhu Kitabut-Tövhid Min Sahihil-Buxari" 1/ 38. 
“Burada olan ibadətdən, qulluqdan məqsəd Allahın tövhid edilməsidir. Buna görə də, ey Allahın qulu! Sənə ilk lazım olan dini vəzifədən, ibadətləri və hətta namaz kimi bir ibadəti belə öyrənməmişdən qabaq Tövhidi öyrənməyə məsul olduğunu heç vaxt unutma”. Durərus Səniyyə 1/ 107. 
Buna görə də qul bütün hüquqi və xüsusiyyətləri ilə tövhidi bilmək və tanımaq məcburiyyətindədir. Ağlı başında olan müddətdən ölüncəyə qədər tövhidə möhtacdır. Çünki İslamda Tövhid hər şeyin təməlidir. Tövhid olmadıqca Uca Allah qulun heç bir əməl və ibadətini qəbul etməyəcəkdir. Çünki, müsəlmanın həyatı tövhidsiz təsəvvür olunmazdır və Tövhid dini vaciblərin təməli, ən böyüyü və ən qüvvətlisidir. Allahın göndərdiyi Nəbi və Rəsullar Tövhidlə başlamış, insanları ancaq Tövhidə dəvət etmişlər. Bu da Nuhdan, Peyğəmbərimiz Muhəmmədə [Allahın salamı və salavatı ona olsun] qədər gələn bütün peyğəmbərlərin gətirdiyi Tövhiddir. 
Bu Tövhid də Lə Iləhə Illəllah - kəlməsinin mənasını ifadə edir. Bütün Peyğəmbərlərin dəvət etdiyi Tövhid də elə budur. Yəni Allahdan başqa ibadətə layiq heç bir haqq ilah yoxdur. 
İbn Teymiyyə Tövhidin mühümlüyünü bu sözlərlə bəyan etmişdir: "Uca Allah bu tövhidi kitabında açıq şəkildə bildirmiş və Ona şərik qoşulmasını rədd etmişdir. O, qədər aydın və açıq şəkildə ki, artıq Qurandakı tövhidə inanan bir müsəlman, əsla Allahdan başqasından qorxmaz, Ondan başqasından bir şey gözləməz, Ondan başqasından istəməz. 
Muhəmməd [Allahın salamı və salavatı ona olsun] də deyir: "Ey insanlar! Lə İləhə İlləllah deyin ki, qurtuluşa çatasınız". 
Həqiqətən də bu "Lə İləhə İlləllah" tövhididir. Həqiqətən də bu "Allahdan başqa ilah tanımamaq tövhididir". Könüllərin sonsuz bir sevgi, hörmət, ümüd və qorxu ilə Allaha yönəldiyi, tapınaraq sığındığı haqq ilah ancaq Allahdır". Fətva 1/ 135 
Hənəfi məzhəbinin imamlarından İbn Əbil İzz əl-Hənəfi deyir: "Bil ki, Tövhid bütün Peyğəmbərlərin ilk dəvətidir, yolun ilk mənzilidir. Qulu Allaha yaxınlaşdıran ən mühüm amildir. Buna görə də qula ilk fərz olan Allahdan başqa ibadətə layiq heç bir haqq ilah olmadığına şəhadət etməkdir. Tövhid bir kimsənin ilk olaraq İslama girdiyi və onunla son olaraq dünyadan ayrılaraq axirətə köçdüyü bir şeydir. Yolun əvvəlində də, sonunda da qula mütləq şəkildə lazım olandır". Şərhu Aqidətut-Təhaviyyə 1/ 21-23. 
Şeyx Abdul-Əziz ən-Nəsir ər-Rəşid deyir: "İstər Peyğəmbr [Allahın salamı və salavatı ona olsun] olsun, istər onun Peyğəmbər qardaşları olsun insanlara təbliğ etdikləri şeylərin ən böyüyü və ən ucası - Allahın birliyinə və heç bir şeyi Ona şərik qoşmadan yalnız Allaha ibadət etmək, Allahı isim, sifət və felləri ilə oxşarsız və bənzərsiz Rəbb olaraq tanımağa dəvətdən ibarət olmuşdur. Bu da bütün peyğəmbərlərin dəvətinin açarı, ilahi dəvətin təməli və özüdür". Tənbihatus-Sunniyyə s. 33. 
Şeyx Muhəmməd ibn Abdul-Vəhhab deyir: "Allah elçilər göndərib, kitablar nazil etməsi ancaq Tövhidin və Tövhidlə əlaqəli bəyanı və təbliği üçündir: 
“Biz hər ümmətə: "Allaha ibadət edin, tağutdan uzaq olun"– deyə, elçi göndərdik. Onlardan kimisini Allah doğru yola yönəltmiş, kimisinə də azmaq nəsib etmişdir. Yer üzündə gəzib dolaşın və görün haqqı yalan sayanların aqibəti necə oldu!” (ən-Nəhl 36). 
"Mən cinləri və insanları yalnız Mənə ibadət etsinlər deyə yaratdım". (əz-Zariyat 56). 
Şeyx Saleh əl-Bəlihi deyir: "Bilindiyi kimi Nəbilərin və Rəsulların sayı haqqında: "Nəbilər yüz iyirmi dörd mindir, Rəsullar da üç yüz on üçdür"- deyə bir xəbər varid olmuşdur. Bu Nəbi və Rəsulların hamısı Allahı təkləşdirməyə, hər tərəfdən Onu bir bilib yalnız və yalnız Ona ibadət etməyə çağırmışlar". Əqidətul Muslimin 1/248. 
Şeyx Muhəmməd əl-Useyminə: “Qula ilk fərz olan nədir?”- deyə sual verildikdə o, demişdir: 
"Bütün qullara ilk fərz olan Allahı Tövhid etmələri və bu Tövhid ilə birlikdə Muhəmmədin Allahın Elçisi olduğuna şəhadət gətirmələridir. Yalnız belə bir tövhid ilə, bu tövhidə şəhadət etmək şərtilə əməl və ibadətlər Allahın dərgahında qəbul edilir". Məcmuu Fətava 2/22. 
Allah yaratdıqlarından heç birinə bənzəməz. Yaratdıqlarından da heç biri Ona nə zatında, nə felində, nə ismində, nə sifətində, nə də hüququnda bənzəməz. Heç bir şey Ona güc çatdırıb Onu aciz buraxmaz. O, dilədiyi hər şeyi etməyə qadirdir. 
"Bir şeyi istədiyi zaman Allahın buyurduğu ona ancaq: "Ol!" deməkdir. O da dərhal olar". (Yasin 82). 
Heç bir şey ona zor gələ bilməz. Heç bir şey də onu gücündən qoya bilməz. 
"Göylərdə və yerdə Allahı aciz edə biləcək heç bir şey yoxdur". (Fatir 44). 
Bu Onun qüdrətinin kamilliyindəndir. Nəyi isərsə, o olar, nəyi də istəməzsə, o olmaz. Bu da Onun Rububiyyətinin kamilliyindəndir. “Ondan başqa ilah yoxdur” kəlməsi - Tövhid budur. Bütün Rəsulların çağırışı da budur: 
“Biz hər ümmətə: "Allaha ibadət edin, tağutdan uzaq olun"– deyə, elçi göndərdik. Onlardan kimisini Allah doğru yola yönəltmiş, kimisinə də azmaq nəsib etmişdir. Yer üzündə gəzib dolaşın və görün haqqı yalan sayanların aqibəti necə oldu!” (ən-Nəhl 36). 
“Allahdan başqa ibadət olunmağa layiq heç bir ilah yoxdur” deməkdir. Çünki, yaradan, ruzi verən, hər şeyə malik də Odur. Ondan başqa ibadət edilənlərə isə ancaq və ancaq batil bir yolla ibadət olunur. Bu belədir, çünki Allah haqqın özüdür: 
"Çünki Allah haqq, müşriklərin Ondan başqa ibadət etdikləri (bütlər, tanrılar) isə batildir. Həqiqətən, Allah uca və böyükdür". (əl-Həcc 62). 
Bu qədər kamil, gözəl ad və sifətlərə malik olan Allahı buraxıb, ehtiyacı olan, möhtac, aciz olan hər hansı bir şeydən kömək istəmək olarmı? Fikirləşin. Alimlər Quran və Sünnədən olan dəlillərə əsasən Tövhidin üç qism olduğunu söyləmişlər: 

1. Rububiyyət Tövhidi. 

2. Uluhiyyət Tövhidi. 

3. Isim Və Sifətlər Tövhidi.

TÖVHİDİN FAYDALARI

Peyğəmbərdən tutmuş səhabələr, tabiinlər, onların yollarını qarış-qarış, addım-addım izləyənlər tövhidin həqiqiliyini başa düşərək onu bütün həyatlarında tətbiq etmişlər. Bu tövhidin insanın həyatına və nəfsinə, həmçinin bütün bəşəriyyətə böyük təsiri vardır. 
Tövhid dedikdə Sələf minhəci ( metod, yol, Sələfi Salihin yolu) üzərində qurulan tövhid nəzərdə tutulur. Bu da böyük əsaslar - Rububiyyət, Uluhiyyət və İsim və Sifətlərin tövhidi üzərində qurulmuşdur. Çünki, biz bu dünyada Allaha iman gətirmişik. Allah qeybdir. Allah ən böyük qeybdir. Çünki, biz Allahı bu dünyada görməmişik və bu dünyada görməyəcəyik. 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Bilin ki, sizdən heç kimsə ölümündən qabaq öz Rəbbini görməyəcəkdir". əl-Buxari, Muslim. 
Allahı görmək yalnız Qiyamət günü Cənnət əhli üçün olacaqdır. Lakin biz Allahı Onun İsim və Sifətləri ilə bilib tanıyırıq. Bilirik ki, Allah göyə yüksəlib, göydədir, Ərşə yüksəlib və s. O, bizim etdiyimiz hər bir əməli görür və O, bizə yaxındır. Allahın bizə məlum olan doxsan doqquz gözəl İsimləri, həmçinin uca Sifətləri vardır. Bu Tövhid Uluhiyyət tövhidi üzərində qurulub. Bütün Peyğəmbərlər Uluhiyyət tövhidi üçün gəlmişlər. 
Lə Iləhə Illəllah – Tövhid kəlməsi bütün işlərin əsasıdır. Allah göyləri və yerləri buna görə yaratmışdır. Kafirlərə qarşı döyüşləri də elə buna görə vacib etmişdir. Peyğəmbərlər buna görə göndərilmiş, Kitablar buna görə nazil olmuşdur. 
Hər bir Peyğəmbər də öz qövmünə gələrək deyərdi: "Siz Allaha ibadət edin, sizin Ondan başqa ilahınız yoxdur. Ey qövmüm! Lə Iləhə Illəllah – deyin. Bu o, kəlmədir ki, göylərdən də, yerlərdən də ağır gəlmişdir. Hər bir qul (bəndə) qəlbi və əməlləri ilə bütün işlərində Allaha yönəlməlidir. Sevilməyə, ümid edilməyə, qorxulmağa layiq yalnız Allahdir. Dua edilməyə, çağrılmağa, təvəkkül edilməyə, qurban kəsilməyə və onun üçün nəzir deyilməyə layiq olan Allahdır. Şiddət zamanı tək Ondan yardım istənilir, istiazə (xoşlanılmayan bir şeydən himayə edilməyi istəmək) yalnız Ona edilir. 
Tövhid də elə budur. Tövhid hər bir bəndənin imanını nizama salır və onu tək olan Qahhar olan Allaha bağlayır. Ona inanır, Onu təsdiq edir və qəlbi ilə Ona yönəlir. Bu elə bir tövhiddir ki, qəlbdən gəlir. Onun bütün əməlləri, əzaları ibadət, əməl və itaət tərəfdən Allaha yönəlir. İbadət özü zəlillik və tək olan Allaha itaətkarlıqdır. Bu da tək olan Allaha, şəriki olmayan Allaha itaətlə olur. Allaha itaət Onun şəriətini, qoyduğu qanunları yerinə yetirməklə, yalnız Ona ibadət etmək və həyatın hər bir anında Onun tələb etdiyi şəkildə əməl etməklə olur. 
Bununla da tövhid əhlinin - Muvahhidin həyatı əvvəldən axıradək ibadətlə keçir. Bütün bunların hamısı da tövhiddən irəli gəlir. 
Tövhid Lə Iləhə Illəllah kəlməsi üzərində qurulub. Bu tövhid ilk an çıxanda qəlbdən doğur. Möminin qəlbində bu tövhid möhkəm yerləşir. Sonra imana çevrilir. Sonra da qəlbi əməllərə, sonra da zahiri əməllərə çevrilir (yəni insanın zahirində büruzə verir). 

İbadət Üç Əsas Üzərində Qurulur: 

1) Tək olan Allahı sevmək. 

2) Tək olan Allahdan qorxmaq. 

3) Tək olan Allaha ümid etmək. 

Bu da sevgi, qorxu və ümiddir. İslam alimləri bu əsasları bir quşa bənzətmişlər ki, sevgi quşun baş hissəsi, qorxu sağ qanadı, ümid isə quşun sol qanadıdır. Quş bunlardan birini itirərsə uça bilmədiyi kimi, Allaha yönələn insan da bunlar olmasa Allaha yönəlişini davam etdirə bilməz. Qorxu insanı qadağalardan çəkinməyə sövq edir. Məhəbbət isə Allaha ibadət əmrlərini yerinə yetirməyə insanı sövq edir. Hər ikisi də qəlbdə eyni şəkildə paylaşmalıdır.
Görürsən ki, insan yalnız Allaha ibadət və itaət edir, Ondan qorxur və bütün işlərində Ona ümid edir. Tövbəsini elan edərək, bütün itaətləri bəyan edərək, Allah qarşısında qul olduğunu bildirərək Allahın əzabından rəhmətinə, Allahın qəzəbindən rizasına sığınır. 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Allahın qəzəbindən rızasına sığınıram. Cəzalarından isə ehsan edəcəyi salamatlığına sığınıram. Səndən Sənə sığınıram". Muslim 486, Əhməd 6/ 201, İbn Məcə 3841, Əbu Davud 879. 
Tövhidin əsası imandır. Buna görə də insanlar bu tövhiddə imanlarına, təsdiqlərinə və əməllərinə görə fərqlənirlər. Tövhid əhli də öz aralarında fərqlidirlər. 
Bu tövhidin təsiri həm fərdi, həmçinin də camaatı, ümməti əhatə edir. Bütün aləmi, insanların daxili və xarici ehtiyaclarını, sonra da dünya və axirəti əhatə edir. Allah bu tövhidin həqiqətini, qəlbdə əkilməsini gözəl ağaca bənzədir: 
"Məgər Allahın necə məsəl çəkdiyini görmürsənmi? Xoş bir söz (Lə İləhə İlləllah, Muhəmmədən Rəsulullah) kökü yerdə möhkəm olub budaqları səmaya ucalan gözəl bir ağac (xurma ağacı) kimidir. O, ağac Rəbbinin izni ilə hər vaxt bəhrəsini verir. Allah insanlar üçün belə məsəllər çəkir ki, bəlkə düşünüb ibrət alsınlar! (Ağacın kökü yerdə, budaqları göydə olduğu kimi möminin də imanı qəlbində sabit qalır, əməlləri isə göyə – Allahın dərgahına yüksəlib ona daim savab qazandırır). Pis söz isə yerdən qopardılmış, kökü olmayan pis bir ağaca bənzəyir". (İbrahim 24). 
İman və Tövhid. O, tövhid ki, Lə İləhə İlləllah kəlməsi üzərində qurulub. Bu kəlimə əsası yerdə möhkəm olan, budaqları göyə yüksələn gözəl ağaca bənzəyir. 
Bu gözəl kəlimə də Lə İləhə İlləllah kəlməsidir. Bunun da ən böyük səmərəsi saleh əməldir. 
Gözəl ağac səmərə, bəhrə verdiyi kimi Lə İləhə İlləllah ağacının səmərəsi də saleh əməldir. Bu kəlmənin əsası möhkəmdir. Bu kəlimə sadəcə dillə deyilən bir kəlimə deyildir. Bu kəlimənin rükunları, şərtləri və dayaqları vardır. Bu kəlimə əsaslı bir kəlmədir. Ağacın kökləri yerdə möhkəm olduğu kimi iman ağacı da möminin qəlbində möhkəm yer tutmuşdur. 

Bu ağac göyə yüksəlir, Lə İləhə İlləllah kəlməsinin sahibi bununla izzətlənir. Həmçinin, bu kəlmənin bu ağaca bənzədilməsi bizə iki mühüm şeyi bəyan edir: 

1. Bu əkilmiş ağacdır. Bu ağacı vaxtlı-vaxtında suvarmaq, belləmək və qulluq etmək lazımdır. Həmçinin, Lə İləhə İlləllah kəlməsini də vaxtlı-vaxtında suvarmaq lazımdır. Bu kəlmənin suvarılması isə elm, saleh əməl və Allaha yaxınlaşmaqla olur. Bu kəlmənin daima mömin tərəfindən qorunmağa, xidmət edilməyə ehtiyacı vardır. 

2. Bu ağac əkildikdən, xidmət edildikdən sonra bu ağacı ətrafında ağaca ziyan vuran alaq otlardan təmizləmək lazımdır. Həmçinin də möminin qəlbində olan o, Lə İləhə İlləllah ağacının ətrafında da qəribə bitkilər bitir. Şirk, riya, küfr, bidət və s. Buna görə də mömin qəlbində olan Lə İləhə İlləllah ağacının, Tövhid ağacının salamat qalması üçün qəlbində olan bu ağacla daima maraqlanmalıdır. Maraqlanmalıdır ki, Ona etiqad edənlərdən, Ona inananlardan və Ona heç bir şeyi şərik qoşmayanlardan olsun.

TÖVHİDİN ALƏMLƏRƏ OLAN TƏSİRİ

Tövhidin təsiri üç qismə bölünür.

1) Tövhidin fərdlərə, şəxslərə olan təsiri. 

2) Tövhidin cəmiyyətə, ümmətə olan təsiri. 

3) Tövhidin axirətdə olan təsiri.

Tövhidin Fərdlərə Olan Təsiri: 

Ən böyük təsiri qəlb rahatlığı, nəfsin salamatçılığıdır. Ruhun qidasıdır. 
İbn Qeyyim deyir ki, insanın həqiqəti, mahiyyəti onun qəlbi və ruhudur. Bunların da salamat olması, düzgün olması yalnız Rəbbinin tövhidi, Ona olan ibadəti, Ondan qorxması və bütün işlərdə Rəbbinə ümid etməsi ilədir. İnsanın ən böyük ləzzəti, ən böyük səadəti və neməti də elə bundadır. Kainatda elə bir şey yoxdur ki, insanın qəlbi onunla rahatlıq tapsın. Bu yalnız Allahla mümkün olur. Allaha iman gətirmək, Onu sevmək, Ona ibadət etmək, Allahı ucaltmaq, Onu zikr etmək bu kimi şeylər insanın qidasıdır, onun gücüdür. Bunların da hər birinə Quran, Sünnə və fitrət dəlalət etmiş və şahidlik göstərmişdir. 
Amr ibn əl-As rəvayət edir ki, Rəsulullah [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Sizin qəlbinizdə olan iman paltar köhnəldiyi kimi köhnəlir. Buna görə də Allahdan qəlbinizdə olan imanın təzələnməsini istəyin". əl-Albani "Həsən". 
İmanın zəifləməsi insanda qəlb sıxıntısı yaradır. İnsan bu qəlb sıxıntısından necə qurtara bilər? Yalnız Allaha bağlanmaqla. 
İbn Abbas rəvayət edir ki, Rəsulullah [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Allahı Rəbb, İslamı din və Muhəmmədi Rəsul olaraq qəbul edən kimsə imanın şirinliyini tapar". Muslim 34. 
İmanın tamını, şirinliyini, dünyanın ləzzətləri və şəhvəti ilə tapmaq olarmı? Əlbəttə ki, yox! İnsan imanın ləzzətini yalnız bununla tapa bilər. 
Ənəs rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] demişdir: “Kimdə (bu) üç şey olsa, imanın şirinliyini dadmış olar: Allahı və Onun elçisini başqalarından daha çox sevmək; adamı yalnız Allah üçün sevmək; Cəhənnəmə atılmağı xoşlamadığı kimi, küfrə qayıtmağı da xoşlamamaq”. əl-Buxari 16. 
Bu işlərin üçü də sevgi və məhəbbətlə bağlıdır. Bu yalnız tövhid kəlməsini həqiqi surətdə həyata keçirməklə mümkün olur. 
Sələflər görərdilər ki, dünya öz əhli və şəhvətləri içərisində dalğalanır. Kimisi öz vəzifəsinə, kimisi də öz şəhvətlərinə qapanıblar. Kimisi şərəf, şan-şöhrət axtarır. Hamı nə isə axtarır. Lakin möminin qəlbi, nəfsi tək olan Allah ilə bağlıdır. Allaha bağlanır və buna görə də qəlb rahatlığı tapır. 
Fudeyl ibn İyad deyir: “Günəş batdıqda mən Rəbbimlə tək qaldığıma görə bu zülmət, qaranlığa görə sevinirəm. Günəş doğduqda isə mən insanların yanıma daxil olduqlarına görə kədərlənirəm”. 
Çünki, onlar bu ləzzəti təklikdə tapırlar. Ləzzəti insanlarla yox, Allah ilə danışmaqda, tək qalmaqda tapmaq olar. 
Sələflər deyərdilər: "Gecə əhlinin - gecəni ibadətdə keçirənlərin - ləzzəti gecəni əyləncədə keçirənlərin hiss etdiklərindən daha üstündür. Əgər gecə olmasaydı biz bu dünyada qalmaq istəməzdik". 
Aişə rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Sübh namazının iki rükət (sünnəsi) dünya və onun içindəkilərdən xeyirlidir. Həqiqətən, mən onları bu dünyadan da çox sevirəm". Muslim. 
Gecənin ortasında Allah üçün etdiyin bu ibadət sənin qəlbində imanı, ləzzəti, səadəti əkir. Bu elə bir ləzzət və səadətdir ki, var-dövlətlə əldə olunmaz. Nə mülk, nə şərəf bu sevinci əldə edə bilməz. Tövhid insanı Allahdan başqasına qulluqdan xilas edir. Həqiqi qulluq da elə budur. Həqiqi qulluq insanın Allaha qul olmasıdır. 
Görürsən ki, bəzi insanlar Allahdan qeyrisinə bağlanırlar. Allahdan qeyrisinə qəlbən bağlandıqlarına görə o, bağlandıqları şeyin qulu olurlar. Nəyə görə? Çünki, o insanın qəlbi yoxdur. Hər gün onun bir ilahı vardır. Allahı buraxaraq o, ilahlara ibadət edir. Bu gün bir pirə, səhəri isə başqa pirlərə gedirlər. 
Bəziləri qəbirlərə, övliyalara, seyyidlərə, ağaclara, daşlara bəziləri də fal oxlarına, bürclərə inanıb bağlanırlar. Onların qəlbləri Allahdan qeyrisinə bağlandıqlarına görə onun qulu olurlar. Çünki, bağlandığı şeyə bütün işlərində və ehtiyaclarında arxalanırlar. Ondan qorxduqlarına görə onun qulu olurlar: 
“Nəfsinin istəyini ilahiləşdirən şəxsi gördünmü? Allah əzəli elmi sayəsində onu azğınlığa saldı, qulağını və qəlbini möhürlədi, gözünə də pərdə çəkdi. Allahdan başqa kim onu doğru yola yönəldə bilər? Məgər düşünüb anlamırsınız?” (əl-Casiyə 23). 
Onların qəlbləri Allahdan qeyrisinə bağlandığına görə, tövhidi həqiqi surətdə həyata keçirmədiklərinə görə onlarda qorxu yaranır. İnsanların halına baxırsan ki, zəiflədikdə nə günə düşürlər. Allahdan qeyrilərindən qorxurlar. Kahinlərdən, falçılardan, kiminsə cəddindən ( Cədd sözü bəzilərinin təsəvvür etdiyi kimi nəyəsə qadir olmaq, hansısa qüvvəyə sahib olmaq demək deyil. Mənası sadəcə baba deməkdir) və s. Gecə və gündüz onu dərd basır. Həqiqi mömin isə heç kəsdən qorxmur. Çünki, o bilir ki, zərər və mənfəət, xəstəlik və şəfa yalnız Allahın əlindədir: 
“De: "Bir deyin görək, əgər Allah mənə bir zərər toxundurmaq istəsə, sizin Allahdan başqa ibadət etdikləriniz Onun zərərini aradan qaldıra bilərlərmi? Ya da O mənə bir mərhəmət göstərmək istəsə, onlar Onun mərhəmətinin qarşısını ala bilərlərmi?" De: "Mənə Allah yetər. Təvəkkül edənlər yalnız Ona təvəkkül edirlər!" (əz-Zumər 38). 
"Əgər Allah sənə bir zərər yetirsə, səni ondan Allahdan başqa heç kəs qurtara bilməz. Əgər Allah sənə bir xeyir diləsə, heç kəs onun nemətinə maneçilik edə bilməz". (Yunus 107). 
"De ki: "Bir deyin görək əgər Allah sizin qulaqlarnızı və gözlərinizi əllərinizdən alsa, ürəklərinizə də möhür vursa onları sizə Allahdan başqa kim qaytara bilər. Gör biz onlara ayələrimizi necə izah edirik ki, onlar da necə üz döndərirlər". (əl-Ənam 46). 
Qul hər şeyin Allahdan gəldiyini bildiyinə görə yalnız Allah hüzurunda qorxu və hörmət duymalı və yalnız Ona qarşı təqvalı davranmalıdır: 
"O, halda insanlardan qorxmayın Məndən qorxun". (əl-Maidə 44). 
"…Və yalnız Məndən qorxun". (əl-Bəqərə 40). 
"Allaha və Onun Peyğəmbərinə itaət edənlər, Allahdan qorxub çəkinənlər məhz belələri uğura çatanlardır". (ən-Nur 52). 
"…Qorxub çəkinməyə də, (günahları) bağıışlamağa da layiq olan ancaq Odur". (əl-Muddəssir 56). 
“O şeytan sadəcə sizi öz dostları ilə qorxudur. Möminsinizsə, onlardan qorxmayın, Məndən qorxun!” (Ali-İmran 175). 
Hər bir məxluqun bir yaradılmışdan və ya Yaradandan qoxmasının qaçılmaz olduğu məlumdur. Yaradılmışdan qorxmanın zərəri bir çox baxımdan faydalarından daha ağırdır. Allahdan qorxmaq isə dünya və axirət səadətinin səbəbidir. Həqiqətən, Allah ondan qorxulmağa daha layiqdir. 
İbn Abbas rəvayət edir ki, bir gün (minikdə) Peyğəmbərin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] arxasında oturmuşdum. O, buyurdu: "Ey oğul! Mən sənə bir neçə kəlimə öyrədəcəyəm. Allahı qoru ki, Allah da səni qorusun. Allahı qoru ki, Onu öz qarşında tapasan. Bir şey dilədikdə, Allahdan dilə. Kömək istədikdə yenə də Allahdan kömək istə. Bunu da bil ki, əğər bütün insanlar sənə xeyir vermək üçün bir yerə yığışsalar da belə Allahın yazdığından artıq sənə heç bir xeyir verə bilməzlər. Bunu da bil ki, əğər sənə zərər vermək üçün bir yerə yığışsalar da yenə də Allahın yazdığından artıq sənə zərər verə bilməzlər. (Artıq) qələmlər qaldırılmış, səhifələrin (mürəkkəbi) qurumuşdur". ət-Tirmizi 2516, əl-Albani səhih demişdir. 
İnsanlar tövhiddən uzaqlaşdıqlarına görə, tövhidi həqiqi surətdə həyata keçirmədiklərinə görə, Allahdan qeyrilərinə bağlandıqlarına görə insanlardan qorxurlar. Həqiqi müsəlmanlar isə şiddət anında da, çətinliklərdə də Allaha yönəlirlər. 
Bəziləri isə dünya və onun şəhvətlərinə bağlanırlar. Onun arxasınca gecə və gündüz gedirlər. Onlar dünyanın şəhvəti üçün sevinir və onun üçün ağlayırlar. Bəzən də buna görə gecələri də yatmırlar. Dünyada bir şey əldə etdikdə sevinir, əldə etmədikdə isə kədərlənirlər: 
"Kim (axirətdən vaz keçib) dünya və onun bər-bəzəyini istəyirsə, biz onun əməllərinin əvəzini (sağlamlıq, sərvət, övlad, gözəl yaşayışı) elə dünyada ikən verərik. Onların dünyadakı mükafatları əsla azaldılmaz. Belələrinin axirətdə atəşdən başqa heç bir payı yoxdur. Onların dünyada gördükləri işlər puç olar və bütün əməlləri boşa çıxar". (Hud 15-16). 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Dinarın qulu bədbəxt olsun, dirhəmin qulu bədbəxt olsun. Pal-paltarın, zinətin qulu bədbəxt olsun. Beləsinə istədiyi veriləndə razı qalar, verilməyəndə isə qəzəblənər. Bədbəxt olsun və başı aşağı çevrilsin. Onun ayağına batan tikan belə çıxmasın". əl-Buxari 6/ 61, İbn Məcə 11/ 216. 
İnsanın malı dünyanı sevməsi və bu işdə dəridən qabıqdan çıxması insanın bu şərəfli ömrünü zay etməsi¬dir. Onlar elə zənn edirlər ki, xoşbəxtlik yalnız pulun çox olmasındadır. Bölünmüş, yazılmış ruzini tələb etməkdə vaxtı zay etməkdir. Ruzi artıq bölünmüşdür. Həris, tamahkar insan isə məhrumdur. 
Sələflər deyərdilər: "Qədər haqdırsa onda tamahkarlıq boş şeydir. Əgər xəyanət insanın təbiətində varsa onda hər kəsə bel bağlamaq acizlikdir. Əgər ölüm hər kəsi gözləyirsə onda dünyaya da arxalanmaq axmaqlıqdır". 
İnsan bu ömründə uca dərəcələri və əbədi nemətləri qazana bilərdi. Lakin dünya malını toplayaraq bu dünyada qoyub gedir. Hesabı özünə qalır, kefi isə başqalarına. 
Cabir ibn Abdullah rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] ilə birlikdə Mədinənin Aliyə tərəfindən bazara daxil olduq. Ölmüş kiçik qulaqlı bir oğlaq gördü. Onun qulağından tutaraq buyurdu: 
"Sizdən kim bunu bir dirhəm qarşılığında almaq istəyər?" 
Səhabələr dedilər: "Allaha and olsun ki, o diri olsaydı da belə onu heç kəs almazdı. Çünki, qüsurlu oğlaqdır. Qulaqları kiçikdir". 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Allaha and olsun ki, bu sizin üçün nə qədər dəyərsizdirsə, du dünya da Allah üçün o, qədər dəyərsizdir". Muslim, şərhi 5/ 814, Muslim "Zuhd" 2. 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Dünyanın axirətdəki durumu ancaq sizdən hər hansı bir kimsənin barmağını dənizə salıb çıxartdıqdan sonra nə çıxartdığına baxması kimidir". əl-Albani "Səhihul-Cəmi" 5423. 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Şübhəsiz ki, dünyanın məhv olması Allah üçün müsəlman bir kimsənin öldürülməsindən daha yüngüldür". ət-Tirmizi 5/ 82, əl-Albani "Səhihul-Cəmi" 453. 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Sizi sevindirəcək şeylərin müjdəsini sizə verirəm və bunları (gələcəkdə də) ümid edə bilərsiniz. Allaha and olsun ki, mən sizin üçün kasıblıqdan qorxmuram. Lakin mən sizin üçün əvvəlkilərə dünyanın geniş imkanları verildiyi kimi sizə də veriləcəyindən və onlar bu şeydə bir-birləri ilə necə yarışdıqları kimi sizin də yarışacağınızı və (dünya) onları necə həlak etdisə sizi də həlak edəcəyindən qorxuram". əl-Buxari 4/ 63, Muslim, şərhi 5/ 816. 
Sələflər deyərdilər: "Sən fikirləşmə ki, kasıblıq varın olmamasıdır. Həqiqi kasıblıq dinin olmamasıdır. Ey qardaşım! Sən tamahkar insanın yığdığı mala görə ona qibtə etmə. Sizin ona yazığınız gəlsin. O, bu dünyada elə bir şeylə məşğul olub ki, sabah onu həlak edəcəkdir". 
Allahdan qeyrisinə (dünyaya, pula) bağlandıqlarına görə, Allahı unutduqlarına görə Allah da onları unudar və onları özlərinə həvalə edər: 
"Allahı unutduqları üçün Allahın da onları özlərinə unutdurduğu kimsələrə bənzəməyin! Onlar fasiqlərdir". (əl-Həşr 19). 
Ömər rəvayət edir ki, bir gün Peyğəmbərin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] yanına daxil oldum. O, həsirin üzərində uzanmışdı. Sonra o, qalxıb oturdu, onun əynində izardan başqa bir şey yox idi. Həsirin izi onun çiynində və böyründə qalmışdı. Mən onun eyvanına nəzər salıb gördüm ki, orada təqribən bir saa arpa, bir o, qədər akasiya ağacının qabığı və bir də aşılanmış dəridən başqa heç bir şey yoxdur. Bu halı gördükdə mənim gözlərim yaşla doldu. 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Ey Xəttabın oğlu, səni ağladan nədir?" 
Mən dedim: "Ey Allahın Rəsulu! Nə üçün də ağlamayım. Mən görürəm ki, həsir sənin bədənini bu hala salıb, eyvanda da gördüklərimdən başqa bir şey yoxdur. Qeysər (Rum imperatoru) və Xosrov (Fars imperatoru) cah-cəlal içərisində yaşayırlar. Sən isə Allahın Rəsulu və sevimlisi olduğun halda bu da sənin eyvanın!" 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun]: "Ey Xəttabın oğlu! Məgər istəmirsən ki, onlar üçün dünya, bizim üçün isə axirət olsun? 
(Başqa rəvayətdə: Dünya ilə mənim işim nə! Mənim və dünyanın misalı ancaq bir ağacın kölgəsində bir müddət oturan, sonra da oradan durub gedən bir süvariyə bənzər)" deyə buyurdu. ət-Tirmizi. Muslim10/82. 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Dünya möminin zindanı, kafirin isə Cənnətidir". Muslim 2956. 
Həqiqi azad insan kimdir. Dünyanı əlində edən, dünyanı qəlbinə salmayan kimsədir. Onda nə qədər dünya malı olarsa onu əlində saxlayar. Dünya malını Allaha itaətdə xərcləyər. 
İmam Əhməddən soruşuldu: “İnsanda min dinar olduğu halda zahid ola bilərmi?” 
O dedi: "Bəli, ola bilər". 
O adam soruşdu: "Ey imam, bu necə ola bilər?" 
O: "Artanda sevinmir, azalanda isə kədərlənmir". 
Tək olan Allaha ibadət edən insan varlı da ola bilər, şərəfli də. Lakin bütün bunları əlində edər. Bunların heç birini qəlbinə salmaz. Çünkü bütün bunlar dünyanın keçici zövqüdür. Mömin kimsə qəlbini yalnız Allaha sevgi, Peyğəmbərinə itaətlə doldurur. Bu qəlb parçasını Allahdan qeyrisinə yönəltmir: 
“Bilin ki, dünya həyatı oyun və əyləncə, bəzək-düzək, bir-birinizin yanında öyünmək, var-dövləti və oğul-uşağı çoxaltmaq istəyindən ibarətdir. Bu elə bir yağışa bənzəyir ki, ondan əmələ gələn bitki əkinçiləri heyran edir. Sonra o quruyur və sən onun sapsarı olduğunu görürsən. Sonra isə o çör-çöpə dönür. Kimisini axirətdə şiddətli əzab, kimisini də Allahdan bağışlanma və razılıq gözləyir. Dünya həyatı isə aldadıcı ləzzətdən başqa bir şey deyildir”. (əl-Hədid 20). 
"Qadınlar, uşaqlar, qızıl-gümüş yığınları, yaxşı cins atlar, mal-qara və əkin yerləri kimi nəfsin istədiyi və arzuladığı şeylər insanlara gözəl göstərilmişdir. Lakin bütün bunlar dünya həyatının keçici zövqüdür, gözəl dönüş yeri isə Allah yanındadır". (Ali-İmran 14). 
"Dünya həyatı isə aldadıcı həzzdən, əyləncədən başqa bir şey deyildir". (Ali İmran 185). 
"Dünyanın ləzzəti və faydası azdır, lakin müttəqi üçün axirət daha xeyirlidir". (ən-Nisa 77). 
"…Dünya malı axirət yanında yalnız cüzi bir şeydir". (ət-Tövbə 38). 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurur: "Ölünü qəbr evinə kimi üç şey təqib edər, lakin ikisi geri dönər. Biri isə onunla bərabər qalar. Ölünü ailəsi, malı və əməli təqib edər. Nəticədə ailəsi və malı geriyə dönər. Əməli isə onunla bərabər qalar". Muslim 2960. 
Zeyd ibn Sabit rəvayət edir ki, Allah Elçisi [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurmuşdur: “Kimin niyyəti dünya malı əldə etmək olarsa, Allah onun işlərini puç edər, yoxsulluğu onun gözləri arasına qoyar, dünya malından da ona yalnız qədərinə yazılmış şeylər nəsib olar. Kimin də niyyəti Axirəti qazanmaq olarsa, Allah onun işlərini yoluna qoyar, onun qəlbini zəngin edər, dünya malı isə ona ram edilmiş halda gələr”. İbn Macə 4105, 4244. əl-Albani səhih olduğunu bildirmişdir. 
Sələflər axirət üçün yaşayardılar və axirət üçün çalışardılar. Allah da onlara dünyanı istəmədikləri halda verərdi.
Bütün bu qulluqlardan qurtarılan kimlərdir? Tək olan, şəriki olmayan Allaha ibadət edənlərdir. Bütün dərdləri toplaşaraq bir dərdi olandan gözəl yaşayışı olan ola bilərmi. Onun dərdi bir dənədir. O, da Uca və Böyük olan Allahın razılığını qazanmaqdır. Həqiqi azadlıq da elə budur. Azadlıq başqa şeylə ola bilməz. Əgər bir kəs Allaha qul deyilsə o, kimsə heç vaxt azad ola bilməz. Ya şeytanın qulu olacaqdır, ya da kiminsə? Həqiqi qulluq, azadlıq isə tək olan, Qahhər olan Allaha qul olmaqdır. 
Görürsən ki, bəzi insanlar da əcəldən, ruzinin azalmasından, çətinliklərdən, xəstəliklərdən qorxurlar. Qəlbi tək olan Allaha bağlı mömin isə bu kimi şeylərdən qorxmur. İmanı zəif olan isə elə zən edir ki, artıq maaşı kəsilərsə özü, övladları ac qalacaqlar: 
"Kasıblıq üzündən uşaqlarınızı öldürməyin. Sizin də, onların da ruzisini biz verəcəyik". (əl-Ənam 152). 
Bəziləri elə zənn edir ki, filan ticarətdə uduzdusa gələcək həyatı dağılacaqdır. Bəziləri də İslamı qəbul etməkdən qorxurlar. Deyirlər ki, biz bu haqq olan kəlməni (Lə İləhə İlləllahı) desək bizə əzab-əziyyət veriləcəkdir. Bizə cürbəcür adlar veriləcəkdir. Allaha iman gətirən kimsə isə bilir ki, onun həyatı da, ruzisi də, əcəli də Allahın Əlindədir. Möminin əqidəsi güclü olduğuna görə Rəbbinə inanır. Çünki, bu əqidə möhkəm bir əsas üzərində qurulmuşdur: 
"Allahın risalətini təbliğ edənlər Ondan qorxar, Allahdan başqa heç kəsdən qorxmazlar. Allahın çəkdiyi haqq-hesab kifayyətdir". (əl-Əhzab 39). 
Sən mömini dini ilə İzzət tapdığını görürsən. Sələflər – dualarında deyərdilər ki: “Allahım! Məni itaətimlə izzətləndir və günahlarla alçaltma!” 
"Hər kəs izzət, qüdrət, şərəf-şan istəsə bütün bunlar Allaha məxsusdur…". (Fatir 10). 
"Halbuki şərəf-şan, izzət, qüdrət yalnız Allaha, Peyğəmbərinə və möminlərə məxsusdur". (əl-Munafiqun 8). 
Bu mömin məğrur kafirə, onlarda olan imkana, var-dövlətə, səltənətə, elmə yuxarıdan baxır. Baxmayaraq ki, insanların çoxu bununla aldanırlar. Çünki, onlar kafirdilər. Onlar Cəhənnəmin odunudurlar. Onlar heyvan kimidirlər və bəlkə də ondan da aşağıdırlar: 
"Biz cinlərdən və insanlardan bir çoxunu Cəhənnəm üçün yaratdıq. Onların qəlbləri vardır, lakin onunla anlamazlar. Onların gözləri vardır, lakin onunla görməzlər. Onların qulaqları vardır, lakin onunla eşitməzlər. Onlar heyvan kimidirlər, bəlkə də (ondan) daha çox zəlalətdədirlər. Qafil olanlar da məhz onlardır". (əl-Əraf 179). 
"(Ya Muhəmməd!) Qoy kafirlər hələ yeyib-içsinlər, (dünyadan) ləzzət alsınlar, arzuları-ümüdləri başlarını qatsın. (Düçar olacaqları müsibəti) sonra biləcəklər". (əl-Hicr 3). 
Mömin qul haqq üzərində şücaətlə yeriyir. Bu sücaət də yalnız və yalnız Tövhiddən irəli gəlir. Onlardan biri kafirlərin qarşısında öz dini ilə izzətlənərək deyir ki, Allah bizi gətirib ki, öz istəyi ilə insanları – insanların qulluğundan Allahın qulluğuna çıxaraq. Dünyanın sıxıntısından – dünya və axirətin genişliyinə çıxaraq. Bütün dinləri zülmətdən İslamın adilliyinə çıxardaq. 

Tövhidin Cəmiyyətə (Ümmətə) Olan Təsiri: 

Tövhidin təsiri təkcə fərdlərə deyil, həmçinin cəmiyyətə, insanlara da böyük təsiri vardır. Tövhidin ümmətlərə olan təsiri ümmətin müstəqil olmasıdır. Ümmətin müstəqilliyi yalnız onun əqidəsində, tövhiddə müstəqilliyinə bağlıdır. Ümmət yalnız öz əqidəsi ilə müstəqil ola bilər. Bundan qeyrisi ilə müstəqil olması mümkün deyil. Əgər ümmət tövhidə, əqidəyə bağlanmasa, o, ümmət tabeçilik həyatı sürər. Bu da artıq tarixdə baş verən hadisələrlə gözümüzün qabağında baş vermişdir. Ərəblər Rumlulara tabe idilər. Öz aralarında baş verən işlərdə hökm vermək üçün onlara müraciət edərdilər. Onlar da bu məsələ ilə bağlı hökmlərini verərdilər. Nə vaxt ki, Allah Tövhid əqidəsini, Peyğəmbəri [Allahın salamı və salavatı ona olsun] göndərdi, İslam dövləti Mədinədə böyüdü və müstəqilliyi yarandı, artıq bütün ölkələrdən olan asılılıqdan çıxaraq müstəqil oldular. Onlar hətta Əhli Kitabdan da, böyük miras sahibləri sayılan Yəhudilərdən də, Xristianlardan da, cəhalətdən də, bütpərəstlikdən də azad oldular. Bütün yer əhlindən azad olaraq müstəqil oldular. Bu ümmətin müstəqilliyi yalnız bu əqidənin müxtəlif vasitələrlə əkilməsindəndir. Çünki, bu əqidə balacanı da, böyüyü də, yaşlını da, cavanı da, qadını da, kişini də yaşından və cinsindən aslı olmayaraq Allaha qul edir. Onlar əmin-amanlıqda olurlar. Çünki, bu əmin-amanlıq fərdi şəxslərdən keçərək ümmətin əmin-amanlığına çevrilir. 
Yəmən hökmüdarı Əbrəhə Kəbəni dağıtmağa gələndə, Qureyş qorxu içərisində bir həyat sürürdü. Qureyş dağlara qaçdı. Bütpərəstliyin heç bir köməyi olmadı. Düşmənlərə yol açıldı. Əqidəsiz insanlar düşmənə özləri yol açdılar ki, düşmən gəlib şəhərə girsin. Kəbəni qurtaran kim oldu?! Əlbəttə ki, Allah (Bu haqda daha geniş əl-Fil surəsindən və Peyğəmbərin həyatı ilə bağlı kitablardan oxuya bilərsiniz).
Bu böyük hadisə Peyğəmbərin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] gəlişi üçün bir hazırlıq idi. Beləliklə, Qureyş əmin-amanlıq diyarına çevrildi. Çünki, bundan əvvəl Qureyş müxtəlif tayfaların, ölkələrin hücumlarına məruz qalır və qarət olunurdu. Bu hadisədən sonra onlar dedilər ki, əgər bu böyüklükdə qoşun məhv oldusa, deməli bu evin müqəddəsliyi vardır. Bu evin ətrafında yaşayan Qureyşlilərin də dərəcəsi vardır. Bundan sonra ətrafda olan tayfalar, ölkələr hücum barəsində düşünmürdülər: 
"Bu evin Rəbbinə (Kəbənin sahibi Allaha) ibadət etsinlər! O, Allah ki, onları aclıqdan qurtarıb yemək verdi və onlara qorxudan sonra əmin amanlıq bəxş etdi". (əl-Qureyş 3,4). 
Nə vaxt qureyş şirkin içərisində boğulurdu Allah Rəsulunu Peyğəmbər olaraq göndərdi. O, da onlara dedi ki, deyin: "Lə İləhə İlləllah". Onlar bu kəlməni qəbul etmədilər. Qəribə orasıdır ki, onlar bu kəlməni qəbul etməməklə yanaşı qəribə bir səbəb də gətirdilər. 
"(Qureyşlilər) dedilər: "Əgər biz səninlə birlikdə haqq yolu (İslam dinini) tutub getsək, (müşriklərin əli ilə) yurdumuzdan tezliklə didərgin salınarıq. Məgər Biz onları Özümüzdən bir ruzi olaraq hər yerin meyvəsinin (hər cür meyvənin) daşınıb gətirildiyi, (daxilində Kəbə yerləşən) qorxusuz-xətərsiz, müqəddəs bir yerdə (Məkkədə) sakin etmədikmi? Lakin onların əksəriyəti (Allahın onlara bəxş etdiyi bu nemətin qədrini) bilməz". (əl-Qəsəs 57). 
Onlar dedilər ki: "Sən bizim əmin-amanlığımızı pozma. Biz indi əmin-amanlıqdayıq". Əmin-amanlığı verən kimdir? Allah! Bu göndərilən Peyğəmbər də kimdir? Allahın Peyğəmbəri . Onu kim göndərib? Allah! Əgər əmin-amanlığı verən Allahdırsa, Peyğəmbəri də göndərən Allahdırsa, onda Peyğəmbər göndəriləndən sonra əmin-amanlıq pozulacaq! Yoxsa əmin-amanlığın üstünə əmin-amanlıq gələcək?! 
Eyni sözləri indi də deyirlər. Əgər biz İslamı qəbul etsək dövlətlər bizə güləcəklər, inkişafdan geri qalacağıq, dövlətlər bizə hücum edəcəklər. Bu iddia doğru iddia deyildir. Çünki, tövhid əqidəsi əmin-amanlığı əkir. Əmin-amanlığı dağıtmır. Həm daxildə, həm də düşmənlərin qəlbində. Əgər biz Allaha haqqı ilə iman gətirsək, bu əqidə həm bizdə, həm də cəmiyyətdə əmin-amanlıq yaradar. Əgər əmin-amanlıq istəyiriksə gərək biz əqidəyə, Allaha qayıdaq. Əgər istəyiriksə əmin-amanlığımız qorxu ilə əvəz olunsun, onda biz ixtiyar sahibiyik. Seçim hüququnu Allah bizə vermişdir. Çünki, qorxunun məsdəri şirkdir: 
"Haqqında heç bir dəlil nazil etmədiyi şeyi Allaha şərik qoşduqlarına görə kafirlərin ürəklərinə qorxu saldıq". (Ali-İmran 151). 
Əmin-amanlığın məsdəri isə Tövhiddir: 
"İman gətirib imanlarını zülmlə qarışdırmayanlar əmin-amanlıqdadırlar. Haqq yola yönəlmişlər də onlardır". (əl-Ənam 82). 
İnsanların dindən uzaq düşdükləri bir gündə, şirkin baş alıb getdiyi bir gündə, yad adət-ənənələrin İslam adı ilə dinimizə daxil edildiyi bir gündə hansı əmin-amanlıqdan danışmaq olar. Dünyaya nəzər salsaq görərik ki, müsəlmanların saylarının çox olmasına baxmayaraq zəlil gündədirlər. Cürbəcür təzyiqlərə, işgəncələrə, hücumlara məruz qlıblar. Çünki, müsəlmançılıqdan (İslamdan) yalnız adı qalıb. 
Əli deyir: "Vaxt gələcək ki, İslamdan yalnız onun adı qalacaqdır, vaxt gələcək ki, Qurandan yalnız onun şəkli qalacaqdır, məscidlər boş qalacaqlar, qondarma alimlər çıxacaqdır". 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurur: "Ümmətlərin (dövlətlərin) birləşərək sizin üzərinizə vəhşi heyvanların öz şikarlarının üzərinə hücum etdikləri kimi hücum etmələri artıq yaxındır” 
Səhabələrdən soruşdular: "Ya Rəsulallah! Bizim sayımızın az olduğuna görə belə olacaqdır?" 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Əksinə sizin sayınız çayın gətirdiyi çör-çöp kimi çox olacaqdır. Lakin Allah düşmənlərin qəlbindən sizə qarşı olan qorxunu çıxaracaqdır. Sizin qəlbinizdə isə Allah Vəhm yerləşdirəcəkdir". 
Səhabələr dedilər: "Vəhm nədir, ya Rəsulullah!" 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Dünyaya sevgi, ölümə isə nifrət bəsləmək". Əbu Davud 4297, Əhməd 5/278. 
Ömər deyir: “Biz Allahın İslam dini sayəsində gücləndirdiyi bir camaatıq. İslamdan başqasını seçsək, onda Allah bizi zəlil edər”. Tərğib Vət Tərhib 3/351, 4393. 
Ona görə də insan nə qədər Allahdan qorxarsa, düşmənləri də bir o, qədər ondan qorxarlar. İnsan nə qədər özü ilə Allah arasında olanı islah edərsə, Allah da onunla başqaları arasında olanları islah edər. 

Tövhidin Axirətdə Olan Təsiri: 

Olduqca böyükdür. Çünki, tövhid əhli olan kimsə əbədi Cəhənnəmdə qalmaqdan qurtulacaqdır. Bu da tövhidin müsəlman olan bir kimsənin həyatında ən mühüm və böyük təsiridir: 
"Kim (malını Allah yolunda) versə, (Allahdan) qorxsa və ən gözəl sözü (Lə İləhə İlləllah kəlməsini) təsdiq etsə biz ona Cənnəti müyəssər edərik. Amma kim (malını Allah yolunda xərcləməyə) xəsislik etsə, (mal-dövlətinə güvənib Allaha) möhtac olmadığını sansa və ən gözəl sözü (Lə İləhə İlləllah kəlməsini) yalan saysa biz onu Cəhənnəm üçün hazırlayacağıq". (əl-Leyl 5-10). 
Allah bağışlamağı sevir. Bilir ki, bəndələri xəta edənlərdir. Allahın tövhid əhli olan heç kəsi həlak etməməsi Allahın rəhmətinin genişliyindəndir. Allahın rəhməti genişdir. Bu rəhmətdən yalnız bədbəxtlər kənar qalır. Əgər bir kimsə bu rəhmətdən geri qalıbsa ondan bədbəxt heç kəs ola bilməz. Mələklər deyirlər ki, həqiqətən də Sən yenilməz qüdrət və qüvvət sahibisən. Bütün bunlar Sənin qüdrətinin və elminin kamilliyindən irəli gəlir. Həqiqətən də izzət qüdrətin kamilliyyidir. Hikmət isə elmin kamilliyidir. Günahdan uzaq olmaq üçün isə Tövhid əhli olmaq lazımdır.

abul-aliya
 
İsmarıc: 127
Qeyd: 30 İyun 2012, 18:52

Səhifə başı

Re: TÖVHİD-Allahın Qulları Üzərində Olan Haqqı

[İsmarıc]  abul-aliya » 31 İyul 2012, 11:48

TÖVHİD VƏ ŞİRK

Allah məxluqatı yanlız Onu təkləşdirmək və Ona ibadət etmək üçün yaratmışdır. Bu məsələnin açıqlanması nədir? Allah Peyğəmbərlərini göndərib, kitablarını nazil edib, göyləri və yeri yaradıb ki, Özü tanınsın, Özü təkləşdirilsin, Ona ibadət edilsin və bütün din Allaha aid olsun! 
"Mən cinləri və insanları yalnız Mənə ibadət etmək üçün yaratdım". (əz-Zariyat 56). 
Yaratmaqda və əmr verməkdə qəsd odur ki, Özünün adları və sifətləri tanınsın, tək Ona ibadət edilsin və bu ibadətdə də Ona heç bir şey şərik qoşulmasın. Həmçinin, insanlar ədalətlə, düzgünlüklə hərəkət etsinlər. Bu o, ədalətdir ki, göylər və yerlər bunun üçün yaradılmışdır: 
"And olsun ki, Biz Peyğəmbərlərimizi açıq-aşkar dəlillərlə göndərdik. Biz onlarla birlikdə kitab və ədalət tərəzisi nazil etdik ki, insanlar (bir-biriləri ilə) ədalətlə rəftar etsinlər". (Hədid 25). 
Ən əzəmətli ədalət də Tövhiddir. Tövhid adilliyin başı və əsasıdır. Şirk isə zülmdür. Şirk zülmün ən böyüyüdür: 
“Bir zaman Loğman oğluna nəsihət verərək demişdir: “Oğlum Allaha şərik qoşma. Həqiqətən də şirk ən böyük zülümdür”. Loğman 13). 
Hər hansı bir şey tövhidə, ədalətə zidd olarsa bu ən böyük günahlardan sayılır. Şirk özü (xüsusi ilə) bu tövhidə, adilliyə müxalif olduğuna görə ən böyük günahlardan sayılır. Allah hər bir müşrikə Cənnəti haram etmişdir. Hətta müşrikin qanı, malı, ailəsi də tövhid əhlinə halal edilmişdir. Döyüşlərdə onları qul da götürə bilərlər. Nəyə görə? Qulluq borcunu yerinə yetirmədiklərinə, qulluğu tərk etdiklərinə görə. Allah müşrikin heç bir əməlini qəbul etmir. Müşrik heç bir şəfaət, vasitəçilik də edə bilməz. Ona heç bir möhlət də verilmir. Ona görə də o cahillərin ən cahilidir. Nəyə görə? Çünki, o, Allahın yaratdıqlarından birini Allaha bənzər, oxşar, şərik tutmuşdur. Bu da cahilliyin ən uca nöqtəsidir. Həmçinin, də ən böyük zülmdür. Bununla bərabər müşrik insan Rəbbinə zülm etmir. Yalnız zülmü özünə etmiş olur. 
əl-Həris əl-Əşari rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: “Allah Yəhyə ibn Zəkəriyyəyə beş kəlməni, bunlarla əməl etməsini və onlara əməl etmələrini Bəni İsrailə söyləməsini əmr etdi. Lakin Yəhyə bu sözü söyləməyi unutdu (gecikdi). 
İsa ona dedi: “Allah sənə beş kəlimə öyrədib onlarla əməl etməyini və Bəni İsrailə də onlarla əməl etmələrini əmr etməyini söylədi. Ya sən bunları onlara əmr edəcəksən, ya da mən bunu onlara söyləyəcəyəm”. 
Yəhyə: “(Ey mənim qardaşım!) Onlara (məndən öncə) sən əmr etsən yerə batırılmağımdan və ya əzab edilməyimdən qorxuram – deyib xalqı Beytul-Məqdisə topladı. Məscid ağzına kimi doldu. (Allaha həmd etdikdən sonra) Allah mənə beş kəlimə öyrətdi və onlarla əməl etməyimi və sizə də əməl etməyinizi mənə əmr etdi. 
Birincisi – Allaha ibadət edin və Ona heç bir şeyi şərik qoşmayın. Allaha şərik qoşanın misalı: Bir nəfər öz malından (ən yaxşı malından) qızıl və ya gümüş müqabilində bir kölə alır və ona: “Bu mənim evim, bu da işim. Çalış (qazandığını) mənə ödə! Kölə çalışar, lakin qazancını ağasından başqasına ödəyir. Kölənin belə etməsinə kim razı olar? 
İkincisi – Eyni şəkildə Allah sizə namazı da əmr etdi. Namaz qılarkən sağa-sola baxmayın. Çünki Allah Üzünü namaz qılanın üzünə yönəldər. O, sağa-sola baxmadıqca, Allah da ona baxmağa (davam edər). 
Üçüncüsü – Allah sizə oruc tutmağı əmr etdi. Bunun misalı bu insanın misalına bənzəyər: O, bir qrup cəmaatın içərisindədir. Onunla bərabər (çantasında) misk vardır. Hər kəs (camaatda olan) onun miskinin iyindən xoşlanar. Oruclunun (ağzından hasil olan) qoxu Allah qatında miskin iyindən də xoşdur. 
Dördüncüsü – Allah sizə sədəqə verməyi əmr etdi. Bunun misalı da bu adamın misalına bənzəyir: Düşmənləri onu əsir edib əllərini də boynuna bağlamış, boynunu vurmaq üçün cəllada təslim etmişlər. Adam deyir: “Mən bütün malımı verərək özümü azad etmək istəyirəm” və özünü fidyə olaraq azad edir. 
Beşincisi – Allah sizi Onu zikr etmənizi də əmr etdi. Bunun da misalı arxasınca düşməni düşən bir kimsənin misalıdır. Bu adam möhkəm bir qalanın içərisinə girərək düşməndən özünü qoruyur. Qul da belədir. Şeytana qarşı özünü yalnız Allahı zikr etmək vasitəsilə qoruya bilər”. 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: “Mən də sizə beş şeyi əmr edirəm. Allah onları mənə də əmr etdi. Camaat (olmaq), dinləmək, itaət etmək, cihad və hicrət. Çünki, kim camaatdan bir qarış ayrılarsa, İslamın boyunbağısını çıxararaq atmışdır. Camaata yenidən qayıdarsa o başqa. Kim cahiliyyə döyüşü apararsa (cahiliyyə sistemlərini müdafiə edərsə) Cəhənnəmlikdir”
Bir nəfər soruşdu: “Ey Allahın Rəsulu! O, kimsə namaz qılıb, oruc tutsa da?” 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: “Bəli, namaz qılıb, oruc tutsa da belə. Siz müsəlman olaraq Allahın çağırışını (öndə) tutun. Çünki, O, sizə müsəlman, mömin və Allahın qulları adını vermişdir”. ət-Tirmizi 2863,3102, Əhməd 16042, əl-Albani səhih demişdir.

ŞİRK

Şirk nədir? 
İttixazu Şərik - İttixazu Niddən – şərik götürmək deməkdir. 
Əşrakə - Kimisə öz işində köməkçi (şərik) götürmək deməkdir. 
Tasviyyətu Ğeyrilləhi billəh fil əmri və fi Xasaisilləh – Şirk – Allahın layiq olduğu bir işdə bir kimsəni Allah ilə bərabər (eyni) tutmaqdır. 

Şirk böyük və kiçik olaraq iki qismə bölünür: 

1) Böyük şirk İslam dinindən çıxardan şirkdir. Böyük şirk zahiri və batini olaraq iki qismə bölünür: 
a) Zahiri - Bütlərə, qəbirlərə ibadət edənlərin şirki. 
b) Batini - Şeyx və övliyalara təvəkkül edənlər, münafiqlərin şirki və küfrü. 

2) Kiçik şirk İslam dairəsindən çıxartmayan şirkdir. Kiçik şirk zahiri və batini olaraq iki qismə bölünür: 
a) Zahiri - Allahdan qeyrisinə and içən, amulet, ovsun, tilsim, bilərzik və s. taxan. 
b) Batini – riyadır. 

Riyanı isə iki qismə bölmək olar: 
a) Böyük riya. Münafiqlərin riyası. 
"Münafiqlər Allahı aldatmağa çalışırlar. Halbuki əslində Allah onları aldadır. Onlar namaza durduqları zaman tənbəlliklə qalxar, özlərini xalqa göstərərlər və Allahı da olduqca az yad edərlər". (ən-Nisa 142). 
b) Kiçik riya – əgər namazı göstəriş üçün qılarsa, bu Tövhid əhlində də ola bilər. 

Şirki üç qismə bölənlər də doğru söyləmişlər: 

1) Böyük şirk. 

2) Kiçik şirk. 

3) Gizli şirk. 

Şirk və Şirkət kəlmələri iki varlığın bir yerə gəlməsi, ortaq olması, birinin digəriylə birləşməsi mənasına gəlir. Allaha şirk qoşmaq Ona mülkündə və ya ibadətdə ortaq olan bir varlığın olduğunu qəbul etmək mənasına gəlir. Bunu edən isə müşrik adlanır. Qamusul-Muhit" Kəf babı, Sin fəsli s. 1240. 
Tövhidin şirklə olan savaşı Nuhun qövmünü bütlərdən çəkindirib sadəcə Allaha ibadətə dəvət etdiyi gündən bəri davam etməkdədir. Nuhdan sonra da Rəsullar gəldilər və göndərildikləri toplumları yalnız Allaha ibadət etməyə, tapındıqları şeylərin ibadətə layiq olmadıqlarını onlara başa saldılar. Bu haqq ilə batil arasında olan savaş Muhəmməd Peyğəmbər gəlincəyə qədər davam etdi. 
Allah Rəsulu ona Peyğəmbərlik verilməmişdən əvvəl Sadiqul Əmin – doğru və güvənilən olaraq tanınmasına baxmayaraq qövmünü Tövhidə, yalnız Allaha qul olmağa dəvət etdikdə yalançı, sehirbaz və məcnun adlanaraq təqsirləndirildi. Bu hal bütün toplum¬ları, ümmətləri şirkdən çəkindirərək tövhid əqidəsinə çağıran hər bir Peyğəmbərin qarşılaşdığı bir haldır. Bu mübarizə hər zaman mövcud olmuşdur: 
"Şübhə yoxdur ki, Allah özünə şərik qoşanları əfv etməz. Lakin istədiyi şəxsə bundan başqa olan günahlarını bağışlayar. Allaha şərik qoşan şəxs əlbəttə ki, böyük günah etmişdir". (ən-Nisa 72). 
Bu ayədən aydın olur ki, şirk ən böyük günahdır. Ayəyə əsasən bir qrup alimlər deyirlər ki: 
Burada həm kiçik, həm də böyük şirk qəsd olunur. Kiçik şirkin bağışlanıb bağışlanmamasında alimlər arasında ixtilaf vardır. Ona görə də hər ikisi də bağışlanmayacaqdır. İbn Teymiyyə, İbn Qeyyim, Muhəmməd ibn Abdul-Vahhab – Allah Onlardan Razı Olsun - bu rəydədirlər. 
Allah Özünə şərik qoşanları əfv etməz – sözü ümumidir, hər növ şirki əhatə edir.
Digər qrup alimlər isə: Ümumi olsa da xüsusilə - böyük şirk qəsd olunur. Böyük şirk bağışlanılmır, Kiçik şirk isə Allahın istəyi altındadır. Ona görə də insan “kiçikdir” deyib arxayın olmamalıdır. İki qrupdan hansından doğru olduğunu isə Allah bilir. Uca Allah bildirir ki, O tövbə etməyənlərə şirki bağışlamır: 
"Allaha şərik qoşana Allah Cənnəti haram edər. Onun düşəcəyi yer Cəhənnəmdir. Zalımların heç bir köməkçisi yoxdur". (əl-Maidə 72). 
"Allah ona şərik qoşmağı əsla bağışlamaz. Bundan başqa olan günahları isə istədiyi şəxsə bağışlayar. Allaha şərik qoşan şübhəsiz ki, çox azmışdır". (ən-Nisa 116). 
Allaha şərik qoşaraq ölən kimsə əbədi olaraq Cəhənnəmdə qalacaqdır: 
"Şübhəsiz ki, Kitab əhli və müşriklərdən kafir olanlar Cəhənnəm atəşində əbədi olaraq qalacaqlar. Onlar insanların ən şərlilə¬ridirlər". (əl-Bəyyinə 6). 
Bu haramların ən böyüyüdür. 
Şirk – Allaha zatında, sifətlərində, hökmündə, ibadət və mülkündə şəriki olduğuna inanmaq və bunu mənimsəməkdir. Buna görə də Allah yanında dəyəri müqayisə edilməyəcək qədər böyük olan şirkdən qorxumalıdır. Çünki, bu ən murdar və qəddar haqsızlıqdır, aləmlərin Rəbbinin haqqını itirməkdir, Onun haqqını tapdalamaqdır. Ona müraciət etməli olduqları halda başqasını Onunla eyniləşdirərək Ona şərik qoşurlar. İmanın ziddi küfr olduğu kimi, şirkin də ziddi Tövhiddir: 
"Göyləri və yeri xəlq edən, zülmətləri və nuru yaradan Allaha həmd olsun! Sonra kafir olanlar yenə də öz Rəbbinə tay tutarlar". (əl-Ənam 1). 
"Məgər heç bir şeyi yaratmağa qadir olmayıb özləri yaradılanımı şərik qoşarlar? Halbuki bu bütlər nə onlara, nə də özlərinə bir kömək edə bilər". (əl-Əraf 191,192). 
Ən pis bənzətməkdə gücsüz və kasıbı, zənginə və hər şeyə qadirə bənzətməkdir. İbrahim dua edərək deyir: 
"…Məni və övladlarımı bütlərə tapınmaqdan uzaq elə!" (İbrahim 35). 
Əgər möminlərin imamı və Allahın sevimlisi şirkə düşməkdən qorxurdusa, deməli bütün müsəlmanlar Onun qarşısında qorxu hissi keçirməlidirlər. Bundan sonra kim əmin ola bilər: 
"Ey Rəbbim! Onlar (bütlər) həqiqətən çox insanı (haqq yoldan) azdırıblar. İndi kim arxamca gəlsə o, şübhəsiz ki, məndəndir. Kim mənə qarşı çıxsa sən bağışlayan, rəhm edənsən!". (İbrahim 36). 
“Bir zaman İbrahim öz atasına və qövmünə demişdi: "Mən sizin ibadət etdiklərinizdən uzağam. Yalnız məni yaradandan başqa! Şübhəsiz ki, O məni doğru yola yönəldəcəkdir". (əz-Zuxruf 26-27). 
İbrahimin bu sözləri özündə inkar və isbatı əhatə edən şəhadət kəlməsidir. 
Lə İləhə - Mən sizin ibadət etdiklərinizdən uzağam – sözlərinə uyğundur. 
İlləllah - Yalnız məni yaradandan başqa! – sözlərinə uyğundur. 
Sonra isə: 
“O bunu ("lə ilahə illəllah" kəlməsini) öz nəsli arasında daimi qalacaq bir kəlimə etdi ki, bəlkə doğru yola qayıtsınlar”. (əz-Zuxruf 28). 
"…Məni və övladlarımı bütlərə tapınmaqdan uzaq elə!" (İbrahim 35). 
Sanam – Əsnəm Allahdan qeyri ibadət olunan surəti olan bir şeydir. İnsan surəti, heyvan surəti, heykəl, büt (insan və heyvan), günəş, ay və s. 
Vasan – Avsan surəti olmayan qəbir, ruh, övliya, xaç və s. 
İbn Məsud rəvayət edir: "Kim Muhəmmədin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] üzərində möhürü olan vəsiyyətini görmək istəyirsə uca Allahın: 
"De ki: "Gəlin Rəbbinizin sizə nələri haram etdiyini deyim: Ona heç bir şeyi şərik qoşmayın…" kəlamından 
"…Bu şübhəsiz ki, Mənim doğru yolumdur…" (əl-Ənam 101-103) 
kəlamınadək oxusun". Əbu Davud 4596, ət-Tirmizi 2640, 3072, İbn Məcə 3991, İbn Hibban 6247, əl-Həkim 10,144, əl-Albani səhih deyib. 
Muaz ibn Cəbəl rəvayət edir ki, bir dəfə Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] ilə birlikdə yol gedərkən ulağa minib məni də tərkinə almışdı. 
O, mənə dedi: "Ey Muaz, bilirsənmi Allahın öz bəndələri və bəndələrin Allah üzərində haqqı nədir?" 
Dedim: "Onu Allah və Onun Rəsulu daha yaxşı bilir". 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Allahın bəndələr üzərində haqqı odur ki, onlar Ona itaət etsinlər və Ona heç bir şeyi şərik qoşmasınlar. Bəndələrin Allah üzərində haqqı odur ki, Ona heç bir şeyi şərik qoşmayana əzab verməsin". 
Dedim: "Ya Rəsulullah! Bu şad xəbəri insanlara çatdırımmı?" 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Xeyr, onlar bu müjdəyə arxayın olub yaxşı işlərdən uzaqlaşarlar". əl-Buxari 13/ 300, Muslim 30. 

Ənəs ibn Məlik rəvayət edir ki, Allah Elçisi [Allahın salamı və salavatı ona olsun] demişdir: 
“Allah buyurur: “Ey Adəm oğlu! Nə qədər ki, sən Mənə dua edib Mənə ümid bəsləyirsən, sənin nələr etdiyinə baxmayaraq səni bağışlayaram. Ey Adəm oğlu! Əgər sənin günahların göyün buludlarına qədər çatsa, sonra Məndən bağışlanma diləsən, Mən səni bağışlayaram. Ey Adəm oğlu! Əgər sən Mənim hüzuruma yer boyda günahla Mənə heç bir şeyi şərik qoşmadan gəlsən, Mən də yer boyda bağışlanma ilə səni qarşılayaram”. ət-Tirmizi 3540, 3885. əl-Albani səhih olduğunu qeyd etmişdir. 
İbn Məsud rəvayət edir ki, Peyğəmbər buyurdu: "Kim Allahla yanaşı başqa birisinə dua edərək ölərsə Cəhənnəmə düşər". əl-Buxari 4497, Əhməd 1/ 462, 464 
Cabir rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Kim Allahın hüzuruna Ona heç bir şeyi şərik qoşmadan gedərsə Cənnətə düşər (Başqa rəvayətdə: Allaha şərik qoşmadan ölən), kim də Ona hər hansı bir şeyi şərik qoşaraq Onun hüzuruna gedərsə Cəhənnəmə düşər". Muslim 93, Əhməd 3/ 325, 344, 374, 391. 
Müsəlman bir kimsə şirkin bütün növlərindən qaçaraq Allaha heç bir şeyi şərik qoşmursa, ibadətlərinin heç birini Allahdan qeyrisinə yönəltmirsə istər mələk, istər Peyğəmbər, istəq cinlər, ruhlar, istər daş, ağac və s. olsun belə bir kimsə Cənətə girəcəkdir. Çünki, Allah belə bir kimsəyə Öz rəhmətindən Cənnəti vəd vermişdir. Yox əgər əməl və sözlərində Allaha şərik qoşarsa istər böyük, istər kiçik, istər gizli şirk buna görə Cəhənnəm əzabı vardır. Əbədi olaraq Cəhənnəmdə qalacaq, yoxsa müəyyən bir vaxt orada qalacaq bu isə şirkin növündən aslı olaraq müəyyən ediləcəkdir. Əgər böyük şirk qoşaraq tövbə etmədən dünyasını dəyişərsə - Allah Qorusun – Cəhənnəmdə əbədi qalaraq, oradan heç bir zaman çıxmayacaqdır. Böyük şirk həddinə çatmayıb kiçik şirk və ya gizli şirk edərək tövbə etmədən ölərsə - Allah Qorusun – müddəti Allaha bəlli olan bir vaxt Cəhənnəmdə olacaqdır. Müddəti bitəndən sonra oradan çıxacaqdır. Çünki, Tövhid əhli olmuşdur.

ŞİRKUL ƏKBƏR - BÖYÜK ŞİRK

əs-Sədi böyük şirkin tərifini belə vermişdir: “Şirk - insanın hər hansı bir ibadət növünü və ya ibadət sayıla biləcək hər hansı bir şeyi Allahdan başqa bir varlıq üçün etməsidir. Allah və Onun Rəsulunun  əmr etdiyi bütün etiqad, söz və əməllərin Allah üçün edilməsi Tövhid, iman və ixlas olaraq adlandırıldığı halda, bunların Allahdan başqa bir varlıq üçün edilməsinə şirk və küfr deyilir”. Qavlus-Sədid fi Məqasidit-Tövhid" s. 31, 54. 
Allaha şərik qoş¬maq həm əməllərdə, həm sözlərdə, həm də niyyətlərdə olur. Buna həmçinin əməllərdə, sözlərdə, niyyətlərdə, iradə də şirk də deyilir. Əməllərdə şirkə misal olaraq: Allahdan qeyrisinə səcdə etmək, Allahın evindən başqa evi təvaf etmək, Allahdan qeyrisinə qurban kəsmək və s. Sözlərdə şirkə misal olaraq: Allahdan qeyrisinə dua etmək və s. Niyyətlərdə şirkə gəlincə isə: Allahdan qeyrisindən Allahdan qorxduğun kimi qorxmaq, Allahdan qeyrisini Allahı sevdiyin kimi sevmək və s daxildir. 
"Allaha üz tutub Ona şərik qoşmayın. Allaha şərik qoşan göydən yerə düşüb quşların diddiyi, küləklərin sovuraraq apardığı və uzaqlara atdığı kimidir". (əl-Həcc 31). 

Şirk ən böyük zülmdür. 

İbn Məsud rəvayət edir ki: 
"İman gətirib, imanlarını zülmlə qarışdırmayanlar əmin-amanlıqdadırlar. Haqq yola yönəlmişlər də onlardır". əl-Ənam 82)
ayəsi nazil olduqda, bu ayə səhabələrə çox ağır gəldi və onlar dedilər:
"Ya Rəsulullah! Bizdən kim özünə zülm etmir?" 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun]: "Bu sizin fikirləşdiyiniz deyildir"- buyuraraq bu ayəni oxudu: 
“Bir zaman Loğman oğluna nəsihət verərək demişdir: 
“Oğlum, Allaha şərik qoşma! Həqiqətən də şirk ən böyük zülümdür”. (Loğman 13). əl-Buxari 6/ 281. 
"Bu Allahın haqq yoludur. Bəndələrindən istədiyini ona yönəldər. Əgər onlar Allaha şərik qoşsaydılar əməlləri puça çıxardı". (əl-Ənam 88). 
"Sənə və səndən əvvəlkilərə belə vəhy olunmuşdur. Allaha şərik qoşsan bütün əməllərin puça çıxacaq və mütləq ziyan çəkənlərdən olacaqsan". (əz-Zumər 65). 
"…Müşriklərdən olmayın". (əl-Ənam 14, Yunus 105, əl-Qəsəs 87). 
Əbu Bəkrə rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: “Sizə böyük günahların ən böyüyündən xəbər verimmi?” - deyib, bu sözü üç dəfə təkrar etdi.
Səhabələr: "Bəli, ya Rəsulallah!" - dedilər. 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Allaha şərik qoşmaq və ana-ataya üsyan etmək". 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] uzanmış halda durub oturdu və: “Yalan söz, yalan şahidlik!” - deyərək bu sözləri o, qədər təkrar etdi ki, (öz-özümə) kaş ki, susaydı dedim”. əl-Buxari 2654, Muslim 87. 
Abdullah rəvayət edir ki, Peyğəmbərdən [Allahın salamı və salavatı ona olsun] Allah qatında hansı günahın böyük olması haqda soruşdum? 
O: "Səni yaratmış olduğu halda Allaha şərik qoşmaq"- deyə buyurdu. 
Dedim: “Sonra hansıdır?” 
O: "Sənin yeməyinə şərik olmasın deyə öz uşağını öldürmək"- deyə buyurdu. 
Dedim: “Sonra hansıdır?” 
O: "Qonşunun xanımı ilə zina etmək"- deyə buyurdu və Allah bu ayələri nazil etdi: 
"Onlar Allahla yanaşı başqa bir tanrıya ibadət etməz, Allahın haram buyurduğu cana nahaq yerə qəsd etməz, zina etməzlər. Hər kəs bunu etsə cəzasını çəkər". (əl-Furqan 68). Muslim 86. 
"Kasıblıq üzündən uşaqlarınızı öldürməyin. Sizin də, onların da ruzisini biz verəcəyik". (əl-Ənam 152). 
Ənəs rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] böyük günahlar haqqında buyurdu: "Allaha şərik qoşmaq, ana-ataya əziyyət vermək, adam öldürmək və yalan danışmaq (yalan şahidlik)". Muslim 88. 
Əbu Hureyra rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Özünüzü yeddi həlak edici günahdan qoruyun". 
Səhabələr: "Ya Rəsulullah! Onlar hansılardır?" - deyə soruşdular. 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun]: "Allaha şərik qoşmaq, sehrlə məşğul olmaq, haqqı olmadan Allahın haram etdiyi insanı öldürmək, sələm (faiz) almaq, yetim malını yemək, döyüş günü meydandan qaçmaq, ismətli, namuslu qadınları namussuzluqda ittiham edərək böhtan atmaq". əl-Buxari 5/294, Muslim 89, Əbu Davud 2874, ən-Nəsai 6/257. 
Teysələ ibn Məyyas rəvayət edir ki, “Mən Nəcdatlarla (Xaricilərdən olan Nəcdat ibn Amrın tərəfdarlarının adıdır) həmrəy idim. Bir gün böyük günahlardan hesab etdiyim bir günahı işlətdim, sonra da bunu ibn Ömərə dedim. 
İbn Ömər: “Nədir onlar?” - deyə soruşdu. 
Mən dedim: “Filan, filan (işləri görmüşəm)”. 
O dedi: “Bunlar ki, böyük günahlardan deyil. Böyük günahlar doqquzdur; 
Allaha şərik qoşmaq, adam öldürmək, cihaddan qaçmaq, ismətli qadına böhtan atmaq, sələm yemək, yetimin malını yemək, məsciddə günah işlətmək, (dini) məsxərəyə qoymaq və valideynlərin üzünə ağ olub onları ağlatmaq”. 
(Sonra) ibn Ömər mənə dedi: “Cəhənnəm odundan çəkinib Cənnətə girmək istəyirsənmi?” 
Mən: “Bəli, vallahi ki, (istəyirəm)”- deyə cavab verdim. 
O soruşdu: “Valideynin sağdırmı?” 
Dedim ki: “Yalnız anam yanımdadır!” 
O dedi: “Allaha and olsun ki, əgər onunla mülayim danışsan və ona yemək-içmək versən, böyük günahlardan çəkinsən, mütləq Cənnətə girəcəksən”. əl-Buxari "Ədəbul Mufrad" 8. əl-Albani səhih deyib. 

RÜBUBİYYƏT TÖVHİDİNDƏ ŞİRK

Bu bir kimsənin Allahdan başqa yaradan, ruzi verən, dirildən, öldürən və bu kimi ilahi sifətlərə malik olmasına inanmasıdır. 
Rububiyyə – Rəbb sözündəndir. 
Lüğətdə – Mürəbbi - tərbiyə edici, Malik - mülk və iqtidar sahibi, Seyyid - ağa, Mudəbbir - yönəldən, düzüb qoşan, Vəli - idarəçi, Munim - neymət verici, Mutəmmim - tamamlayan və s. mənaları ifadə edir. İbn Mənzur "Lisanul Ərəb" 1/399. 
İstilahi Mənası – hər bir şeyin Rəbbinin və mütləq Malikin Allah olduğuna, ortağının olmadığına, tək yaradıcı O olduğuna, bütün kainatı idarə edən, qullarını yaradıb onları ruziləndirən, həyat verən və canlarını alanın O olduğuna qəti olaraq inanmaq, Allahın qəza və qədərinə, zatında vəhdaniyyətinə, yəni bir və tək olduğuna inanmaq deməkdir: 
"Həmd olsun Allaha aləmlərin Rəbbinə". (əl-Fatihə 1). 
"Aləmlərin Rəbbi olan Allah nə qədər uca, nə qədər böyükdür". (əl-Əraf 54). 
"Hökm Əlində olan Allah nə qədər uca, nə qədər uludur. O, hər şeyə qadirdir!" (əl-Mulk 1). 
"Yer üzündə nə varsa, hamısını sizin üçün yaradan, sonra səmaya üz tutaraq onu yeddi qat göy halında düzəldib nizama salan odur. O, hər şeyi biləndir!" (əl-Bəqərə 29). 
"Göyləri və yeri xəlq edən, zülmətləri və nuru yaradan Allaha həmd olsun". (əl-Ənam 1). 
“O, göylərin, yerin və onların arasında olanların Rəbbidir! Elə isə yalnız Ona ibadət et və Ona ibadətdə səbirli ol! Heç Ona oxşarını tanıyırsanmı?!” (Məryam 65). 
Tövhidin bu növünü Məkkə dövrünün müşrükləri də belə qəbul edirdilər. Onlar bilirdilər ki, hər bir şeyi yoxdan var edən, ruzi verən, öldürən, dirildən, tədbir edən Uca və Böyük olan Allahdır; 
"De ki, sizə göylərdən və yerdən ruzi verən kimdir, qulaqlara və gözlərə sahib olan kimdir, ölüdən diri, diridən də ölü çıxaran kimdir, hər işi düzüb qoşan, səhmana salan kimdir. Onlar Allahdır deyəcəklər. Bəs onda Allahdan qorxmursunuz? O, sizin həqiqi Rəbbiniz olan Allahdır. Haqdan sonra ancaq azmaq gəlir. Elə isə necə üz döndərirsiniz?" (Yunus 31-32) 
“De: "Əgər bilirsinizsə, deyin görüm yer və onun üstündə olanlar kimindir?" Onlar: "Allahındır!"– deyəcəklər. De: "Bəs düşünüb ibrət almayacaqsınız?" De: "Yeddi göyün Rəbbi və əzəmətli Ərşin Rəbbi kimdir?" Onlar: "Allahdır!"– deyəcəklər. De: "Bəs qorxmursunuz?" De: "Əgər bilirsinizsə, deyin görüm hər şeyin hökmü əlində olan, himayə edən, Özünün isə himayəyə ehtiyacı olmayan kimdir?" Onlar: "Allahdır!"– deyəcəklər. De: "Bəs necə olur ki, aldanırsınız?" (əl-Muminun 84-89). 
“Həqiqətən əgər sən müşriklərdən "Göyləri və yeri kim yaratmışdır?"- deyə soruşsan, onlar mütləq "Allah!"- deyə cavab verəcəklər. De ki, həmd olsun Allaha!" ( Loğman 25). 
“De: "Göylərin və yerin Rəbbi kimdir?" De: "Allahdır!" De: "Siz Onu qoyub özlərinə nə bir fayda, nə də bir zərər verməyə qadir olmayanlarımı özünüzə dost tutursunuz?" De: "Korla görən eyni ola bilərmi? Yaxud zülmətlə nur eyni ola bilərmi?" Yoxsa onlar Allaha, Onun yaratdığı kimi yaradan şəriklər tapdılar və bu yaradılış onlara bənzər göründü? De: "Hər şeyi yaradan Allahdır. O Təkdir, hər şeyə Qalib gələndir (ər-Rəd 16). 
“Əgər sən onlardan: "Göyləri və yeri yaradan, günəşi və ayı ram edən kimdir?"– deyə soruşsan, onlar mütləq: "Allahdır!"– deyəcəklər. Onlar necə də haqdan döndərilirlər!” (əl-Ənkəbut 61). 
“Əgər sən onlardan: "Göydən yağış nazil edib onunla yeri quruduqdan sonra canlandıran kimdir?"– deyə soruşsan, onlar mütləq: "Allahdır!"– deyəcəklər. De: "Həmd olsun Allaha!" Lakin onların çoxu bunu başa düşmür”. (əl-Ənkəbut 63). 
“De: "Həmd olsun Allaha, salam olsun Onun seçdiyi qullarına! Allah yaxşıdır, yoxsa Ona şərik qoşduqlarınız? Göyləri və yeri yaradan, sizin üçün göydən yağmur endirən kimdir? Biz onunla gözəl bağçalar saldıq. Halbuki siz onların ağaclarını da böyüdə bilməzdiniz. Heç Allahla yanaşı başqa bir məbudmu var? Xeyr, onlar haqdan yayınan adamlardır. Yeri məskən edən, arasından çaylar axıdan, üzərində möhkəm duran dağlar yaradan və iki dənizin arasında maneə qoyan kimdir? Heç Allahla yanaşı başqa bir məbudmu var? Xeyr, onların əksəriyyəti bunu bilmirlər. Darda qalan kimsə yalvardığı zaman ona cavab verən, şəri sovuşduran və sizi yer üzünün varisləri edən kimdir? Heç Allahla yanaşı başqa bir məbudmu var? Siz necə də az düşünürsünüz? Qurunun və dənizin qaranlıqlarında sizə doğru yol göstərən, küləkləri Öz mərhəməti önündə yağışdan qabaq müjdəçi kimi göndərən kimdir? Heç Allahla yanaşı başqa bir məbudmu var? Allah onların qoşduqları şəriklərdən ucadır. Məxluqatı əvvəldən yaradan, sonra onu yenidən dirildən, sizə göydən və yerdən ruzi verən kimdir? Heç Allahla yanaşı başqa bir məbudmu var?" De: "Əgər doğru deyirsinizsə, dəlilinizi gətirin". (ən-Nəml 59-64). 
Subhənəllah! Allahu Əkbər! Əlhəmdulilləh!
“Göyləri və yeri yaradan Allaha şəkk etməkmi olar?...”. (İbrahim 10). 
“De: "Allah hər şeyin Rəbbi olduğu halda, mən Ondan başqa tanrımı axtaracağam?" (əl-Ənam 164). 
Gördüyünüz kimi, bu şeyləri müşriklər də belə rədd etmirdilər. Bunun belə olmasına səbəb qulların qəlbləri fitrətdən yeganə Rəbb olanı qəbul edəcək şəkildə yaradılmış olmalarıdır. Lakin onlar yenə də Allaha şəriklər qoşurlar. Yəni sizlər belə bir inanca sahib olduğunuza görə Allahdan qorxmanız, Ona heç bir şeyi şərik qoşmamağınız, bir və tək olaraq yalnız Ona ibadət etmənizi də tələb edir. Necə olur ki, bütün bunları qəbul edən bir kimsə Allahdan qeyrisinə ibadət edir? Lakin Peyğəmbər ibadət xüsusunda Allahı, Tövhidi qəbul etməyən bu müşriklərlə döyüşmüş, hətta tək başına Allahın yaradıcı olduğunu qəbul etməklə birlikdə onların qanlarının və mallarının halal olduğun bildirmişdir. Çünki onlar Uca Allaha ibadət etmir, ibadəti ixlasla yalnız Ona aid etmirdilər. Çünki bu sadəcə Rububiyyətin qəbul edilməsidir. Bərabərində Uluhiyyəti qəbul edib bir və tək olaraq Allaha ibadət edilmədikcə Rububiyyətin qəbul edilməsinin faydası yoxdur. Bunu bilin ki, Rububiyyəti qəbul etmək, Uluhiyyəti qəbul etməyi vacib edir, uluhiyyəti qəbul etməkdə eyni zamanda Rububiyyəti qəbul etməyi əhatə edir. 
1) Rububiyyətin qəbul edilməsi bağlayıcı bir qəbuldur. Belə ki, Rububiyyətin qəbul edilməsi Rəbb deyə qəbul etdiyi kimsənin Uluhiyyətini də qəbul etməsi üçün bir dəlildir. Çünki Tək olan yaradıcı, bütün işləri düzüb-qoşan, hət bir şeyin hökmü əlində olan yalnız Uca Allahdırsa o, halda ibadətin də Ona edilməsi lazımdır, başqasına deyil. 
2) Uluhiyyətin qəbulu Rububiyyətin də qəbulunu əhatə edər. Çünki Tək olan yaradıcı, bütün işləri düzüb-qoşan olduğuna inanılan o, Uca Rəbbindən başqa heç bir kimsə İlah olaraq qəbul edilməz. 
“Onların çoxu ancaq şərik qoşaraq Allaha iman gətirir”. (Yusuf 106). 
İbn Abbas deyir ki: “Onların imanı ondan ibarətdir ki, əgər onlardan soruşsan “göyü, yeri, dağları kim yaratmışdır?” 
Onlar: “Allah”- deyərlər. Bununla yanaşı onlar Allaha şərik qoşardılar”. 

İkrimə deyir ki: “Əgər onlardan soruşsan “sizi, göyləri, yerləri kim yaratmışdır?” 
Onlar: “Allah”- deyərlər. 
Bax onların imanı bundan ibarət idi. Lakin onlar tək olan Allaha ibadət etməzdilər”. 

Mucahid deyir ki: “Onların iman etdikləri sozləri: “Allah bizi yaratmış, bizi ruziləndirmiş, bizi öldürən (dirildəndir)”. Bu onların imanı idi. Lakin ibadətdə onlar Allaha şəriklər qoşardılar”. 
Abdur-Rahmən ibn Zeyd ibn Asim deyir ki: “Allaha şərik qoşanlar içərisində elə bir kimsə yoxdur ki, Allaha iman etmiş olmasın. Allahın – Rəbb olduğunu, Yaradan olduğunu, Ruzi verən olduğunu bilməsin. Lakin buna baxmayaraq onlar Allaha şəriklər qoşurlar. Məgər İbrahimin sözünü eşitmədin: 
“O dedi: "Siz nəyə ibadət etdiyinizi görürsünüzmü – həm siz, həm də ulu babalarınız? Aləmlərin Rəbbindən başqa, onların hamısı mənim düşmənimdir”. (əş-Şuəra 75-77). 
Heç şübhəsiz ki, onlar aləmlərin Rəbbi ilə yanaşı başqa ilahlara da ibadət edirdilər. Müşriklr arasında elə bir kimsə yoxdur ki, Ona inanmış olmasın. Məgər Ərəbləri necə Təlbiyə (Həcc zamanı söylənilən dua) etdiyini eşitməmisən? 
Onlar: “Mən Sənin qarşındayam, Ey Rəbbim! Mən Sənin qarşındayam, Mən Sənin qarşındayam, Sənin şərikin yoxdur Sənə məxsus olanlardan başqa. Onlara sahib olan Sənsən, onlar isə heç bir şeyə sahib deyillər”. Camiul-Bəyan 8/ 77-79. 
“İndi siz də Allaha (Onun heç bir oxşarı və bənzəri olmadığını) bilə-bilə şəriklər qoşmayın!” (əl-Bəqərə 22). 
İbn Abbas deyir ki: “Allahdan başqa yedirdən, içirdən heç bir Rəbbiniz olmadığını bildiyiniz halda, heç bir zərər və fayda verə bilməyən şeyləri Allaha şərik qoşmayın. Peyğəmbərin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] sizi Tövhidə dəvət etdiyinin haqq və heç bir şübhə olmadığı sizə məlumdur”. İbn Cərir “Təfsir” 1/ 164. 
Qatədə deyir: “Siz göyləri və yerləri (və onlar arasında olan hər bir şeyi) Allahın yaratdığını bildiyiniz halda yenə də Ona şərik qoşursunuz”. İbn Cərir “Təfsir” 1/ 164. 
“Göyləri və yeri yaradan, zülmətləri və nuru var edən Allaha həmd olsun! Bu dəlillərdən sonra kafir olanlar hələ də bütləri öz Rəbbinə tay tuturlar”. (əl-Ənam 1). 
İbn Abbas deyir: “Allah buyurdu: “Onlar Mənim Rəbbliyimi və Rəhmətimi qəbul etdikləri halda, xəlq etdiyim daşları və bütləri Mənə tay tuturlar”. İbn Qeyyim “İğasətul-Ləhfan” 2/ 226. 
Muhəmməd ibn Abdul-Vahhab deyir: “Bizim günümüzdə şirk edən kimsələr Peyğəmbərin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] dövründə olan müşriklərdən beş cəhətdən pisdir: 
1) Qüreyş müşrikləri (ərəblər) öz bütlərinə rahatçılıqda yaxınlaşıb dua edərdilər. Çətinlikdə isə Allaha dua edərdilər. Günümüzdə olan müşriklər isə həm rahatçılıqda, həm də çətinlikdə öz pirlərinə, övliyalarına ibadət edirlər. 
2) Əbu Ləhəbin və Əbu Cəhlin dövründə olan müşriklərin ibadət etdikləri qəbir sahibləri saleh kimsələr idi. Məs: Lat, Uzza və ya Xristianların ibadət etdikləri İsa peyğəmbər idi. Günümüzdə Allahdan qeyrisinə ibadət edənlər isi saleh olmayan və ya saleh olduğu məlum olmayanlara ibadət edirlər. 
3) Ərəb müşrikləri deyirdilər ki: “Rububiyyət bütünlüklə Allaha məxsusdur”. Günümüzdə Allahdan qeyrisinə ibadət edənlər deyirlər ki: “Yer üzünü - dənizi, suyu, dağları, Qütbləri (şeyxlər), imamlar idarə edirlər.
4) Müşriklər Lə İləhə İlləllah kəlməsinin mənasını çox gözəl bilib başa düşürdülər. Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] onları dəvət etdikdə onlar: 
“O, bütün məbudları bir məbudmu etdi? Həqiqətən, bu, əcaib bir şeydir". (Sad 5). 
İndikilər desələr də başa düşmürlər (İxvanul Muslimin – camaatının liderlərindən biri Seyyid Qutub Lə İləhə İlləllahın – mənasını bilmirdi, qaldı ki cahil cəmaat). 
5) Qureyş müşrikləri Rahmən İsmindən başqa (Onlar deyirdilər ki: Rahmən Yəməndən olan sehrbazdır ki, Peyğəmbəri öyrədir) Allahın İsim və Sifətlərini inkar etmirdilər. İndiki özünü müsəlman sayan Əşarilər, Mətrudilər, bütün İsimləri inkar edirlər”. “Qavaidul-Ərbəə”. 
Kim yalnız desə Lə İləhə - Allahsızdır, kim yalnız təsdiq edərsə İlləllah – müşrikdir, kim həm inkar, həm də təsdiq edirəsə Muvahhiddir. 
Həmçinin də ruzinin artması, bərəkətin çoxalması kimi şeyləri də qəbr sahiblərindən istəmək Allaha rububiyyətində şərik qoşmaqdır. Çünki, ruzini verən də Allahdır; 
"Mən onlardan ruzi istəmirəm, mən onlardan məni yedirtmələrini də istəmirəm! Şübhəsiz ki, ruzi verən də, yenilməz qüvvət və hikmət sahibi olan Allahdır". (əz-Zariyyat 57-58). 
"De ki, göylərdən və yerdən sizə ruzi verən kimdir? (əgər onlar sənə bilmirik deyə cavab versələr) de ki, Allahdır. Elə isə doğru yolda olan, yaxud açıq-aşkar azan bizik, yoxsa siz". (Səba 24). 
"Sizi yaradan, sonra sizə ruzi verən, sizi öldürən və daha sonra (Qiyamət günü) dirildən məhz Allahdır. Şərikləriniz içərisində bunlardan heç olmasa birini edən varmı?" (ər-Rum 40). 
Əbu Abdur-Rahmən Abdullah ibn Məsud rəvayət edir ki, doğru sözlü və doğru sözü təsdiq olunan Rəsulullah [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: 
"Sizdən hər birinizin yaradılışı onun anasının qarnında qırx gün nütfə (məni mənasındadır. Nütfə bəzən də saf su adlanır) şəklində olaraq bir yerə gətirilir. Sonra bu müddət qədər aləqa (laxtalanmış qan, ziyil deməkdir) şəklində olur. Sonra yenə bu müddət qədər mudğa (çeynənilmiş ət parçasına oxşadığı üçün bu ad verilmişdir) şəklində olur. Sonra ona bir mələk göndərilir, mələk ona ruh üflədikdən sonra dörd xüsusiyəti yazmaqla əmr olunur. Ruzisini, əcəlini, əməlini, bədbəxt və ya xoşbəxt olacağını". əl-Buxari, Muslim.
Allahın bizi ruziləndirməsində əqli dəlilə gəlincə; biz yemək yeyərək və içərək yaşaya bilərik. Yeyəcək və içəcəyi də Allah yaratmışdır; 
"Bəs əkdiyiniz toxuma nə deyirsiniz? Onu bitirən sizsiniz, yoxsa biz? Əgər biz istəsəydik, onu bir saman çöpünə döndərər, siz də mat-məəttəl qalıb: “Biz ziyana uğramış, bəlkə də məhrum olmuş kimsələrik”- deyərsiniz? Bəs içdiyiniz suya nə deyirsiniz? Onu buluddan endirən sizsiniz, yoxsa biz? Əgər istəsəydik, onu acı bir su edərdik. Elə isə niyə şükr etmirsiniz?" (əl-Vaqiə 63-70). 
Həmçinin də Allahdan başqa yaradan olmasına inanmaqda Allaha rububiyyətində şirk qoşmaqdır. 
"Yoxsa sizi əbəs yerə yaratdığımızı və hüzurumuza qaytarılmayaca¬ğınızı güman edirsiniz". (əl-Muminun 115). 
"Məgər insan elə güman edir ki, başlı-başına buraxılacaq. Məgər o, tökülən bir qətrə nütfə deyildimi? Sonra laxtalanmış qan oldu və Allah onu yaradıb surət verdi. Sonra da ondan bir kişi, biri qadın olmaqla iki cift yaratdı. Elə isə O - Allah ölüləri diriltməyə qadir deyildirmi?" (əl-Qiyamət 36-40). 
O, ölüləri diriltdikdən sonra da dirildəndir, diriltdikdən əvvəl də dirildəndir. Hər şey ona möhtacdır. Hər işin sonu ona qayıdacaqdır. O, heç bir şeyə ehtiyacı olmayandır. Allah heç kimsəni yaratmazdan əvvəl də Rububiyyət sifətlərinə sahib idi. Allah yaratdıqlarını onlar öldükdən sonra da onları yoxdan yaratdığı kimi elə də dirildəcəkdir. O, yaratdıqlarını yaradandan sonra Yaradan olduğu kimi, onları yaratmadan əvvəl də Yaradan idi.

ULUHİYYƏT TÖVHİDİNDƏ ŞİRK

Tövhid - İləhiyyə, Uluhiyyə - bu ibadət Tövhididir. Buna həmçinin ibadətdə Tövhid də deyilir. Allah, təzim (ucaltma) əməllərini Özünə xas qılmışdır. Buna ibadət deyilir. İbadət isə Allahın sevdiyi və razı qaldığı bütün zahiri və batini əməlləri, sözləri və niyyətləri əhatə edir. Bu ibadətlərlə Allaha yaxınlaşan və bütün bunları yalnız Allaha yönəldən, xas edən kimsə Muvahhid adlanır. Bu ibadətləri Allahla yanaşı başqa birisinə yönəldən, xas edən müşrik adlanır. 
Uluhiyyə - Təalləhə sözündən götürülüb. 
Təalləhə - əbədə deməkdir. 
Əlləhə - Yuəllihu – ibadət deməkdir. 
Yalnız Allaha ibadət edilməli, boyun əyilməli, mütləq olaraq sadəcə Ona itaət olunmalıdır. Kim olursa olsun - rəsul, mələk, cin, övliya, seyyid, daş, ağac və s. Allaha ibadətdə şərik qoşulmamalıdır. Namaz, oruc, zəkat, həcc, dua, istianə (yardım diləmək), nəzir, qurban, təvəkkül, ümid, qorxu, sevgi və s. zahiri və batini ibadətlərdən heç biri Ondan başqasına edilməməlidir. İbn Mənzur "Lisanul Ərəb" 1/399. 
Allaha həm qorxu, həm ümid, həm də sevgi ilə ibadət olunmalıdır; 
"Biz yalnız Sənə ibadət edirik və yalnız Səndən kömək diləyirik". (əl-Fatihə 4). 
“Kim Allahla yanaşı, haqqında özünün heç bir dəlili olmadığı başqa bir məbuda ibadət edərsə, onun cəzasını Rəbbi Özü verəcəkdir”. (əl-Muminun 117). 
"Rəbbi yalnız ona ibadət etməyi buyurmuşdu". (əl-İsra 23). 
"Allaha ibadət edin və Ona heç bir şeyi şərik qoşmayın".[/b] (ən-Nisa 36). 

Bu Tövhidin Həyata Keçməsi Üçün İki Yol Vardır: 

1. İbadətləri qullardan hər hansı birinə deyil, yalnız Allaha xas etməli, Allaha məxsus olan isim və sifətləri qullara məxsus etməməlidir. Mömin yalnız Allaha ibadət edər, Allahdan başqası üçün əsla namaz qılmaz, səcdə etməz, yalvarıb-yaxarmaz, Allahdan başqasına and içməz, nəzir verməz və Allahdan başqasına təvəkkül etməz. 

2. İbadətin, Allahın əmrlərinə itaətə sövq etməsi, qadağalarından çəkinməsi və Peyğəmbərin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] Sünnəsinə uyğun olması gərəkdir. Tövhidi-Uluhiyyənin ən vacib ünsuru, insanın tam mənada Kitab və Sünnəyə təslim olmasıdır. 
Allaha ibadət, itaət və əmrlərinə boyun əyməklə olur. Buna görə də Rəbb kimdirsə məbud da Odur. Məbud isə ibadət olunmağa layiq olan kimsə deməkdir və ya ibadətə layiq olduğu üçün Ona ibadət olunan deməkdir. Burada məqsəd ibadət olunan hər kəs Rəbbdir demək deyil. Allahdan başqa ibadət olunan ilahlar ilə o, ilahlara ibadət edənlərin, Allahdan başqa Rəbb etdikləri varlıqlar əslində Rəbb deyil, çünki, Rəbb yaradan, hər şeyə mütləq məxsus olan və bütün işləri idarə edib, düzüb qoşandır; 
"O, göylərin və yerin, onların arasında olan hər şeyin Rəbbidir! Yalnız Ona ibadət et və Onun ibadətinə səbrli ol! Heç ona bənzərini görüsənmi?" (Məryəm 65). 

Allahdan qeyri ibadət olunanlar heç bir xeyrin gəlməsinə və ya bəlanın uzaqlaşdırılmasına belə maneçilik törədə bilməzlər; 

"De ki: "Elə isə bir söyləyin görək, əgər Allah mənə bir zərər toxundurmaq istəsə, sizin Allahdan qeyri ibadət etdikləriniz Onun zərərini aradan qaldıra bilərlərmi?" Yaxud: "Əgər Allah mənə bir mərhəmət əta etmək istəsə, onlar Onun mərhəmətinə mane ola bilərlərmi?" De ki: "Mənə təkcə Allah kifayət edər". (əz-Zumər 38). 
"Əgər Allah sənə bir zərər yetirsə, səni ondan Allahdan başqa heç kəs qurtara bilməz. Əgər Allah sənə bir xeyir diləsə, heç kəs Onun nemətinə maneçilik edə bilməz". (Yunus 107). 
Onların ilah etdikləri bu varlılıqlar Uluhiyytdən heç bir xüsusiyyətə malik deyillər. Çünki, onlar yaradılmış varlıqlardır. Özləri bir şey yaratmamışlar, onlara ibadət edənlərə zərrə qədər fayda verə və onlara gələn bəlanı aradan qaldıra bilməzlər. Həmçinin, onlara həyat verə və öldürə bilməzlər; 
"Müşriklər isə Onu qoyub heç bir şey yarada bilməyən, əksinə özləri yaradılan, özlərinə nə bir xeyir, nə də bir zərər verə bilən, diriltməyə, öldürməyə və yenidən diriltməyə gücləri çatmayan bütləri özlərinə ilah qəbul etdilər". (əl-Furqan 3). 
Uluhiyyət Tövhidi bütün Peyğəmbərlərin çağırdığı Tövhiddir. Əvvəlki ümmətlərin məhv olmasına səbəb də elə bu Tövhidin inkarı olmuşdur. Baxın, Allah Nuhun qövmi haqqında belə buyurur: 
“Və (öz tabeçiliyində olanlara) dedilər: “Öz tanrılarınızı tərk etməyin, (xüsusi ilə) Vəddi, Suvaı, Yəğusu, Yəuqu və Nəsri atmayın”. (Nuh 23). 
İbn Abbas rəvayət edir ki, bunlar Nuhun qövmünün əməlisaleh insanları idilər. Onlar öldükdən sonra şeytan onların yaşadığı qövmün insanlarına vəsvəsə edir ki, onların toplandıqları yerlərdə heykəllərini ucaltsınlar və onların adlarını həmin heykəllərə versinlər. Onlar da deyilən kimi etdilər. (Heykəlləri) düzəldən nəsil ölüb gedənə qədər onlara ibadət olunmadı. (Uzun müddət keçdikdən sonara) elm unudulduqda o, heykəllərə ibadət etməyə başladılar. əl-Buxari 4920. 
Həqiqətən də bu belədir. Biz bu hadisələri indiki günümüzdə də görə bilərik. Nə qədər əməlisaleh insanlar var ki, öldükdən sonra onların qəbirləri üstündə pirlər, məscidlər, ibadətgahlar tikilir. Uzun zaman keçdikdən sonra insanların o, qəbirlərin üstünə gəlib onlardan kömək dilədiklərini görürük. Lakin insan bir şeyi unutmama¬lıdır ki, sıxıntı, kədər, bəla gələndə insan o ibadət etdiklərini unudaraq, əllərini göyə açıb Allaha dua edir; 
"İnsana bir sıxıntı üz verən zaman - uzananda da, oturanda da, ayaq üstə də bizə dua edər. Lakin onu sıxıntıdan qurtardıqda ondan ötrü bizə heç dua etməmiş çıxıb gedər". (Yunus 12). 
"De ki: "Mənə deyə bilərsinizmi? Sizə Allahın əzabı gəlsə və ya qiyamət başınızın üstünüm alsa Allahdan başqasına dua edib yalvaracaqsınız? Əgər doğru danışan adamlarsınızsa (deyin görək). Xeyr, yalnız Allaha dua edib yalvaracaqsınız. O, əgər istəsə yalvardığınız bəlanı aradan qaldırar. Siz də Ona şərik qoşduğunuz bütləri unudarsınız". (əl-Ənam 40-41). 

Bəli, Allah bu bəlaları uzaqlaşdırdıqdan, sovuşdurduqdan sonra onlar yenə də Allahı unudub Ona şərik qoşarlar; 

"Müşriklər gəmiyə mindikləri zaman ancaq Allaha dua edərlər. Sağ-salamat quruya çıxdıqları zaman yenə də (Allaha) şərik qoşarlar". (əl-Ənkəbut 65). 
"Sizi suda və quruda gəzdirən Odur. Siz gəmidə olduğunuz, gəmilər gözəl bir külək vasitəsilə içərisində olanları apardığı, onlar da sevindikləri vaxt birdən fırtına qopub dalğalar hər tərəfdən gəmilərin üzərinə hücum etdikdə və müsafirlər dalğaların onları bürüdüyünü (həlak edəcəyini) başa düşdükdə sidqi-ürəkdən Allahın dininə sarılaraq Ona belə dua edərlər: "Əgər bizi bu təhlükədən qurtarsan Sənə şükr edənlərdən olarıq. Onları xilas edincə yer üzündə haqsız yerə zülm etməyə, azğınlığa başladılar. Ey insanlar! Etdiyiniz zülm, haqsızlıq fani dünya malı kimi öz əleyhinizədir. Sonra hüzurumuza qaytarılacaqsınız. Biz də nə etdiklərinizi sizə xəbər verəcəyik". (Yunus 22-23). 
İmranın atası Hüseyn müşrik bir insan idi. Öz tayfasında çox hörmətli ağsaqqallardan biri sayılırdı. Qureyşlilər onun yanına gəlib ondan nəsihət istəyib deyirlər ki, bəs Muhəmməd [Allahın salamı və salavatı ona olsun] bizim bütləri təhqir edib deyir ki, onlar sizə nə bir xeyir, nə də bir zərər verə bilməz. Ondan xahiş edirlər ki, Muhəmmədin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] yanına gedib ondan belə danışmamasını nəsihət etsin. Hüseyn onların xahişini nəzərə alıb Peyğəmbərin yanına yollanır. Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] onu çox gözəl qarşılayıb oturmaq üçün yer göstərir. O, ona göstərilən yerdə əyləşib Peyğəmbərdən [Allahın salamı və salavatı ona olsun] soruşur:
"Ya Muhəmməd! Doğrudurmu ki, sən bizim bütləri təhqir edirsən?" 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] onun sualını çox gözəl şəkildə belə sualla cavablandıraraq soruşur: "Ya Hüseyn, nə qədər İlaha ibadət edirsən?" 
O, isə cavabında: "Birinə göydə, yeddisinə yerdə"- söyləyir. 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] onun bu cavabından sonra soruşur: "Yaxşı, sənə qəflətən bəla gəldikdə kimə müraciət edirsən?" 
O, deyir: "Yalnız göydəkinə". 
Onda Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] növbəti sualı verir: "Bəs nə üçün gələn bəladan səni Qoruyana, sənə istədiklərini verənə (səni Yaradana) yerdəkiləri şərik qoşursan?" 
Hüseyn fikirləşir ki, doğrudan da Muhəmməd [Allahın salamı və salavatı ona olsun] düz deyir. Doğrudan da göydə olan Allah kifayət etdiyi halda yerdəki bütləri, daşları vasitəçi etmək, şərik qoşmaq ağla batan iş deyil. Lakin burada onun diqqətini çəkən və xoşuna gələn bir hal da Muhəmmədin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] fikirlərində dünya mənfəətindən uzaq, sırf Allah qorxusu, ixlas, hikmət, mülayimlilik və insanpərvərliyin olması idi. O, dərhal şəhadət gətirərək müsəlman oldu. Yanında oturan Qureyşlilər isə Muhəmmədin onu iki cümlə ilə yoluna gətirdiyindən heyrətlərini gizlədə bilmirdilər. Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] səhabələrinə tapşırır ki, onu evinə qədər ötürsünlər. 
İmran ibn Hüseyn qalxıb atasının başından və əllərindən öpür. 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] isə onun ardınca baxıb deyir: "Baxın, kafir kimi gəldi, müsəlman olaraq getdi". İbn Həcər "İsabə" 2/ 87. 
Bəs nə üçün Allah və Onun Rəsulu[Allahın salamı və salavatı ona olsun] onları müşrik adlandırmışdı? Onlar qəbir yanına yaxınlaşaraq düşünürdülər ki, “mən günahkaram, bir başa Allahadan istəyə bilmərəm? Mən çalışmalıyam ki, ölmüş salehlərin razılığını qazanım ki, onlar da məndən ötrü şəfaət istəsin”. Beləliklə də qurban, nəzir, dua və s. etməyə başlayırdılar. Günümüzdə olan müsəlmanların saleh saydıqları kimsələrin qəbirlərində etdiklərini Qureyş müşriklərinin etdikləri ilə müqayisə etdikdə görəcəksiniz ki, eynilə eyni şeyi edirlər? Biz Allahı qəbul edirik, sadəcə biz bu salehlərlə Allaha yaxınlaşmağa yol axtarırıq. Allah Qurani-Kərimdə Ona belə bir yolla yaxınlaşmağı axtaranlar barəsində buyurur: 
“Doğrusu, əsl din ancaq Allaha məxsusdur. Allahı qoyub başqalarını özlərinə dost tutanlar: "Biz, onlara ancaq bizi Allaha daha çox yaxınlaşdırsınlar deyə ibadət edirik"– deyirlər. Əlbəttə ki, Allah ziddiyyətə düşdükləri şeylər barəsində onların arasında Öz hökmünü verəcəkdir. Şübhəsiz ki, Allah yalançı və kafirləri doğru yola yönəltməz”. (əz-Zumər 3). 
Sufilər deyirlər ki: “Ey Rəbbim! Mən səndən Peyğəmbərinin sənin yanında olan Cah - məqamı, hörməti ilə istəyirəm”. 
Allahdan istəsə də şəriətin qoymadığı yolla bunu etdiyi üçün bidətdir. Şeytanın şirkə aparan addımları necə də təhlükəlidir. 
Ona görə də Sələflər deyərdilər: “Şeytan sənə doxsan doqquz xeyir qapısını açar, lakin yüzüncü şər qapısını açmaqla səni həlak edər”. 
“Onlar Allahı qoyub özlərinə nə bir zərər, nə də bir fayda verə bilənlərə ibadət edir və: "Onlar Allah yanında bizim şəfaətçilərimizdir!"– deyirlər. De: "Yoxsa Allaha göylərdə və yerdə bilmədiyi bir şeyimi xəbər verirsiniz?" Allah onların qoşduqları şəriklərdən uzaqdır və ucadır”. (Yunus 18). 
Özünü müsəlman sayan hər bir kəs Allahın təkliyini qəbul edib, ondan qeyrisinə ibadət etməklə Allahın əzabından canını qurtaracağını zənn etməsin. Çünki, İslam dininin başı, sonu, içi və çölü də Uluhiyyət Tövhididir. Peyğəmbərlərin ilk və son çağırışı da budur. Bunun üçün Pəyğəmbərlər göndərilmiş, kitablar endirilmiş, cihad məqsədi ilə qılınclar çəkilmiş, möminlər ilə kafirlər, Cənnət ilə Cəhənnəm əhli bir-birindən ayrılmışdır. "Allahdan başqa ibadətə layiq heç bir ilah yoxdur" kəlməsinin mənası da elə budur; 
“Səndən əvvəl elə bir elçi göndərməmişik ki, ona: "Məndən başqa heç bir məbud yoxdur, Mənə ibadət edin!"– deyə vəhy etməyək”. (əl-Ənbiya 25). 
"Mən cinləri və insanlaı yalnız mənə ibadət etmək üçün yaratdım". (əz-Zariyat 56). 
O, halda ibadət Allaha edilərsə səhih olar. Allah Rububiyyəti qəbul edən müşriklərə bu Tövhidin fayda vermədiyini, əksinə Qurani-Kərimdə onları mömin yox kafir olaraq adlandırmışdı. Əgər bir kimsə Rububiyyəti, İsim və Sifətlərin Tövhidini qəbul edib, lakin bununla bərabər qəbrin yanına gedib və qəbrə yönəlib o, qəbir sahibinə ibadət etsə və ya ona yaxınlaşmaq məqsədi ilə bir qurban kəssə, belə bir kimsə müşrik və kafirdir. Əbədi Cəhənnəmlikdir. Rəsulullah  da onlara qarşı qılınc qaldırmış, onların canlarını və mallarını halal saymışdır; 
“De: "Həqiqətən, Rəbbim məni doğru yola, həqiqi dinə, hənif İbrahimin dininə yönəltdi. O heç vaxt müşriklərdən olmamışdı". De: "Şübhəsiz ki, mənim namazım da, qurbanım da, həyatım da, ölümüm də aləmlərin Rəbbi Allah üçündür!” (əl-Ənam 161-162). 
Möhtərəm oxucularımız! Allaha ibadət edin, Ona heç bir şeyi şərik qoşmayın, öz əməllərinizi, işlərinizi puça çıxartmayın. Allah Öz qullarına Ona ibadət və itaət etməyi əmr edir. Ona itaət etdiklərinə görə onlara bol qarşılıq verəcəyini vəd etmişdi. Ona üsyan edilməsini qadağan etmiş, bundan ötrü onları cəzalandıracağını xəbər vermişdi; 
"Bunlar Allahın sərhədləridir. (hökümləridir) Hər kəs Allaha və Onun Peyğəmbərinə itaət edərsə, Allah onu ağacları altından çaylar axan Cənnətlərə əbədi olaraq daxil edər ki, bu da böyük uğur və qurtuluşdur. Hər kəs Allaha və Onun Peyğəmbərinə itaət etməyib Onun sərhədlərini aşarsa, Allah da onu həmişəlik Cəhənnəmə daxil edər. Onu rüsvayedici əzab gözləyir". (ən-Nisa 13-14).

abul-aliya
 
İsmarıc: 127
Qeyd: 30 İyun 2012, 18:52

Səhifə başı

Re: TÖVHİD-Allahın Qulları Üzərində Olan Haqqı

[İsmarıc]  abul-aliya » 31 İyul 2012, 11:50

İSİM VƏ SİFƏTLƏR TÖVHİDİNDƏ ŞİRK

1. Allahın isimlərini bütlərə qoymaq. 
əl-Lat, əl-Uzza və Manat ərəb bütpərəstlərinin əsas bütləri idi. əl-Lata - Səqif qəbiləsi, əl-Uzzaya - Qureyş və Bəni Kinanə qəbilələri, Manata - Bəni Hilal, Əus və Xəzrəc qəbilələri ibadət edirdilər. Allahın əl-İlah adını, əl-Lat adı ilə dəyişərək öz bütlərinə qoymuşlar. 
əl-Lat – Ta – hərfinin şəddəsiz oxunduğu zaman Taif şəhərində ağ dağın adı idi. Səqif qəbiləsindən olanlar bu bütləri ilə fəxr edirdilər. 
İbn Hişam deyir: "Peyğəmbərin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] əmri ilə Muğirə ibn Şöbə və Əbu Sufyan ibn Hərb onu yandırıb dağıdırlar. Sonralar isə onun yerində Məscid tikirlər". İbn Hişam 1/ 85-86, İbn Kəsir "əl-Bidayə vən-Nihəyə" 5/ 32, İbn Məcə 743, Əbu Davud 450, İbn Qeyyim "Zədul-Məad" 3/ 499. 
Ta – hərfinin şəddəli oxunduğu zaman Lattə - hacılara su daşıyan saleh bir kimsənin adıdır. Bu kişi öldükdən sonra insanlar onun qəbri ətrafında toplaşaraq onu şişirtdilər, sonda isə ona ibadət etməyə başladılar. İbn Cərir ət-Təbəri, Sufyan əs-Surinin, Mənsura istinadla Mucahiddən etdiyi rəvayətdə Mucahid: 
"Bir deyin görək Lat və Uzza nəyə qadirdir"-
ayəsinin şərhində deyir: "O (Lat, Uzza) həmişə onlar üçün sıyıq bişirərdi, öləndən sonra isə onun qəbrini ziyarət etməyə başladılar". 
İbn Abbas deyir ki: "O, ziyarətçilər üçün sıyıq hazırlayardı".
əl-Əziz - adını, əl-Uzza – Əazzu - əzəmətli adı ilə dəyişdilər. 
İbn Cərir deyir: "Məkkə ilə Taif arasında, Nəxl adlanan yerdə ağac adı idi". 
İbn Hişam deyir: "Məkkənin fəthi günü Xalid ibn Valid oranı dağıdır. Xalid oranı dağıtdıqdan sonra Peyğəmbərin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] yanına gəlir.
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun]: "Qayıt ora, çünki sən heç bir şey etməmisən"- deyə buyurur. 
Xalid ora qayıtdıqda keşikçilər dağa tərəf qaçaraq: "Ey Uzza! Ey Uzza!"- deyə qışqırmağa başladılar. 
Xalid bütün yanına yaxınlaşdıqda saçları üzərinə tökülmüş lüt bir qadın gördü. Qılıncı ilə vurub onu öldürdü və Peyğəmbərin yanına qayıdaraq başına gələnləri danışdı. 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun]: "O, Uzza idi!" - deyə buyurdu”. İbn Kəsir 7/ 429-430, ən-Nəsai "Sunənul-Kubra", "Tuxfa əl-Əşraf" 4/ 235. 
əl-Mənnan - adını, əl-Manat – qan axıdılan yer deməkdir. Mina da bu addan götrülüb. Cahiliyyədə orada çoxlu qurbanlar kəsilirdi. Cahiliyyə müşrikləri elə zənn edirdilər ki, onların bütləri hansısa bir zərər vermək gücünə sahibdilər. Buna görə də onlar üçün qurbanlar kəsir, nəzir deyirdilər. Məkkə ilə Mədinə arasında, Hudeydə adlanan yerin adı idi. 
Aişə deyir: "Əli Məkkənin fəthi günü oranı dağıdır". əl-Buxari. 
"Bir deyin görək Lat və Uzza nəyə qadirdir. Digəri üçüncüsü olan Manat da həmçinin… O, bütlər sizin və atalarınızın qoyduqları adlardan başqa bir şey deyildir. Allah onlara dair bir dəlil endirməmişdir".(ən-Nəcm 19-23). 
"Allahdan başqa ibadət etdikləriniz sizin və atalarnızın qoyduğu adlardan başqa bir şey deyildir. Allah isə heç bir dəlil endirməmişdir. Hökm ancaq Allahındır. O, sizi yalnız Onun özünə ibadət etməyə çağırır". (Yusuf 40). 

2. Allaha layiq olmayan adı vermək. 
Məs: Yəhudi və xristianların dediyi kimi Ata, oğul və bizim dilimizdə işlənən “o kişiyə qurban olum” və s. 
"Şübhəsiz ki, Allah Məryəm oğlu Məsihdir"– deyənlər artıq kafir oldular. Məsih isə demişdir: "Ey İsrail oğulları! Rəbbim və Rəbbiniz olan Allaha ibadət edin!” (əl-Maidə 72). 

3. Allaha naqis sifətlər vermək. 
Məs: Yəhudilər və Xristianlar dedilər ki, Allah xəsisdir, göyləri və yeri xəlq etdikdən sonra dincəldi və s. 
“Yəhudilər dedilər: "Allahın Əli bağlıdır!" Onların öz əlləri bağlandı və dedikləri sözə görə lənətə gəldilər. Əksinə, Onun hər iki Əli açıqdır və O, Öz lütfündən istədiyi kimi sərf edir”. (əl-Maidə 64). 
"O, nə mürgü nə də yuxu bilər". (əl-Bəqərə 255). 
Finhas adlı bir yəhudi Əbu Bəkr onu İslama dəvət etdikdə demişdir: "Allaha and olsun ki, ey Əbu Bəkr! Biz fəqir (kasıb) olmadığımızdan Allaha ehtiyacımız yoxdur. O, isə fəqir birisidir. Əgər möhtac olmayan bir varlıq olmasaydı bizdən borc tələb etməzdi". İbn Cərir ət-Təbəri təfsir kitabında. Sənədi zəifdir. 
"Allah kasıbdır, biz isə varlıyıq!"– deyənlərin sözünü Allah eşitdi. Biz onların dediklərini və haqsız olaraq peyğəmbərləri öldürmələrini yazacaq və onlara deyəcəyik: "Dadın yandırıb-yaxan Odun əzabını!” (Ali İmran 181)”. 
Allah bütün bu deyilənlərdən uca və uzaqdır. 


4. Allahın Sifətlərinə keyfiyyət isnad edib, Onun Sifətlərini Allahın yaratdıqlarına bənzədən – Müşəbbihlər (bənzədənlər). 
Bunlar müşriklərdən də pisdirlər. Müşriklər yerdəkiləri Allaha şərik qoşurlar, müşəbbihlər (bənzədənlər) isə Allahı yaratdıqlarına bənzədirlər; 
"Allah ona aid etdikləri sifətlərdən uzaqdır". (əs-Saffət 159). 
“Ona bənzər heç bir şey yoxdur. O, (hər şeyi) eşidəndir, (hər şeyi) görəndir!”. (əş-Şura 11). 
“Heç yaradan (Allah) yaratmayana bənzəyərmi?! Məgər düşünmürsünüz?!”. (ən-Nəhl 17). 
“O, göylərin və yerin, onların arasında olan hər şeyin Rəbbidir! Yalnız Ona ibadət et və Onun ibadətinə səbirli ol! Heç (Allahın özündən başqa) Ona bənzərini (Onun adını daşıyan başqa birisini) görmüsənmi? (Müşriklər öz bütlərinə tanrı, ilahi desələr də, heç zaman onlara Allah adını verməzlər)”. (Məryəm 65). 

5. Allahın İsim və Sifətlərini qismən və ya tamamilə inkar edən – Muattila. 
Onların iddialarına görə Allahın İsim və Sifətlərini qəbul etmək Allahı yaratdıqlarına bənzətmək deməkdir. Bunlar da iki qismdirlər. 
1) Allahın İsimlərini qəbul edərək mənasız olduğunu qeyd edirlər. Bütün bunlara Sifəti Səlbiyyə– Uca Allahın zatına və varlığına yaraşmayan, uca Allah haqqında mümkün olmayan vəsflərdir. Səlb Etmək–qaldırmaq, uzaqlaşdırmaq mənasındadır. Bunlar da Sifəti Səlbiyyə və Sifəti Subutiyyə[1] 
başlıqları altında sayılan on dört sifətin ziddidir. 
Bunlar Adəm (yoxluq), Hudus (sonradan var olmaq), Fəna (varlığının sonu olması, bəlli bir müddətdən sonra yox olub getməsi), Təaddüt (ortağı, şəriki, köməkçiləri olması), Muşabəhət (sonradan yaradılmış bir şeyə bənzəməsi, bənzəri və oxşarı olması), başqalarına möhtac olmaq, ölü və ya cansız olmaq, Cahil (elmsiz, biliksiz), Aciz (gücsüz olmaq), iradəsiz olmaq, görməmək, kor olmaq, eşitməmək, kar olmaq, danışmamaq, yaratmamaq. 
2) Bütün İsim və Sifətləri inkar edənlər. Əvvəla bütün bunlar batil fikirlərdir. Çünki Allah Qurani-Kərimdə bir çox ayələrdə İsim və Sifətlərinin olduğunu buyurduğu halda, digər ayələrdə heç bir şeyin İsim və Sifətlərində ona bənzəmədiyini buyurmuşdu. Əgər bu İsim və Sifətləri qəbul etmək, onu yaratdıqlarına bənzətməyi irəli sürmüş olsaydı, Allahın ayələrinin bir qisminin digərini yalanladığını qəbul etməli olardıq. 
Allahın Səmi – (eşidən) olduğunu bilirik. Eşitmək isə məna etibarı ilə səsləri qəbul (idrak) etmək deməkdir. Lakin Allahın eşitməsinin həqiqi mənası bizim tərəfimizdən bilinməzdir. Çünki biz iki şəxs gördükdə: Bu ikisinin insanlıq xüsusiyətləri olan eşitmək, görmək və danışmaq kimi xüsusiyətlərinin eyni olduğunu fikirləşmirik. 
Məs: İnsanın ayağı, əli olduğu kimi hər hansısa bir heyvanın da əli, ayağı vardır. İnsanın da gücü var, heyvanında, İnsanında eşitmə, görmə orqanı var, heyvanında. Bu sifətlər eyni adı daşıyırlar. Lakin keyfiyyət və forma cəhətdən bir-birindən çox fərqlənirlər. Bundan da belə bir nəticə çıxır ki, adların eyni olması, onların keyfiyyət və formalarının eyni olması demək deyildir. Çarpayının üstünə istiva etmək ilə dəvənin üstünə istiva etmək arasında fərqlər vardır. Bütün bunlar yaradılanlar arasında fərqli olduğu halda, Yaradıcı (Allah) ilə yaradılan (məxluq) arasında belə bir fərq daha açıq və daha böyükdür. Allah Öz sifətləri barəsində bizə xəbər vermişdir, lakin onların forma və keyfiyəti barəsində bir xəbər yoxdur. Sən nə qədər onları təsəvvür etməyə çalışsan Allah daha Uca və Böyükdür. Bütün bunlar da vacib edir ki, Müsəlman bir kimsə nə qəlbi, nə dili, nə də qələmi ilə Allahı təsəvvür etməyə çalışmasın.

6. İnsanlar arasında olan bəzi müraciətlər; 
Məs: Əbu Hureyra rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] demişdir: “Sizdən heç kəs (köləyə): “Rəbbinə yemək ver”, “Rəbbinə dəstəmaz almağa kömək et”, “Rəbbinə su ver”– deməsin; qoy: “mənim ağam”, “mənim himayədarım”– desin. Habelə heç kəs: “qulum”, “kənizim”– deməsin; qoy: “oğlum”, “qızım”, “ay uşaq”– desin”. əl-Buxari 2552, Muslim 2249, Əbu Davud 4975, ən-Nəsai 10070. 

Bu şirk iki növdür: 
1)Məbud – ibadət olunanla (Allahın İsimləri, Sifətləri və Felləri) bağlı olan şirk.
İnkar (Tətil) şirki. Bu da şirkin ən pis növüdür. Fironun şirki kimi; 
“Firon dedi: “Aləmlərin Rəbbi nədir? (Nə cür şeydir?)”. (əş-Şuəra 23) . 
“Firon dedi: "Ey Haman! Mənim üçün bir uca qala tik ki, bəlkə yollara çatım – göylərin yollarına çatım və Musanın məbudunu görüm. Həqiqətən, mən onu yalançı sayıram!" Firona pis əməli beləcə gözəl göstərildi və o, yoldan çıxarıldı. Fironun hiyləsi uğursuz oldu. (əl-Mumin 36-37). 
Şirklə inkarçı (tətilçi) yanaşı olan bir şeydir və biri digərini tələb edir. Hər bir şirk qoşan insan inkar (tətil) edəndir və hər bir inkar edən (tətilçi) də müşrikdir. Lakin şirkin özündə inkarın əsli yoxdur. Bəzən də görürsən ki, müşrik insan Allahın yaradan olduğunu, Allahın sifətlərini etiraf edir. Lakin Allahın tövhid haqqını inkar edir. Şirkin əsası inkardır. 
Bu da üç qismdir. 
a) Bu yaradılan şeylərin yaradıcısının olmamasını qeyd etmək. Allahın varlığını, eyni zamanda Yaradanın mövcudluğunu inkar edən kommunistlər. Onlar deyirlər ki: “Allah yoxdur, hər şey maddidir. Hər bir şey öz-özünə yaranıb və təbiətdən yaradılıb”. 
b) Allahın kamil İsimlərini, Sifətlərini və fellərini inkar etmək. Cəhmiyyəliləri bura misal gətirmək olar. 
c) Allaha davranışda olan inkardır ki, insan Tövhidin həqiqətini yerinə yetirmir. 
Məs: Vəhdətul-Vucud – onlar deyirlər ki, “Xaliq (Yaradan) və məxluq (yaradılan) yoxdur. Onların hər ikisi də bir şeydir və gördüyün hər bir şey Allahdır”. 
Rəbbin mövcudluğunu etiraf edə-edə kainat işlərini idarə edən övliyalardan olan müqəddəslərin mövcudluğunu iddia etmək. Bəzi sufilərin dedikləri ki, “Allah öz məxluqatına hülul edir”. 
Sufi İbn Arabi deyir ki: "Rəbb bəndədir, bəndə Rəbdir. Kaş ki, mənim şerim haqqı deyərdi". 
Bəziləri ifrata vararaq: "İt də, donuz da bizim tanrımızdır. Allah kilsə rahibindən başqa bir şey deyildir". 
Həllac deyir ki: “Mən Oyam, O da mən”[2]
Sufilər Peyğəmbərə qeyb haqqında mütləq bilik şamil edib: "Ey qeybin ən böyük bilicisi! Biz sənə pənah gətirdik! Ey qəlblərə şəfa verən, biz sənə xeyir-duamızı yetirdik!" 
Buseyri öz "Burdə" qəsidəsində deyir ki: "Dünyanın xeyri də, zərəri də sənin səxavətindəndir. Çətin anlarda səndən başqa sığınacağım heç kəs yoxdur, əgər bu çağırışımda mənim əlimdən tuta bilməyəcəksənsə həlakıma hökm ver, dünya və onu əyalı sənin səxavətindəndir, Lövhi-Məhfuz və onu yazan qələmin elmi sənin biliyindəndir”. 
Həmçinin - Ateistlərin şirki də bura daxildir. 

2) Ona ibadətdə, davranışda (müamələdə) olan şirk (Allahla yanaşı başqa bir ilah qəbul etmək) daxildir. Belə bir kimsə hər nə qədər Allahı zatında, Sifətlərində və Fellərində heç bir şəriki olmamasına inansa da davranışda (müamələdə) şirk qoşmuşdur. Allahın İsim və Sifətlərini, Rəbliyini inkar və rədd etmədən Allah ilə yanaşı başqa ilah qəbul edən Nəsranilərin şirki kimi. Onlar Allahın Rububiyyətini, İsim və Sifətlərini inkar etmirlər. İsa və onun anasını ilah sayırlar. 
Həmçinin - bura Qədəriyyələrin şirki də daxildir. Belə ki, onlar deyirlər: “Hər bir şey Allahın istəyi olmadan yaranır”. Bu – o, kəslərdir ki, qulun iradəsini və seçim qabiliyyətini israr etməkdə həddi aşaraq, nəticədə Allahın istəyini və qədərini inkar etmişlər. 
Onlar deyirlər: "Qulun əməlləri Allah tərəfindən yaradılmayıb, təmamilə insanın özündən aslıdır".
Qulun qüdrət və iradəsi ilə öz əməllərinin yaradıcısı olduğunu irəli sürmüşlər. Bununla da Allahdan başqa iki yaradıcı olduğunu qəbul etmişlər. 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] onları: "Bu ümmətin məcusiləri"- deyə adlandırmışdır. Çünki, məcusilər şeytanın şəri və pisi yaratdığına inanaraq, Allah ilə birlikdə onun bir başqa yaradıcı olduğunu iddia edirlər. Bu qrup da qulları Allah ilə birlikdə yaradıcı olaraq qəbul etmişlər. 
İbn Ömər rəvayət edir ki, Rəsulullah [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Qədəriyyə bu ümmətin məcusiləridir. Xəstələnsələr onları ziyarətə getməyin, ölsələr cənazələrində iştirak etməyin". Əbu Davud "Aunul-Məbud" 12/ 452, əl-Albani "Səhihul-Cəmi" 5039, "Şərhu Təhaviyyə" s 273 həsən hədis. 
Həmçinin - bura Nəmrudun şirki də daxildir; 
“Allahın verdiyi hakimiyyətə görə İbrahim ilə Rəbbi barəsində höcətləşən kəsin əhvalatını bilmirsənmi? İbrahim: "Mənim Rəbbim həm dirildir, həm də öldürür!"– dedikdə padşah: "Mən də həm dirildir, həm də öldürürəm!"– demişdi. İbrahim: "Allah günəşi məşriqdən gətirir. Sən də onu məğribdən gətir!"– dedikdə, o kafir çaşıb qalmışdı. Allah zalım qövmü doğru yola yönəltməz”. (əl-Bəqərə 258). 
Bu insan artıq özünü öldürməkdə və diriltməkdə Allaha şərik qoşmuşdur. Onda İbrahim onu başqa bir dəlillə bağlayır. Artıq kafir susdu və bağlandı. Həmçinin də bura ulduzları, bürcləri şərik qoşanlar daxildir. Məs; oğlaq, buğa və s. bürclər. Onları bu aləmdə işləri düzüb-qoşan Rəbblər qəbul etmişlər. Həmçinin günəşə, oda ibadət edənlərin də şirki bura daxildir. 


[1] Sifəti Səlbiyyə – Qidəm (qədimlik), Bəqa (əbədilik), Vahdəniyyə, Muxalifə Lil-Xəlq Vəl-Həvədis, Ğinə (Qiyamu Bin-Nəs). Sifəti Subutiyyə – Uca Allahın zatına yaraşan və zatından ayrılmayan, əzəli və əbədi olan vacib sifətlərdir. Allah bu sifətlərlə əzəldən bəri vəsflənmişdir. Bu sifətlərin heç biri sonradan qazanılmış sifətlər deyildir. Bu sifətlər – Həyat, Elm, İradə, Qüdrət, Bəsir, Səmi, Kəlam, Təkvin (yoxdan var etməsi). 
[2] Hululiyyə – Allahın Zatıyla hər yerdə olduğunu qeyd edənlərdir. Onlar Allah Məiyyə – Birlikdə, bərabər olmaq sifətində həddi aşaraq Allahın ona yaxın olan (əl-Mukərrəbun) şəxslərə hulul etdiyini (yəni nüfuz etmək, girmək, iki şeyin bir şeymiş kimi birləşməsini) irəli sürən batil firqədir. Onlara görə kim nəfsini itaətlə tərbiyə edər, dünya ləzzətlərinə və şəhvətlərinə səbr edərsə Allaha yaxın olanların (əl-Mukərrəbun) məqamına yüksəlir. Sonra o, bəşəriyyət sifətlərindən təmizlənincəyə qədər, saflaşmaya və saflaşmış olanların dərəcəsinə yüksəlməyə davam edəcəkdir. Saflaşma əsnasında bəşəriyyətdən bir parça da belə qalmadıqda İsa ibn Məryəmə hulul edən Allahın ruhu ona da hulul edir. O, zaman istədiyi kimi olan şeydən başqasını diləməz və əməllərinin tamamı Allahın feli olur, sonunda da Allaha birləşərək, Allah olur!? Abdul-Qahir əl-Bağdadiyyənin bölümünə görə 11 qurupdur. Bunlar: Hululiyyə, Səbəiyyə, Bəyaniyyə, Cənahiyyə, Hatabiyyə, Şurayiyyə, Nəmiriyyə, Rizamiyyə, Muqannaiyyə, Hulmaniyyə, Həllaciyə və Azafira. Hululiyyə eyni zamanda müşəbbihlərin (bənzədənlərin) həddi aşanlarıdır. Rafizilər içərsində də Allahın imamlara Hulul etdiyini deyənlər də vardır. Bax: "Məqalətul-İslamiyyə" 1/ 81-82, "Fərq Beynəl-Firaq" s. 198, 205.

DUADA ŞİRK

Xəstəliklərdən şəfa, müsibətdən qorunmaq, ruzinin genişliyi, övlad diləməkdə və s. kimi ancaq Allahın qadir olduğu xüsuslarda istər peyğəmbər olsun, istər alim olsun, istər övliya olsun, istər saleh bir qul olsun (ya filankəsin cəddi, ya filankəsin ruhu) deyərək məxluqdan istəmək və Allaha edilən duada onları vasitəçi etmək duada şirk sayılır. Dua da ibadət olduğu üçün digər ibadətlər kimi yalnız Allaha edilməlidir. Allaha ibadətdə heç bir şey, heç bir kimsə şərik olunmaz. 
Şeyx Useymin "Kəşfuş-Şubuhət" kitabının şərhində deyir: “Dua iki növdür: 

1.Savabı ümüd edərək, cəzasından qorxaraq dua edilənə ibadət niyyətilə edilən ibadət duası. İbadət duası isə qulun dua etdiyi zatın savabını istəyərək və onun cəzasından qorxaraq dua ilə ibadətə yönəlməsi deməkdir. Bunun Allahdan qeyrisinə edilməsi doğru deyildir. Allahdan qeyrisinə edilməsi dindən çıxardan böyük bir şirkdir; 
“Mənə dua edin, Mən də sizə cavab verim. Həqiqətən, Mənə ibadət etməyə təkəbbür göstərənlər Cəhənnəmə zəlil olaraq girəcəklər". (əl-Mumin 60). 
Rəsulullah buyurdu: "Dua ibadətdir". əl-Buxari "Ədəbul Mufrad" 714. əl-Albani səhih deyib 
Rəsulullah buyurdu: "Allaha dua edin və əmin olun ki, O sizə cavab verəcəkdir". ət-Tirmizi 3474. 
Rəsulullah buyurdu: "Allah Ondan istəməyənə qəzəblənir". əl-Buxari "Ədəbul Mufrad" 658, ət-Tirmizi 3770, İbn Məcə 3827. əl-Albani həsən deyib. 

2. İstək duası – Bu da istək və ya ehtiyacların qarşılanması üçün edilən duadır. Bu da üç qismdir. 
1) Uca Allaha dua etmək. Bu uca Allaha olan bir ibadətdir. Allahdan başqa heç bir kimsənin yerinə yetirməyə gücü çatmadığı hər hansı bir şeyi Allahdan başqasına dua edərək istəyən bir kimsə, dua etdiyi istər diri olsun, istər də ölü olsun müşrik və kafir olur. 
2) Həyatda olan bir kimsədən gücü çata biləcəyi şeyləri istəyərək dua etmək. Məs: “Ey filankəs mənə su ver”- demək kimi. 
Fayda – Saleh olduğunu bildiyin bir insanın yanına gedərək ondan sənin üçün Allaha dua etməsini istəməyində bir qəbahət yoxdur. Bu doğrudur. Lakin bir kimsənin bunu adət halına gətirməməsi lazımdır. Saleh bir kimsə gördüyü hər dəfə Mənim üçün Allaha dua et – deməməlidir. Çünki belə etmək Sələfin adəti deyildir. Digər tərəfdən belə bir hal başqasının duasına bel bağlamağa gətirib çıxarır. İnsan Rəbbinə dua edəcək olarsa bu onun üçün daha xeyirlidir. O, özünü Allaha yaxınlaşdıracaq bir ibadət etmiş olar. Həmçinin özü dua etdiyi zaman duanın əcrini də almış olar. Həmçinin zərərin dəf edilməsində, xeyrin hasil olmasında da Allaha güvənmiş olur. Lakin başqasından dua etməyi tələb edən kimsədə bu şeylər olmur. Bəlkə də ona daha çox bağlanır, nəinki Allaha. Bu da təhlükəli bir haldır. 
3) Ölü və hal-hazırda olmayan (qeybdə) olan bir kimsədən bu kimi şeyləri istəmək. Bu da şirkdir. Çünki, ölü və qeybdə olan bir kimsənin bu kimi şeyləri yerinə yetirmək imkanı yoxdur. Bu istəklə bir kimsəyə dua etməsi o, varlığın kainatda hansısa bir gücə sahib olduğuna inandığını göstərir. Buna görə də o kimsə müşrik birisidir. Şeyx Useymin “Kəşfu Şubuhət”. 
İndi isə gəlin baxaq görək ki, Allah Ondan qeyrisinə dua edənlər haqqında nə buyurur: 
“Allahdan savayı çağırdıqlarınız da sizin kimi qullardır. Əgər doğru deyirsinizsə, çağırın onları, sizə cavab versinlər”. (əl-Əraf 194). 
Subhənəllah! Allah bizə buyurur ki, Allahdan qeyri dua etdikləriniz də sizin kimi insanlardır. Sizin kimi yeyirlər, içirlər, gəzirlər, evlənirlər, işləyirlər və ölürlər. Onlar da ehtiyac vaxtı övlad dilədikdə, şəfa istədikdə, müsibət anında əllərini göyə tərəf qaldıraraq Allaha dua edərirlər. Onlar da hər bir şeydə sizin kimi Allaha möhtac idilər. Əgər möhtac olmasaydılar əvvəlcə özlərinə xəstələnməmək və ölməmək üçün kömək edərdilər; 
“Ondan savayı çağırdıqlarınız nə sizə yardım edə bilər, nə də özlərinə köməkçi ola bilərlər". (əl-Əraf 197).
Gördünüzmü! Sizin Allahdan qeyri dua etdikləriniz nə sizə, nə də özlərinə kömək edə bilərlər; 
"Allahdan başqa sənə nə bir xeyir, nə də bir zərər verə bilənə dua etmə. Əgər belə etsən özünə zülm edənlərdən olarsan". (Yunus 105). 
“Haqq çağırış yalnız Onadır. Müşriklərin Ondan başqa çağırdıqları isə, onlara heç bir şeylə cavab vermirlər. Onlar ağzına su çatsın deyə uzaqdan iki ovcunu suya açan kimsəyə bənzəyirlər. Halbuki o kimsə suyu ovuclayıb içməyincə su onun ağzına çatan deyildir. Doğrusu, kafirlərin duası azğınlıqdan başqa bir şey deyildir”. (ər-Rəd 14). 
Allah bu ayədə istisna qoymadı ki, siz peyğəmbərdən, seyyiddən, övliyadan və ya filankəsin cəddinə, ruhuna və ya ağaca, daşa, pirə dua edərək kömək diləsəniz sizin duanıza cavab veriləcəkdir. Allah buyurur:
“Haqq çağırış yalnız Onadır. Müşriklərin Ondan başqa çağırdıqları isə, onlara heç bir şeylə cavab vermirlər”. 
Allah Ondan qeyrisinə dua edənlərin halını bizə misal olaraq başa salır ki, biz qullar bunu daha yaxşı başa düşək. 
Onlar ağzına su çatsın deyə uzaqdan iki ovcunu suya açan kimsəyə bənzəyirlər”. 
Elə bil ki, sən evlənməmisən, lakin övlad olmasını istəyirsən (gözləyirsən). Məgər bu mümkündür? Əlbəttə ki, yox. Eynilə qəbir ətrafında duraraq qəbir sahibindən istəyənin halı da belədir. Hətta bəzən görürsən ki, Allahdan qeyrisinə dua edənlər qəbrin ətrafında yalvararaq, göz yaşı tökərək ağlayırlar. Halbuki, Allah üçün bəlkə də heç bir dəfə də olsun göz yaşı tökməyiblər. 
Dua İbadətdir – Çünki, dua özündə Tövhidin üç qismini də əhatə edir. O, kəs ki, Allahı çağırır və Allahdan qeyrisini çağırmır artıq o, kimsə ibadətin bütün növlərini yerinə yetirmişdir. O, insan bilir ki, Allah onun Rəbbidir və onun istədiyini yalnız Rəbbi verəcəkdir. Əgər ruzi istəyirsə etiraf edir ki, Allah ruzi verəndir. Əgər şəfa istəyirsə bilir ki, Allahın əş-Şəfi ismi vardır və şəfanı da yalnız O, verəcəkdir. Bu da Rububiyyət tövhididir. Bununla o insan Allahın ad və sifətlərini də etiraf edir. Etiraf edir ki, Allah eşidir. Dua edən insan bilir ki, Allah əs-Səmi eşidəndir. İstənilən yerdə, vəziyyətdə və şəraitdə onu görür və eşidir. Allah onun etdiyi duanı ona verməyə qadirdir. Allah onun duasına cavab verir. Bununla bərabər qətiyyətlə, təzim edərək Allahdan istəyir. Əgər o insan bisəydi ki, Allah onu eşitmir və ona cavab verməyəcəkdir, onda o, Allaha dua etməzdi. Buradan da Allahdan qeyrisini çağırmaq, Allahdan qeyrisindən Peyğəmbərdən , övliyadan, seyyiddən, pirdən, ocaqdan, daşdan, ağacdan qəbr sahibindən istəmək şirk olur. Nəyə görə? Çünki, o insan dua etdikdə o qəbr sahibinin eşitdiyinə etiqad edir. Əgər etiqad edirsə deməli Allaha xas olan sifətlərdən birini o kimsəyə vermiş olur. Allaha xas olan sifətlərdən birini məxluqa vermək də şirkdir. Buna görə də Allahdan qeyrisinə dua böyük şirkdir və insanı İslamdan çıxardaraq bütün yaxşı əməllərini puç edir. Çünki, sən dua etdikdə artıq o, ölən şəxsin sənə ruzi verə bilməsinə, sənin dualarını eşitməsinə və sənə cavab verməsinə inanaraq bunu edirsən. Artıq insan tək olan Allaha dua edərsə, o kimsə Allahın Rəbb olmasını, Rububiyyətini, İsim və Sifətlərini də etiqad etmiş olur. Uluhiyyətə gəldikdə isə Allahın qarşısında zəlil olmaqla, özünün möhtac olduğunu bildirməklə, yalvarmaqla, Allahı çağırmaqla artıq Uluhiyyət tövhidini etiqad etmiş olur. Buna görə də dua ən böyük ibadətdir və bu duanı Allahdan başqasına yönəltmək olmaz.
“Allahı qoyub Qiyamət gününədək özünə cavab verə bilməyən əşyalara yalvaran kimsədən daha çox azmış kim ola bilər? Halbuki o bütlər onların yalvarışından xəbərsizdirlər. İnsanlar bir yerə toplanılacaqları zaman bütlər onlara düşmən kəsiləcək və onların ibadətini inkar edəcəklər”. (əl-Əhqaf 5-6). 
“Darda qalan kimsə yalvardığı zaman ona cavab verən, şəri sovuşduran və sizi yer üzünün varisləri edən kimdir? Heç Allahla yanaşı başqa bir məbudmu var? Siz necə də az düşünürsünüz”. (ən-Nəml 62). 
Belə bir sual verə bilərsiniz ki, “məgər o ölən insanlar saleh qullar deyillər? Allaha ibadətlərilə yaxınlaşan övliyalar deyillər?” Bəli, bu kimi şeyləri biz də inkar etmirik. Biz də deyirik ki, onlar əməli saleh qullar olublar. Sağ ikən onların yanlarına xəstə gələn insanlar üçün əllərini qaldıraraq Allaha dua edərdilər və Allah da onların dualarını qəbul edərək xəstəyə şəfa verirdi. Lakin bütün bunlar onların sağlığında mümkün idi. Artıq öldükdən sonra onların əməl dəftərləri bağlanmışdır. Artıq onların sizin dualarınıza ehtiyacı vardır. Baxın – Allah öz şərəfli, yer üzərində insanlar içərisində ən hörmətli və Allaha ən sevimli olan qulları haqqında nə buyurur. Allah onları insanların ən şərfliləri, hörmətliləri olduqlarını qeyd etməklə yanaşı onların bütün yaradılmışlar kimi Allahın qulu olduqlarını da qeyd edir; 
“Aləmləri xəbərdar etməsindən ötrü Öz quluna Furqanı (Quranı) nazil edən Allah necə də xeyirxahdır!” (əl-Furqan 1). 
"O, (Məryəm oğlu İsa) ancaq nemət verdiyimiz və İsrail oğullarına ibrət dərsi etdiyimiz bir quldur". (əz-Zuxruf 59). 
“Nə İsa Məsih Allahın qulu olmağı özünə ar bilər, nə də Allaha yaxın olan mələklər. Allah Ona ibadət etməyi özlərinə ar bilənlərin və təkəbbürlük göstərənlərin hamısını Öz hüzuruna toplayacaqdır”. (ən-Nisa 172). 
Bəli, xəstəlik, ölüm, yemək və içmək kimi şeylərə ehtiyac duyduğunuz kimi onlar da bu kimi şeylərə ehtiyac duyurlar;
"Məni yaradan və məni doru yola yönəldən Odur! Məni yedirdən də, içirdən də Odur! Xəstələndiyim zaman mənə yalnız O şəfa verir. Məni öldürəcək sonra dirildəcək də Odur və Qiyamət günü xətamı bağışlayacağına ümüd etdiyim də Odur!" (əş-Şuəra 78-82). 
Aişə rəvayət edir ki, Peyğəmbər buyurdu: "Əgər sənə desələr Muhəmməd sabah nə olduğunu bilir, inanma". əl-Buxari. 
İbn Məsud rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Mən ancaq sizin kimi bir insanam. Unutduğunuz kimi unuduram. Unutduğum zaman yadıma salın". əl-Buxari, Muslim. 
Həmçinin də şəhadət kəlməsinn mənası da buna dəlalət edir: "Mən şəhadət edirəm ki, Allahdan başqa ibadətə layiq heç bir haqq ilah yoxdur və Muhəmməd Onun qulu və Rəsuludur". Gördüyünüz kimi əvvəlcə biz onu qul, sonra rəsul adlandırdıq. Buna görə də onları Allahın onlar haqqında buyurduğundan artıq vəsf etmək, şişirtmək olmaz. Onlar Allahın quludurlar, onlara ibadət olunmaz. Peyğəmbərlərin Rububiyyətdə, kainatın idarə edilməsində və ya ibadətdə haqq sahibi olduğuna heç bir şəkildə inanmamalıyıq. Əksinə onlar quldular, onlara ibadət edilməz və onlar rəsuldurlar. Onlar, Allahın istədiyindən artıq nə özünə, nə də hər hansı bir kimsəyə nə fayda, nə də zərər vermək gücünə malik deyillər; 
“De ki: "Mən sizə demirəm ki, mənim yanımda Allahın xəzinələri vardır. Mən qeybi də bilmirəm və sizə də demirəm ki, mən mələyəm. Mən özümə gələn vəhyə tabe oluram". De ki: "Kor görənlə bir olurmu? Məgər düşünmürsünüz!” (əl-Ənam 50). 
"Peyğəmbərləri onlara cavab olaraq demişdilər: "Biz də sizin kimi adi bir insanıq. Lakin Allah öz bəndələrindən dilədiyinə nemət bəxş edər. Allahın izni olmadan biz sizə heç bir dəlil gətirə bilmərik". (İbrahim 11). 
"De ki: "Mən də sizin kimi ancaq bir insanam. Mənə vəhy olunur ki, sizin tanrınız yalnız tək olan Allahdır. Kim Rəbbi ilə qarşılaşacağına ümüd bəsləyirsə yaxşı iş görsün və Rəbbinə etdiyi ibadətdə heç kəsi şərik qoşmasın". (əl-Kəhf 110). 
Ona əmr edilən şeylərə tabe olan bir əmirdirlər; 
“De ki: “Mən sizə nə bir zərər, nə də bir xeyir vermək qüdrətinə malik deyiləm!" De ki: "Məni Allahdan heç kəs qurtara bilməz və mən Ondan başqa heç bir sığınacaq tapa bilmərəm!" (əl-Cinn 21-22). 
“De: "Mən Allahın istədiyindən başqa özümə nə bir fayda, nə də bir zərər yetirməyə qadir deyiləm. Əgər qeybi bilsəydim, əlbəttə, özüm üçün xeyir artırardım və mənə pislik toxunmazdı. Mən sadəcə, iman gətirən bir qövm üçün qorxudan və müjdələyənəm". (əl-Əraf 188). 
Ömər rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Məni Xristianların Məryəm oğlu İsanı tərif etdikləri kimi tərif etməyin. Mən sadəcə bir qulam, deyin “Allahın qulu və rəsulu”. Məni tərif etməkdə həddi aşmayın. Məni Allahın layiq bildiyi dərəcədən artıq yüksəltməyin. Rəbbim məni necə vəsf edibsə elə də vəsf edin". əl-Buxari 3445, Əhməd 23,24, əd-Dərimi 2784, İbn Hibban 6239, Əbu Yəla 153. 
Beləliklə, bizə aydın oldu ki, nə Pyğəmbərlər, nə Allahın Rəsulu, nə də ondan daha aşağı mərtəbədə olan yaradılmışlardan heç biri ibadətə layiq deyildir. İbadət ancaq bir və tək olan Allaha edilir. Qiyamət günü isə Allaha şərik qoşduqlarınız sizin şirkinizi danacaqlar; 
"Sizin Ondan qeyri dua etdikləriniz bir çəyirdək qabığına da sahib deyillər. Əgər siz onlara dua etsəniz onlar sizin dualarınızı eşitməzlər. Eşitsələr də belə cavab verməzlər. Özləri də Qiyamət günü sizin şərik qoşduqlarınızı danacaqlar. Heç kəs sizə hər şeydən xəbərdar olan Allah kimi xəbər verə bilməz". (Fatir 13-14). 
“O gün Allah onları və onların Allahdan başqa sitayiş etdiklərinin hamısını məhşər ayağında cəm edərək deyəcək: "Mənim bu qullarımı haqq yoldan sizmi azdırdınız, yoxsa onlar özləri azdılar?" Onlar deyəcəklər: "Sən pak və müqəddəssən! Sənin əvəzinə özümüzə başqa himayədarlar götürmək bizə yaraşmaz. Lakin Sən onlara və atalarına o qədər firavanlıq nəsib etdin ki, axırda Zikri də yaddan çıxartdılar və məhvə məhkum olunmuş bir zümrəyə çevrildilər". (əl-Furqan 17-18). 
"Şübhəsiz ki, Allah Məryəm oğlu Məsihdir"– deyənlər artıq kafir oldular. Məsih isə demişdir: "Ey İsrail oğulları! Rəbbim və Rəbbiniz olan Allaha ibadət edin! Həqiqətən də, Allaha şərik qoşan kimsəyə, Allah Cənnəti haram etmiş və onun sığınacağı yer Oddur. Zalımlara kömək edən olmayacaqdır". (əl-Maidə 72). 
“Allah deyəcəkdir: "Ey Məryəm oğlu İsa! Sənmi insanlara: "Allahı qoyub məni və anamı iki məbud qəbul edin!"– demişdin?" İsa deyəcək: "Sən pak və müqəddəssən! Haqqım olmayan bir şeyi demək mənə yaraşmaz. Əgər bunu demiş olsaydım, əlbəttə, Sən onu bilərdin. Sən mənim qəlbimdə olanları bilirsən, mən isə Sənin Özündə olanları bilmirəm. Şübhəsiz ki, qeybləri bilən Sənsən! Mən onlara ancaq Sənin mənə əmr etdiyini: "Mənim də Rəbbim, sizin də Rəbbiniz olan Allaha ibadət edin!"– demişəm. Nə qədər ki, onların arasında idim, mən onlara şahid idim. Sən məni onların arasından götürdükdən sonra isə onlara nəzarət edən Özün oldun. Sən hər şeyə Şahidsən”. (əl-Maidə 116-117). 
Əbu Səid əl-Xudri rəvayət etmişdir ki, Peyğəmbərin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] dövründə bir dəstə adam Peyğəmbərə dedi:
“Ya Rəsulullah, Qiyamət günü Rəbbimizi görə biləcəyikmi?” 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] dedi: “Bəli, məgər sizə günortaüstü, gün işığının qabağını bulud örtmədiyi bir vaxtda günəşi görməyinizə nəsə mane olurmu?” 
Onlar: “Xeyr!” – dedilər. 
(Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun]) soruşdu: “Məgər sizə on dördüncü gecədə, ay işığının qabağını bulud örtmədiyi bir vaxtda ayı görməyinizə nəsə mane olurmu?” 
Onlar: “Xeyr!” – dedilər. 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: “Bu ikisini görməyə sizə heç bir şey mane olmadığı kimi, qüdrətli və əzəmətli Allahı da Qiyamət günü beləcə, görəcəksiniz. Qiyamət günü yetişdiyi zaman carçı səsləyib deyəcək: “Hər bir ümmət nəyə ibadət edirdisə, qoy onun ardınca getsin!” 
Bundan sonra Allahdan qeyrisinə – bütlərə və dikinə qoyulmuş daşlara ibadət edən elə bir kimsə qalmayacaq ki, Cəhənnəm oduna düşməsin. Axırda isə ancaq Allaha ibadət edənlər, – xeyirxah, yaxud günahkar adamlar, – habelə Kitab əhlindən (peyğəmbərlərinə sadiq qalmış kimsələr) qalacaqdır. (O vaxt) yəhudiləri çağırıb onlardan soruşacaqlar ki: 
“Siz nəyə ibadət edirdiniz?” 
Onlar deyəcəklər: “Biz Allahın oğlu Üzeyirə ibadət edirdik.” 
Onlara deyiləcək: “Yalan danışırsınız, Allah Özünə nə zövcə, nə də övlad götürmüşdür. (Bir deyin görək) siz nə istəyirsiniz?” 
Onlar deyəcəklər: “Susamışıq, ey Rəbbimiz, bizə su ver.” 
(Onda onlara Cəhənnəm) göstəriləcək (və deyiləcək): “(Bundan) içmək istəmirsinizmi?” 
Onlar ilğıma bənzər, alovlanan atəşin (kənarına) toplanacaq və Cəhənnəmə düşəcəklər. Sonra xristianları çağırıb onlardan soruşacaqlar ki: 
“Siz nəyə ibadət edirdiniz?” 
Onlar deyəcəklər: “Biz Allahın oğlu (Məryəm oğlu İsa) Məsihə ibadət edirdik”. 
Onlara deyiləcək: “Yalan danışırsınız, Allah Özünə nə zövcə, nə də övlad götürmüşdür”. 
Sonra onlardan: “Siz nə istəyirsiniz?”– deyə soruşulacaq və beləliklə də, əvvəlkilərin başına gələnlər onların da başına gələcəkdir. Nəhayət, ancaq Allaha ibadət edən kimsələr – xeyirxah, yaxud günahkar adamlar qaldıqda, aləmlərin Rəbbi onların yanına bildikləri ən yaxın surətdə gələcək. (Yəni Allahın isim və sifətlərinə dair Quran və sünnədə varid olan dəlillərdən bildikləri vəsflərə uyğun surətdə gələcək) 

Sonra onlara deyiləcək: “Nə gözləyirsiniz?! Qoy hər bir ümmət ibadət etdiyi (məbudun) ardınca getsin!” 
Onlar deyəcəklər: “Biz dünyada ikən insanlara ehtiyacımız ola-ola onlardan ayrıldıq, əsla onlarla birlikdə olmadıq. İndi isə biz ibadət etdiyimiz Rəbbimizi gözləyirik”. 
Onda Allah buyuracaq: “Mən sizin Rəbbinizəm!” 
Onlar iki və ya üç dəfə: “Biz heç nəyi Allaha şərik qoşmuruq!”- deyəcəklər”. əl-Buxari 4581. 
“Yəhudilər: "Üzeyr Allahın oğludur"– dedilər. Xaçpərəstlər də: "Məsih Allahın oğludur"– dedilər. Bu onların ağızlarından çıxan sözlərdir. Bu, daha əvvəlki kafirlərin sözlərinə oxşayır. Allah onları məhv etsin! Gör necə də haqdan döndərilirlər"!” (ət-Tövbə 30). 
Görün Məsih İsa Xristianların ibadətindən necə də imtina edir. Sənin buyurduqlarını onlara çatdırıb dedim ki, mənim də sizin də Rəbbiniz olan Allaha ibadət edin. Allah bilir ki, Məsih özünə ibadət etməyi onlara əmr etməmişdir. Buna heç bir zaman razılıq verməmişdir. Lakin Allah bu ayələrlə bəşəriyətə bəyan edir ki, Peyğəmbərlərdən heç kəsə ibadət etmək olmaz. Əgər Peyğəmbərlərə ibadət etmək olmazsa, bəs onda onlardan fəzilətcə aşağı olan imam, seyyid, övliya, daş, ağacdan, qəbr sahiblərinə necə ibadət etmək olar? Yollarını azmışlar Allahın öz Peyğəmbərinə bu sözləri buyurduğunu oxumurlarmı: 
"Allah sənə bir zərər yetirmiş olsa səni ondan Allahdan başqa heç kəs qurtara bilməz". (Yunus 107). 
Əgər Allah Peyğəmbərin özünə bir zərər yetiribsə o, özünü bundan qoruya bilməz. Bəs onda Peyğəmbərdən sonra gələn imam, övliya başqasına baş verən zərəri necə dəf edə bilər? 
İbadət – İnsanların əksəriyyəti ibadət deyildikdə yalnız namaz başa düşürlər. Ona görə də görürsən ki, etiraz edərək deyirlər ki, biz onlara namaz (ibadət) etmirik? Lakin bu səhf bir fikirdir. Çünki, ibadətin mənası genişdir. Zəlillik, qulluq, itaətkarlıq deməkdir. Alimlər ibadət kəliməsinə bir çox təriflər vermişdilər. 
Lakin ən gözəl tərifi İbn Teymiyyə deyir: “Bura Allahın sevdiyi və razı qaldığı zahiri və batini hər bir söz və əməl (namaz, oruc, dua, qurban, nəzir, məhəbbət, qorxu, niyyət və s.) daxildir”. 
İbadət üç şeylə olur: Dil - Qəlb - Əməl və bu ibadətlər üç şeyin üzərində qurulur: Məhəbbət - Ümüd - Qorxu. İbadət – Toqifidir. Yəni, insanların istək və ağılları ilə deyil, Allah və Onun Rəsulu tərəfindən təyin edilir; 
"O, sizə mələkləri və peyğəmbərləri özünüzə Rəbb qəbul etməyi əmr etməz. O, sizə müsəlman olduqdan sonra, özünüzü Allaha təslim etdikdən sonra kafir olmağı heç əmr edərmi". (Ali İmran 80). 
Subhənəllah! Heç Allah bizə müsəlman olduqdan sonra imamlara, övliyara, pirlərə, qəbir sahiblərinə ibadət etməyi əmr edərmi? Həqəqətən də bu ayələrdə ağıl sahibləri, düşünən insanlar üçün ibrətlər vardır.
"Ey insanlar! Çəkilən məsələ qulaq asın. Dua edilən Allahdan başqa qeyriləri hamılıqla toplansalar belə bir milçək də yarada bilməzlər. Əgər milçək onlardan bir şeyi aparsa onlar onu geri qaytara bilməzlər. İstəyən də aciz, istənilən də". (əl-Həcc 73). 
"Sizin Ondan qeyri dua etdikləriniz bir çəyirdək qabığına da sahib deyillər. Əgər siz onlara dua etsəniz onlar sizin dualarınızı eşitməzlər. Eşitsələr də belə cavab verməzlər". (Fatir 13-14). 
"Dua edilən Allahdan qeyriləri heç bir şey yarada bilməzlər. Onlar özləri yaradılıblar. Onlar ölüdürlər, diri deyillər və nə vaxt diriləcəklərini də bilmirlər". (ən-Nəhl 21). 
“Onlar Allahı qoyub, yalnız qadın adlarını daşıyan bütlərə yalvarır və yalnız üsyankar şeytana sitayiş edirlər. Allah şeytana lənət etdi. O isə dedi: "Mən Sənin qullarından müəyyən bir qismini hökmən ələ alacağam”. (ən-Nisa 117-118). 
Bəli, bu da şeytanın vədidir və şeytan da Allahın qullarından bir qismini Allahdan qeyrisinə dua etməyə yönəldərək alır. Lakin biz Allahın Kitabını oxusaq və Peyğəmbərin sünnəsinə tabe olsaq bu azğın şeytanın yoluna heç vaxt düşmərik.

abul-aliya
 
İsmarıc: 127
Qeyd: 30 İyun 2012, 18:52

Səhifə başı

Re: TÖVHİD-Allahın Qulları Üzərində Olan Haqqı

[İsmarıc]  abul-aliya » 31 İyul 2012, 11:51

QƏBİR ZİYARƏTLƏRİ

Böyük səadətin, dünya və axirətdə kəramətin ancaq Peyğəmbərin yolu ilə getməklə mümkün olduğu məlumdur. Lakin şeytan insan üçün açıq-aydın bir düşməndir. Min cür hiylələri ilə Adəm övladlarını doğru yoldan azdırmağa, onları böyük günahlara düşməyə çağırır ki, Cəhənnəm əhlindən olsunlar. Şeytanın insanı sürüklədiyi fitnələrin başında qəbir fitnəsi gəlir. Şeytanın bu hiyləsi nəticəsində insanlar Allahdan başqa rəblər qəbul etdilər. Onların qəbirlərinə tapınaraq onları bütləşdirdilər. Qəbirlərin üzərində heykəllər düzəldərək orada yatanların surətləri¬ni üzərlərinə çəkdilər. Ölmüş vəlilərin ehtiyaclara cavab verdiyinə, sıxıntıları apardığına inanmaq, onlardan yardım və kömək diləməyə başladılar. Bəziləri hətta ayağa qalxanda, oturanda, büdrəyəndə, çətinlikdə, sıxıntıda və s. müqəddəs saydığı insanların adlarını dilinə gətirərək onlardan kömək istəyir. "Ya Muhəmməd", "Ya Əli", "Ya Hüseyn" və s. 
"Allahdan başqa ibadət etdiyiniz bütlər də sizin kimi bəndələrdir". (əl-Əraf 194). 
Bəziləri qəbirlərin ətrafında Kəbəyə təvaf edildiyi kimi təvaf edir, bəziləri də sürünərək təvaf edirlər. Əllərini qəbirlərə sürtür, onların ocaqlarını öpür, təmizləyir, oranın toz-torpağını üzünə, bədəninə sürtür. Qəbir gördükdə boynunu bükür, səcdə edir, özünü qəbirin yanında aşağı sayaraq zəlil olur, xəstəsinin şəfa tapması, uşağının olması ya da bir işinin asanlıqla baş verməsi üçün istək və arzularını bildirərək: "Ey ağam! Uzaqdan gəlmişəm, ümüdlərimi boşa çıxarma" deyərək zəlil kimi yalvarır;
"Allahı qoyub Qiyamətədək özünə cavab verə bilməyən bütlərə ibadət edən kimsədən daha çox haqq yoldan azmış kim ola bilər? Halbuki bu bütlər onların ibadətindən xəbərsizdilər". (əl-Əhqaf 5). 
Bəziləri saleh olduğunu zənn etdiyi insanlar üçün oruc tutmaq,[1]
onların və ya qəbirlərinin qarşısında namaz qılarkən Allahın qarşısında durduğundan da daha şiddətli xuşu ilə durması və göz yaşı axıtması, çox uzaq məsafələrdən onların evlərinə doğru yönəlmək, həccə gedir kimi o, kimsələri görmək üçün səfərə çıxmaq, o kimsənin adını Təlbiyyə (Ləbbeyk) söylənilən kimi çəkmək, o kimsələrə qurban kəsib, nəzir vermək, onların evlərinə Kəbənin üzərinə örtük salındığı kimi örtük salmaq [2] 
və qapısı ağzında qiyamda durmaq, dua və istiğasə ilə dünya və axirət istəklərinin yerinə yetirilməsi üçün onlara yönəlmək, o kimsənin yaşadığı evin daşlarından öpmək, divarına özünü sürtərək pərdələrindən asılmaq, orada təzim və ibadət məqsədi ilə qəndillər yandırmaq, Kəbə xidmətçilərinin etdikləri kimi saleh saydığı kimsələrin evlərini süpürmək, təmizləmək, döşəmək, oraya gələnlərə su vermək, orada qüsl və dəstəmaz almaq üçün yerlər hazırlamaq, onun quyusunun suyundan bərəkət tapmaq niyyətilə içmək və o suyu yaymaq, suyu ora gəlməyənlərə aparmaq, o zatın yanından çıxarkən arxasını arxa-arxaya yeriyərək oradan çıxmaq, orada özünü ağır aparmaq, əxlaqlı olmaq, o ərazidə ov ovlamamaq, ağac qırmamaq, otunu qoparmamaq, oranı ucaltmaq, əzəmətləşdirmək üçün aləmə car çəkib insanları ora dəvət etmək. Bəziləri qəbirlərin yanında saçlarını qırxır, özləri ilə bu kimi ziyarətgahlara (pirlərə, türbələrə, məzarlara) "Həcc edərkən yerinə yetiriləcək ibadətlər" adlı kitablar da gətirirlər. Bütün bu əməlləri edən kimsələr şirkə düşmüşlər ki, bu da ibadətdə şirk sayılır. 
Bu böyük xəstəliyi ilk olaraq Nuhun qövmündə görürük. Allah, Nuhun qövmü haqqında belə buyurur: 
“Və özlərinə tabe olanlara dedilər: "Öz məbudlarınızı tərk etməyin; Vəddi, Suvaı, Yəğusu, Yəuqu və Nəsri tərk etməyin!". (Nuh 23). 
İbn Abbas rəvayət edir ki, bunlar Nuhun qövmünün əməlisaleh insanları idilər. Onlar öldükdən sonra şeytan onların yaşadığı qövmün insanlarına onların toplandıq¬ları yerlərdə heykəllərini ucaltmağı və onların adlarını həmin heykəllərə verməyi vəsvəsə etdi. Onlar da deyilən kimi etdilər. (Heykəlləri) düzəldən nəsil ölüb gedənə qədər onlara ibadət olunmadı. (Uzun müddət keçdikdən sonara) elm unudulduqda o, heykəllərə ibadət etməyə başladılar. əl-Buxari 4920. 
İbn Qeyyim deyir: “Nuhun qövmündə olan bu kimsələr öldükdən sonar qövmü qəbirlərinə gələrək ora bağlandılar. Daha sonra onların surətlərini çəkdilər. Uzun bir zaman keçdikdən sonra bu kimsələrə ibadət etməyə başladılar”. 
Buna səbəb, onların Rəblərinin Kitabı və nəbilərinin sünnəsindən uzaqlaşdıqları üçün öz ağıllarına və nəfsi istəklərinə uyması idi. Sıratal-Mustəqimdən ayrıldıqca təkzibə başladılar. Allah və Onun Rəsulunun hökmünün önünə keçdilər. Beləcə də nəsildən-nəsilə zəlalətə düşdülər. İxtilaf edib firqələrə bölündülər. 
İbn Teymiyyə deyir: "Kim nübuvvət cizgisindən ayrılarsa şirkə və digər günahlar içərisinə düşər. İnsanların inanclarında şirk yox idi. Adəm və uşaqları Allahı tövhid etmək inancı üzərində idilər. İnsanlar tək bir ümmət idilər sonra ixtilafa düşdülər; 
“İnsanlar vahid bir ümmət idilər, sonra ixtilafa düşdülər”. (Yunus 19)". 
"İnsanlar tək bir ümmət idilər". (əl-Bəqərə 213). 
İbn Abbas deyir: "Adəm ilə Nuh arasında altı əsr (Başqa rəvayətdə: on əsr) vardır. Bu dövürdə yaşayan insanların hamısı da Allahın şəriəti üzərində idilər. Onların hamısı İslam dinində idilər. Daha sonra ixtilafa düşdülər. Rəsulların şəriətlərinə tabe olmağı tərk etdikləri üçün şirkə düşdülər. Allah da müjdələyən və qoxudan Rəsullar göndərdi. Göndərilən ilk Rəsul isə Nuh idi". İbn Kəsir 1/ 250, Məcmuul Fətava 20/ 106. 
Bütlərə tapınmaq belə başladı. O, zaman onlar qəbirlərə dəvət etmək və qəbir əhlinin surətlərini çəkməklə iki fitnəyə düşdülər. Aişə rəvayət edir ki, Ummu Sələmə (və Ummu Həbibə), Peyğəmbərə [Allahın salamı və salavatı ona olsun] Həbəşistanda gördüyü Mariya adlı bir kilsə haqqında xəbər verdi. Onlar bu kilsənin gözəlliyindən və kilsədəki rəsmlərdən danışdılar. 
(Başqa rəvayətdə: orda İsanın peyğəmbərin surətini görürlər). Orada gördüklərini söylədikdən sonra, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: 
"Onlar özlərindən olan saleh bir qul və ya saleh bir kimsə öldükdə qəbri üzərində məscid tikir və üzərində (sənin söylədiyin) kimi surətlərini çəkərdilər. Onlar Allah qatında məxluqların ən şərliləridirlər". əl-Buxari 1/ 416, H. 1341, Muslim 528, ən-Nəsai 1/ 115, Əhməd 6/ 51. 
Məscid – Allaha ibadət edilən yerlər sayılır. Bu başlıq Allaha saleh bir kimsənin qəbrində ibadət etmək və ya qəbr sahibinə ibadət etmək barəsindədir. Peyğəmbərin  bu ümmətə rəhmətindən, ona şirkə aparan bütün yolları bəyan etməsidir. Həm dəvətinin əvvəlində, həm də ölüm anında belə şirkdən çəkindirməsidir. Şirkin öz yolları vardır ki, tövhidi qorumaq üçün bu qapıları bağlamaq lazımdır. Bu hədisə əsasən Xristian kilsələri saleh kimsələrin qəbirləri üzərində tikilirdi. Xristianlar saleh saydıqları kimsənin şəkilini çəkərək insanların bu saleh kimsəni ucaldaraq Allaha ibadət etməsi üçün qəbri üzərindən asardılar. Peyğəmbər Ummu Sələməyə  başa saldı ki, bu kimsələr Allah dərgahında ən şərli insanlardır. Onlar kimlərdir? Salehlərin qəbirləri üzərində məscidlər tikərək onları ucaldanlar və onların surətlərini çəkənlərdir. Onlar iki fitnəni birləşdirmişlər: Fitnətul-Qubur, Fitnətul-Sura. Bununla da onlar ən şərli məxluqdurlardır. Bu bizim üçün bir hədədir ki, salehlərin qəbirləri üzərində ibadətgah tikilməsin. Qəbr olan məsciddə səcdə edənin halı budursa, onda qəbrə səcdə edənin halı necə olar? 
Hədisdə onların ibadət etmələri barəsində heç bir söz deyilmir. Onlar sadəcə şəkillərini çəkib onları ucaldardılar. Lakin bu iki əməl insanları dinlərində fitnəyə məruz qoyduğu üçün qadağan edilmişdir. 

Qəbirləri məscid halına gətirməyin üç halı vardır: 

1)Əgər bir kimsə səcdəni qəbrin qarşısında edirsə; Bu növ ən çox yayılmış və çirkin bir əməldir. 
İbn Həcər deyir: "Bu hədis saleh kimsələrin qəbirləri üzərində məscid inşa etməyi və Xristianların etdiyi kimi onlara bu salehlərin surətini çəkməyin haram olduğunu göstərir. Bunların hər birinin haram olmasında şübhə yoxdur. Həm Adəm oğullarının rəsmlərini çəkmək, həm də qəbir üzərində məscid ucaltmaq haramdır. Bərəkət və şəfaətlərini ummaq üçün Peyğəmbərlərin və salehlərin rəsmlərini çəkmək İslama görə haramdır. Bu bütlərə tapınmağa bənzəyir. Peyğəmbər onların Qiyamət günü Allah qatında insanların ən şərliləri olacağını bildirmişdir. Seyr etmək, təsəlli tapmaq, vaxt keçirmək, əylənmək üçün rəsm çəkmək haramdır. Bu böyük günahlardandır. Rəsm çəkənlər Qiyamət günü ən şiddətli əzaba məruz qalanlar olacaqlar. Çünki, Allahdan başqa heç kimsənin etməyə qadir olmadığı Allahın fellərindən bənzərini etməyə qalxan bir zalımdır. Zatı, sifətləri və fellərində Ona bənzər heç bir şey yoxdur". İbn Həcər "Fəthul-Bəri". 
İbn Məsud rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Ən şərli insanlar Qiyamət qopduğu vaxt həyatda olanlar və qəbirləri məscid halına gətirən kimsələrdir". İbn Xuzeymə "Sahih" 1/ 92, İbn Hibban 340, 341, Əhməd 3844, 4143, Əbu Yala "Musnəd" 257/ a. 

2) Əgər insan qəbirin qarşısında duraraq namaz qılırsa; Üzü ilə qəbirə tərəf yönələrək, alçalmış, zəlil bir şəkildə qəbirləri məscid halına gətirmişdir. Peyğəmbər qəbirlərə doğru namaz qılmağı qadağan etmişdir. 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Heç bir qəbirə doğru namaz qılmayın və heç bir qəbirin üzərində namaz qılmayın". ət-Tabərani "Mucəmul-Kəbir" 3/ 145, 150, əl-Buxari "Tarixus-Sağir" 163. 
Ənəs rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] qəbirlərə doğru namaz qılmağı qadağan etmişdir". İbn Hibban 343. 

3) Əgər bir kimsə qəbiri məscid edirsə və ya qəbiri məscidin içinə salırsa artıq qəbirləri məscid halına gətirmişdir. Kitab Əhli öz Peyğəmbərlərini dəfn etdikdən sonra üzərlərində ibadətgah inşa edərdilər. Artıq Allah Rəsulu peyğəmbərlərin qəbirlərini səcdəgaha çevirənləri lənətləmişdir. Əgər qəbrləri səcdəgaha çevirənlər lənətlənmişsə onda onlara bir başa ibadət edənlərin, dua edənlərin, kömək istəyənlərin, şəfa, övlad istəyənləri, ora gedərək qurban kəsənlərin halı necə olacaqdır. 
Cündəb ibn Abdullah əl-Bəcəli rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] ölümündən beş gün qabaq buyurdu: "Nə badə məndən sonra əvvəlkilər kimi Peyğəmbərlərin qəbirlərini ibadətgaha çevirəsiniz. Mən bunu sizə qadağan edirəm". Muslim 532. 
Əbu Hureyra rəvayət edir ki, Peyğəmbər buyurdu: "Allahummə! Mənim qəbrimi ibadət olunan büt (vasan) etmə. Öz Peyğəmbərlərinin qəbirlərini məscidlərə (ibadət olunan yerə) çevirən bir qövmə Allahın şiddətli əzabı gələr". İmam Məlik, Əhməd 7352, İbn Sad 2/ 241-242, Əbu Yala "Musnəd" 312/ a, Əbu Nuaym "Hilyə" 6/ 317. 
İbn Abul-Bərr deyir: "Mənim qəbrimi namaz qılınan, səcdə edilən və beləcə ona ibadət edilən bir büt halına gətirməyin. Çünki, Allah bu cür iş edənlərə şiddətli qəzəb edər. Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] isə səhabələrini və ümmətini əvvəlkilərin etdikləri kimi Peyğəmbərlərinin qəbirlərinə doğru namaz qılan, oraları qiblə və məscid edən digər ümmətlərin etdikləri pis işdən çəkindirmişdir. Çünki, bütpərəstlər səcdə etdikləri və ucaltdıqları bütlərinə qarşı belə hərəkət edirlər. Bu da ən böyük şirkdir. Peyğəmbər bu işin Allahı nə qədər qəzəbləndirdiyini və Onun razı olmadığı işlərdən bir iş olduğunu bildirir. Çünki ümmətinin də əvvəlki ümmətlərin yolunu izləməsindən qorxurdu. O, həm Kitab Əhlinə, həm də kafirlərə müxalif olmağı sevərdi. Ümmətinin isə onlara tabe olmasından qorxurdu” 
Peyğəmbərin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] bu sözlərinə diqqət edin: "Həqiqətən siz əvvəlkilərin (sünnəsi – yolu) adət-ənənələri ilə gedəcəksiniz. Hər bir şeydə onlara qarış-qarış oxşamağa çalışacaqsınız. O, dərəcəyə qədər ki, onlardan biri kərtənkələ yuvasına girsə belə siz də onun ardınca girəcəksiniz". 
Biz: "Ya Rəsulullah! Sən Yəhudi və Xristianları (Başqa rəvayətdə: Farslar və Rumluları) nəzərdə tutursan?" - deyə soruşduq.
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Onlardan başqa kimlər olacaq”. əl-Buxari, Muslim, İbn Həcər "Fəthul-Bəri" 65/ 90/ b. 
Əbu Hureyra rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Allah Yəhudilərə lənət etsin! Onlar Peyğəmbərlərinin qəbrlərini məscid halına gətirdilər". əl-Buxari 2/ 422, Muslim, Əbu Davud 2/ 71, Əhməd 2/ 284, 366, 453, 518. 
Aişə rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] (vəfatından öncə) xəstələndiyi vaxt buyurdu: "Allah yəhudilərə və xristianlara lənət etsin! Çünki, onlar Peyğəmbərlərinin qəbirlərini ibadətgaha (məscidlərə) çeviriblər". əl-Buxari 4443, Muslim 529. 
Aişə deyir: "Əgər belə omasaydı Peyğəmbərin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] qəbri çölə çıxardılardı. Yalnız onun qəbrinin məscid halına gətirilməsindən qorxurduq". [3]
Aişə ilə, İbn Abbas rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] ölümü yaxınlaşdığı vaxt üzünü Hamisanın ucuyla örtür və sonra örtüyü üzündən qaldıraraq buyurardı: "Allah yəhudilərə və xristianlara lənət etsin! Çünki, onlar Peyğəmbərlərinin qəbirlərini ibadətgaha (məscidlərə) çeviriblər". 
Aişə deyir ki: "(O, bu sözləriylə) onların etdiklərinin bənzərini etməkdən bizi çəkindirirdi". əl-Buxari 1/ 422, 6/ 386, 8/ 116, Muslim 2/ 67, ən-Nəsai 1/ 115, Əhməd 1/ 218, 6/ 34, 229, 275, əd-Dərimi 1/ 326. 
Əbu Ubeydə ibn Cərrah rəvayət edir ki, Peyğəmbərin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] son söylədiyi sözlər bunlardı: "Hicaz əhalisi ilə Nəcran əhalisi arasında olan Yəhudiləri ərəb yarmadasından çıxardın. Bunu da bilin ki, insanların ən şərliləri Peyğəmbərlərinin qəbirlərini məscid halına gətirənlərdir". Əhməd 1691, 1694, ət-Tahavi "Müşkilul Əsar" 4/ 13, əl-Heysəmi "Məcmuuz-Zəvaid" 5/ 325. 
Hafiz İrakli deyir: "Əgər bir kimsə içində dəfn edilmə qəsdi ilə bir məscid tikərsə bu lənətin içərisinə girər. Məsciddə dəfn edilmək haramdır". əl-Munəvi "Fəyzul-Qadir" 5/ 274. 
İbn Qeyyim “Nuniyyədə” deyir: “Peyğəmbərin duasına Allah cavab verdi və onun qəbri ibadət olunan yerə çevrilmədi. Onun qəbri üç qat divarla qorundu və heç birində də içəri daxil olmaq üçün qapı yoxdu. Mümkün deyil daxil olmaq, qəbirə sürtünmək. İndi isə dəmir hasar ilə də örtüblər”. 
Müxaliflər deyirlər: “O məscid ki, orada qəbir vardır, orada edilən ibadət qəbir olmayan məsciddə edilən ibadətdən əfzəldir. Vallahi! Kim qəbir olan məscidə gedərək Allaha dua etməsə, Allahdan istəməsə iman etmiş olmaz, müsəlman olmaz”. 
Subhənəllah! Nə Peyğəmbər bu barədə danışmış, nə səhabələrinə bunu öyrətmiş, nə də səhabələr belə bir şeyi etmişlər. Görəsən, bu müxaliflər bütün bunları haradan götürüblər? Əgər bu əməl məşhur bir iş olsaydı heç olmasa alimlər bu barədə danışardılar. Vallahi, heç fiqh kitablarında bu barədə danışılmayıb. Səhih və Sünən kitablarında Cənazə bölümü açılıb. Cənazəni yumaq, kəfənləmək, namazını qılmaq, dəfn mərasimi necə olmalıdır bu barədə danışılmış, lakin bu sufilərin qəbirləri ucaltmaq, orada ibadətgah tikmək, belə yerlərə səfərlər etmək barəsində heç bir hədis və fiqh kitablarında danışılmamışdır. Belə bir şeylər mühüm məsələ olsaydı alimlər bu barədə danışardılar. Lakin əksinə bunun qadağan olunması barəsində danışıblar. Müxaliflər bu yerlərdə dəfn olunan salehlər barəsində, onların kəraməti, möcüzələri barəsində bir çox hekayələr danışırlar. Məqsədləri isə Allahdan qeyri ibadət olunan yerlərə insanları cəlb etməkdir. 
Subhənəllah! Deyirlər ki: “Bütün Avropa ölkələrini gəzdim, lakin heç bir yerdə dərdimə şəfa tapmadım. Bir gün bura gəlməklə sağaldım”. 
Allahu Əkbər! Onda, görəsən bu qədər xəstəxanalar nəyə lazımdır? Onlar öz əməllərini tövhid sayırlar. Kimsə onlara bu əməllərini qadağan etdiyi zaman onu başa düşməməzlikdə, hörmətsizlikdə ittiham edirlər. 
İnsanları Tövhidə dəvət edirsən, deyirlər ki: “Vəhhabisən”, insanları Cihadı Sünnə ilə etməyə dəvət edirsən, deyirlər ki: “Cihadı inkar edirsən”, Zikri Sünnə ilə etməyə dəvət edirsən deyirlər ki: “Zikri inkar edirsən”. Onları Uca və Böyük olan Allaha dəvət etdiyi zaman, onlar insanları Cəhənnəmə çağırırlar. Vallahi, insanları Tövhidə dəvət edən, şirkdən çəkindirən kimsə yer üzündə ən gözəl kimsədir. 
Əbu Hureyra rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Evlərinizi qəbir yerinə, qəbrimi də bayram yerinə çevirməyin. Mənim üçün Allahdan xeyir-dua istəyin (salavat). Harda olsanız sizin xeyir-duanız (salavatınız) mənə çatar". Əbu Davud 2042, Əhməd 2/ 367, İsmayıl əl-Qazi "Fadl əs-Salət alən Nəbi" səh. 20, əl-Albani səhih demişdir. 
Əli ibn Huseyn rəvayət edir ki, bir nəfər Peyğəmbərin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] qəbrinin yanına gələrək dua etməyə başladı. Əli ibn Huseyn onu çağırıb dedi:
"Mən sənə atamdan eşitdiyim, onun da Peyğəmbərdən [Allahın salamı və salavatı ona olsun] eşitdiyi bir hədisi danışacağam: 
"Qəbrimi bayram yerinə, evlərinizi də qəbir yerinə çevirməyin. Mənə salavat göndərin. Harada olsanız sizin salavatınız mənə çatacaqdır". Əbu Yala 465, əl-Buxari "Tarixul-Kəbir" 1, 2/ 186, İsmayıl əl-Qazi "Fadlus-Salət alən-Nəbi" səh. 30. 
Qəbri bütün qəbirlərin ən üstünü və ən fəzilətlisi olduğu halda bayram yerinə çevrilməsi Peyğəmbər tərəfindən qadağan edilirsə, digərləri üçün bu daha da mühümdür. Qəbristanlıqları bayram yerləri etmək İslamdan əvvəl edilən bayramlardandır. Hər il müəyyən vaxtlarda qəbirləri ziyarət edib oralarda ibadət edərdilər. İslamın gəlməsilə bunlar qadağan edildi. 
İbn Teymiyyə deyir ki: "Mən bu əməli icazə verən heç kəsi tanımıram. Çünki, bu təntənələr keçirməyin bir növüdür. Əksinə hədis onu göstərir ki, Peyğəmbərin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] məscidində namaz qılmağa gedərkən onun məzarını salamlamaq üçün ziyarət etmək şəriətə görə qadağan edilmişdir. Səhabələr və onların davamçıları Peyğəmbərin məscidini ziyarət edir, namaz qılıb qurtardıqda ya oturar, ya da çıxardılar. Onlar onun məzarını salamlamaq üçün ziyarət etməzdilər. Çünki bilirdilər ki, onun üçün salavat gətirmək daha yaxşıdır". 
"Allahın elçisini öz aranızda bir-birinizi çağırdığınız kimi çağırmayın". (ən-Nur 63). 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Kim mənə bir dəfə salavat gətirərsə, Allah ona on dəfə salavat deyər". Muslim. 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Qəbrimi bayram edilən yerə çevirməyin. Mənə salavat gətirin. Harda olsanız sizin salavatınız mənə çatacaqdır". Əbu Davud, Əhməd. 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Həqiqətən də yer üzündə Allahın mələkləri vardır ki, mənim ümmətimin mənə göndərdikləri salavatı mənə çatdırırlar". ən-Nəsai. 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Mənə salavat deyəndə Allah mənə ruh verir ki, mən də o, kimsəyə salam deyim". Əbu Davud 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Ya Əli! Ən xəsis insan bilirsənmi kimdir?" 
Əli dedi: "Allah və Onun Rəsulu daha gözəl bilir". 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Mənim adım çəkiləndə mənə salavat gətirməyən kimsədir". ət-Tirmizi. 
Ənəs rəvayət edir ki, Peyğəmbər bir gün minbərə çıxdı və buyurdu: "Amin! Amin! Amin!" 
Səhabələr: "Bu nədir, ya Rəsulullah!" - deyə soruşdular. 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Cəbrail mənim yanıma gələrək dedi: "Sənin adın çəkildiyi vaxt sənə salavat gətirməyənin burnu yerlə sürtünsün…". əl-Buxari, Muslim. 
Bununla da aydın oldu ki, salam və salavat ona istənilən yerdən çatır. Salavatınızın Peyğəmbərin qəbrinə çatması uzaq və yaxın olmanıza görə deyildir. Bir şeyi də yadda saxlamaq lazımdır ki, salavat yalnız Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] üçündür.
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Evlərinizi qəbir yerinə çevirməyin…"- sözünü zikr etmişdir ki, bu da nafilə ibadətlərə aiddir. Onların evlərdə qılınması daha uyğundur və beləliklə də qəbir yerinə bənzəməsin deyə bir əmirdir. Digər tərəfdən də qəbir yerlərində ibadət etməkdən də çəkindirir.
İbn Ömər rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Namazlarınızın bir qismini evlərinizdə qılın. Evlərinizi qəbristanlığa çevirməyin". Muslim 777. 
Əbu Hureyra rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Evlərinizi qəbristanlığa çevirməyin. Şübhəsiz ki, şeytan Bəqərə surəsi oxunan evdən qaçar". Muslim 780. 
Zeyd ibn Sabit rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Ey insanlar evlərinizdə namaz qılın. Çünki, fərz namazlarından sonra ən fəzilətli namaz bir kimsənin evində qıldığı namazıdır". [size=85]Muslim 731.
Cabir rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Sizdən biriniz namazını məsciddə qıldıqdan sonra namazlarından bir hissəsini evi üçün ayırsın. Çünki, Allah namazı səbəbilə evində xeyir yaradır". [size=85] Muslim 778.



[1] Salehlərin adına oruc tutmaq Hindistanda ortaya çıxmış bir bidətdir. Bu orucun da bəlli bir ədəbi, əhkamı, niyyəti və iftar vaxtı vardır. Müəyyən günlərdə tutulur. Bu oruc ilə salehlərə təvəssül və istiğasə edilərək onlardan ehtiyaclarının getməsini diləyərlər. "Hənəfi alimlərinə görə şirk və səbəbləri" Muhəmməd. ibn Abdur-Rahman əl-Humeyyis səh. 37.

[2] Həmçinin də qəbirlərin üzərinə örtüklər, çadırlar salaraq insanları inandırmağa çalışırlar ki, hər il bunu dəyişirik və bizə arası kəsilməyən ruzi gəlir, xəstəliklərdən şəfa tapırıq, ruzinin və salamatçılığın gəlməsinə səbəbdir, hər cür pislikləri dəf edir, bütün qorxulardan əmin oluruq söyləyərək insanları zəlalətə sürükləyirlər. İnsanlar da bu qədər asanlıqla əldə ediləcək savaba görə malını bu yolda bolluca sərf edirlər. "Hənəfi alimlərinə görə şirk və səbəbləri" Muhəmməd ibn Abdur-Rahmən əl-Humeyyis səh. 39.

[3] Aişənin sözləri açıq bir şəkildə Peyğəmbərin evində dəfn edilməsinin səbəbini ortaya qoyur. Bu da irəlidə qəbir üzərində məscid tikən kimsələrin önündə yolu bağlamaqdır. Məqsəd Peyğəmbərin qəbrini məscid etməmək idi. 
Aişə deyir: "Səhabələr Peyğəmbərin harada dəfn edilməsi barəsində ixtilaf etdilər". 
Biri: "Onu namaz qıldığı yerdə dəfn edək"- dedi. 
Əbu Bəkr: "Onu ibadət edilən bir büt halına gətirməkdən Allaha sığınırıq"- dedi. 
Digərləri: "Onu mühacir qardaşlarımızın yanında Bəqidə dəfn edək"- dedi. 
Əbu Bəkr : "Biz Peyğəmbərin qəbrinin Bəqidə olmasından narahat olarıq. İnsanlar bu vaxt onun Allah qatında məqamına sığınaraq dua edərlər”- dedi. 
Halbuki, Allahın haqqı Peyğəmbərin haqqının üstündədir. Əgər onu çolə çıxarsaq Allahın haqqını zay etmiş olarıq. Əgər ona verdiyimiz sözü yerinə yetirməsək Peyğəmbərin qəbrinə də xəyanət etmiş olarıq”- dedi. 
Səhabələr: "Bəs onda nə edək, ya Əbu Bəkr?”- dedilər. 
O: "Peyğəmbərlər öldükləri yerdə dəfn edilirlər”- dedi. 
Bundan sonra: "Sən sözü qəbul edilən və hörmət edilən birisisən"- dedilər. 
Sonra yatağının yanında bir çizgi çəkdilər. Əli, Abbas, Fadl və ailə xalqı  onu götürdülər. Digərləri isə yatağının olduğu yerdə məzar qazmağa başladılar". 

Fayda - burada bir məsələ də vardır ki, Peyğəmbərin evində dəfn edilməsi başqalarının da evində dəfn edilməsi üçün dəlil deyildir. Çünki, dəfn qəbristanlıqda edilməlidir. 
İbn Urva "Qavakibud-Dərar" adlı əsərində 88/ 1 təfsir 548-də deyir: "Müsəlmanların qəbristanlıqda dəfn edilməsi Əbu Abdullah (İmam Əhməd) tərəfindən evlərində dəfn edilməsindən daha bəyənilən bir xüsusdur. Çünki ölən kimsənin həyatda qalan mirasçıları olan kimsələrə daha az zərər verər və qəbristan axirət məskənlərinə daha çox bənzəyər. Burada dəfn edilənlər üçün daha çox dua edilir. Səhabələr, tabiinlər və onlardan sonra gələnlər də qəbristanlıqda dəfn edilmişlər". 

[4] Salavatın bir neçə forması varid olmuşdur ki, bunlardan: "Allahım! İbrahimə və İbrahimin ailəsinə xeyir-dua verdiyin kimi, Muhəmmədə və Muhəmmədin ailəsinə də xeyir-dua ver! Şübhəsiz ki, Sən tərifəlayiqsən, Sən şöhrətlisən! (Başqa rəvayətdə: Allahın! İbrahimin ailəsinə xeyir-dua verdiyin kimi, Muhəmmədə, onun zövcələrinə və nəslinə (Əhli Beytinə) də xeyir-dua ver!)" əl-Buxari "Fəthul Bəri" 6/407, Muslim 1/306.

abul-aliya
 
İsmarıc: 127
Qeyd: 30 İyun 2012, 18:52

Səhifə başı

Re: TÖVHİD-Allahın Qulları Üzərində Olan Haqqı

[İsmarıc]  abul-aliya » 31 İyul 2012, 11:53

QƏBİRLƏRİ HƏR İL MÜƏYYƏN VAXTLARDA ZİYARƏT EDƏRƏK BAYRAM YERLƏRİNƏ ÇEVİRMƏYİN FƏSADLARI

Qəbri uzaqdan gördükdə həmin yeri yıxılaraq öpmələri, başlarını açaraq çığırmağa başlamaları, nə yaratmağa, nə də diriltməyə qüdrəti olmayandan imdad diləyərək fəryadla səslərini yüksəltmələri - bununla da həcc edən birindən daha çox savab qazandıqlarını düşünmələri bura daxildir. Həmçinin, qəbrə çatdıqda orada iki rükət namaz qılmaları, səcdə edərək ölüdən lütf və riza diləmələri, səslərini Allah üçün deyil, şeytan üçün yüksəltmələri, ehtiyacın götürülməsini, sıxıntıların qaldırılmasını, xəstəlikdən şəfa, yoxsulluqdan zənginlik, sonsuzluqdan övlad istənilməsi də bura daxildir. Yenə həmçinin, yanaqlarını qəbrin üzərinə qoyaraq kömək istəmələri, öpmələri, qəbirin ətrafını sürünərək təvaf etmələri, saçlarını kəsmələri, qurbanlarını və nəzirlərini vermələri sonda isə “Allah bizə də, sizə də bol savab versin!” – deyərək bir-birilərini təbrik, arxasını qəbirə tərəf çevirmədən oranı tərk etmələri bura daxildir.
Peyğəmbərin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] qəbirlər haqqında sünnəsini araşdıran, onun bu mövzuda əmir və qadağalarını, səhabə və onlara ən gözəl bir şəkildə tabe olanların yolunu bilən və insanların bu gün etdiklərinin şahidi olan kimsə arada böyük ziddiyətin olduğunun şahidi ola bilər. Çünki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] qəbrin yanında namaz qılmağı qadağan etdiyi halda onlar qılırlar, qəbirləri məscid etməyi qadağan etdiyi halda onlar qəbir üzərində məscid tikirlər və ya ölünün vəsiyyəti ilə (və ya vəsiyyəti olmadan) onu orada (məscidin həyətində) dəfn edirlər. Qəbirlər üzərində şam (qəndil) yandırmağı qadağan etdiyi halda onlar yandırırlar, qəbirlərin yerlə bir edilməsini əmr etdiyi halda onlar müxalif olaraq yüksəldirlər, üzərinə yazı yazılmasını qadağan etdiyi halda üzərinə yazılar yazır (ayə, hədis, şer və s). 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "(Ziyarət məqsədi ilə) yalnız üç məscid üçün səfərə çıxmaq olar. Məscidul-Həram (Məkkə), mənim məscidim (Mədinə) və əl-Əqsa məscidi (Qüds)". əl-Buxari 3/57, 1189, Muslim 1379, ən-Nəsai 3/ 114, Əhməd 6/ 7 və 397, Məlik 827. 
Lakin Peyğəmbərin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] bu əmrinə də müxalif olaraq istədikləri yeri ziyarət etmək məqsədilə səfər edirlər. 
Hər bir kəs bilməlidir ki, şirk zülmlərin zülmü, çirkin şeylərin ən çirkini və münkərlərin münkəri olduğundan Allahın pis və şiddətlə qarşıladığı işlərin başında gəlir. Buna görə də Allah şirk əhli üçün dünyada və axirətdə cəzalar qoymuş, şirki əsla bağışlamayacağını və müşriklərin də nəcis olduğunu bildirmişdir, qurban və digər kəsdiklərinin yeyilməsini haram etmiş, onlarla evlənməyi və onlarla dostluq etməyi qadağan etmiş, onları mələklər, Peyğəmbərlər və bütün möminlər üçün düşmən etmişdir; 
"İbrahim və onunla birlikdə olanlar (möminlər) sizin üçün gözəl örnəkdir. O, zaman onlar öz qövmünə belə demişlər: "Şübhəsiz ki, bizim sizinlə və sizin Allahdan başqa ibadət etdiklərinizlə heç bir əlaqəmiz yoxdur. Biz sizin dininizi inkar edirik. Siz bir olan Allaha iman gətirməyincə bizimlə sizin aranızda həmişə ədavət və nifrət olacaqdır!" (əl-Mumtəhinə 4). 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Uca və Böyük olan Allah İslamı qəbul etmiş müşrikin əməllərini, o, müşrikləri tərk edib müəlmanlara qoşulmayınca qəbul etməz". ən-Nəsai, əl-Albani "Səhih Silsilə" 3515. 
Onların mal və qadınları Tövhid əhli üçün halal edilmişdir. Nə üçün şirk ən böyük zülmdür? Çünki, sən şirk qoşmaqla birbaşa Allahın haqqına girmiş olursan. Allahın Rububiyyət, Uluhiyyət haqqına girmiş olursan. Adi bu dünyada olan insanlar şərikliyi qəbul etmirlər. İstəmirlər ki, kimsə onlara mallarında, dövlətlərində, pullarında, hansısa bir ticarətdə şərik olsunlar. Bu şərikliyə tez özündən çıxır və qəzəblənirlər. Lakin Allaha özü kimi bir zəlil, aciz, ehtiyacı olanı şərik qoşur və bundan heç qəlbi də ağrımır və elə zənn edir ki, bu ona bağışlanacaqdır. Onlar Allah haqqında çox pis bir zənnə qapanıblar;
"Allahı haqqı ilə təqdir etmədilər…". (əl-Həcc 74). 
Başqasını Allaha şərik qoşub sonra da: “Allaha qurban olum”- deyən, Ondan qorxduğunu söyləyən Allahı haqqı ilə tövhid etmiş olarmı? 
Qəbirpərəstlər insanları haqq yoldan çıxartmaq, zəlalətə sürükləmək üçün bir çox əfsanələr də uydururlar ki, guya filankəs qəbrlərdən sıxıntıdan qurtarmaq üçün kömək istəmiş və o, sıxıntıdan qurtulmuşdur, filan kişi müsibətdən qurtarmaq üçün qəbr sahibinə dua etmiş və bu müsibətdən qurtarmışdı, kimsə neçə illər övlad azsusunda olmuş və qəbr sahibindən övlad istəmiş onun övladı olmuşdur və s. bu kimi hekayələr onlarda çox olur. İnsan nəfsi ehtiyaclarının ödənilməsi və sıxıntıların qaldırılması üçün çox düşkündür. Xüsusən də çox sıxıntı içərisində olan kimsə hər yola baş vurur. 
Çətinlikdə olan insana şeytan vəsvəsə verərək: "Görürəsn ki, neçə ildir ki, sənin övladın olmur. Lakin filankəs filan pirə gedən kimi övladı oldu" və ya "Görürsən ki, Allaha dua edirsən heç sağalmırsan, lakin filankəs filan pirə gedib orada dua edən kimi və ya (pir) üçün qurban kəsən kimi sağaldı"- deyərək insanların qəlblərinə şübhə salır. Aciz insanda şeytanın hiyləsinə aldanaraq dərhal Allahdan qeyrisinə ibadət olunan yerlərə meyl edir. Oraya gedərək aciz, sınmış, qırılmış, yazıq bir şəkildə, hər şeydən əli üzülmüş bir şəkildə qəbr sahibinə boyun əyərək dua edir. Uca Allah da Ondan uzaqlaşanı daha da uzaqlaşdırar. Necə ki, Allah Qurani-Kərimdə buyurur: 
“Hər kəs doğru yol ona bəlli olduqdan sonra Peyğəmbərə qarşı çıxsa və möminlərin yolundan başqa bir yolla getsə, onu üz tutduğu yola yönəldər və Cəhənnəmdə yandırarıq. Ora nə pis dönüş yeridir”. (ən-Nisa 115). 
“Biz onları tovlayıb bilmədikləri bir yöndən tədricən əzaba sürükləyirik”. (əl-Qələm 44). 
Buna görə də Allah pirə gedən, Allahdan qeyrisindən şəfa və digər şeylər uman insana istədiyini verir. Lakin Allahın şəfa və digər şeyləri verməsi o insan üçün bir imtahandır. Bu cahil, insan duasının qəbul olunmasında qəbrin rolu olduğunu zənn edir və bununla da zəlalətini artırır.

QƏBRİSTANLIQDA QURAN OXUMAQ

əl-Albani "Əhkəmul-Cənaiz" kitabında (səh. 241-242) deyir: "Qəbir ziyarəti əsnasında Quran oxumağa gəldikdə isə bu barədə nə Sünnədə, nə də şəriətimizdə heç bir dəlil varid olmamışdır. Əgər belə bir şey şəriətdə bildirilmiş olsaydı Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] bunu edər və səhabələrinə də bunu öyrədərdi. Peyğəmbərin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] sevimli zövcəsi Aişə ondan qəbristanlığı ziyarət etdikdə nə demək barəsində soruşduqda Peyğəmbər ona qəbir əhlini salamlamağı və onlar üçün dua etməyi bildirmiş, lakin nə Fatihə surəsini oxumağı, nə də Qurandan hər hansı başqa bir surəni oxumağı ona tövsiyə etməmişdir. Əgər bu haqda Allah tərəfindən bir şey vəhy olunsaydı sössüz ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] onu gizlətməyib bəyan edərdi". 
Dörd məzhəb və alimlərin cəminə görə qəbristanlıqda Quran oxumaq qadağandır. Necə olur ki, özlərini Hənəfi sayanlar Quran oxuyurlar. Halbuku, Əbu Hənifə bunu qadağan edib. 
İmam Əhməddən soruşurlar: “Qəbristanlıqda hansı ayəni oxuyaq”. 
Şeyx deyir: “Mən belə bir ayə bilmirəm ki, orada oxunsun”. 
Yenə də soruşurlar: “Bir kimsə Quranı götürür və qohumunu ziyarət üçün qəbristanlığa gedir ki, Quran oxusun”. 
Şeyx deyir: “Bidətdir”. 

Qəbristanlıqda Quran oxumaq bidətdir. 
İmam Şafii deyir ki: "Ölülər onlar üçün oxunan Qurandan heç bir mükafat almırlar". Təfsir İbn Kəsir 4/ 258. 
İbn Teymiyyə deyir: "İmam Şafii ölülər üzərində Quran oxumağı bidət sayardı". "İqtida" 182. 
İmam Məlik deyir: "Mən bu əməli edən bir kimsə tanımıram. Məlumdur ki, Peyğəmbərin səhabələri, saleh sələflərdən heç kəs bu əməli etməmişdir". əl-İhtiyaratul-İlmiyyə". 53. 
İbn Qeyyim "Zədul-Məad" kitabında deyir: "Qəbirin ətrafında əyləşmək, qəbir sahibi ilə danışmaq, onun üçün Quran oxumaq, qəbirdə ona verilən suallara cavab olaraq ona verilən sualların cavablarını ona diqtə etmək və s. əməllər dinlə heç bir əlaqəsi olmayan bidətlərdir". 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Öz evlərinizi qəbiristanlığa çevirməyin! Şeytan Bəqərə surəsi oxunan evdən uzaqdır". Muslim 780. 
Bu hədis onu göstərir ki, qəbiristanlıqlar Quran oxumaq yeri deyildir. Buna görə də Peyğəmbər insanları evlərində Quran oxumağa sövq etmiş və Quran oxunmayan evləri qəbristanlığa bənzətmişdir". 
Məqil ibn Yəsər rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Ölüm ayağında olan kimsələrin üzərində Yəsin surəsini oxuyun". Əbu Davud 3121, ən-Nəsai, əl-Albani "Zəif hədislər" 5861, 5961, "Mişkət" 1622. 
Bu hədis İslam alimləri tərəfindən zəif qəbul edilmişdir. Hətta səhih olsaydı da belə hədisdə Peyğəmbər ölüm ayağında olan kimsələrin yanında Yəsin surəsinin oxunmasını əmr edir. Çünki, ölüm ayağında olan kimsələrin yanında xeyirli söhbətlər etmək, onlara Lə İləhə İlləllah kəliməsini təlqin etmək Peyğəmbərin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] dilindən bizə səhih hədislər vasitəsilə çatmışdır. 
Həmçinin – “Qəbiristanlıq yanından keçən və Qul Huvəllahu Əhəd surəsini on bir dəfə oxuyub sonra da əcrini ölülərə bağışlayan kimsəyə ölülərin sayı qədər mükafat verilər”- şəkilində rəvayət edilən hədisə gəldikdə: Bu batil və uydurma bir hədisdir”. Əbu Muhəmməd əl-Həllal “Qiraəti aləl Qubur” 201/2, Suyuti “Zeylul Əhədisil Movdua”, əl-Albani “Uydurma”. 
Çünki, Qurani-Kərim yalnız dirilərin onu oxuyub ibrət almarından ötrü nazil olmuşdur. Qəbrdə olanlara isə artıq biz haqqı eşitdirə bilmərik; 
“Kor ilə görən eyni olmaz, zülmətlə nur da eyni olmaz, kölgə ilə isti də eyni olmaz, dirilərlə ölülər də eyni deyillər. Şübhəsiz ki, Allah dilədiyinə (ayələrini) eşitdirər. Sən isə (Ya Peyğəmbər!) qəbrlərdə olanlara (haqqı) eşitdirən deyilsən". (Fatir 19-22). 
Artıq dünyasını dəyişən kimsənin əməl dəftəri bağlanmışdır. Əgər o, bu dünyada onu yaradan Rəbbinə bir dəfə də olsun belə səcdə etməmişdirsə, onun üçün Qurani-Kərimdən istənilən surəni də oxusan ona heç bir köməyi olmayacaqdır. 
Ənəs rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Ölənin arxasıyca üç şey gedər. Ailəsi, malı və əməli. İkisi geri dönər. Biri isə onunla qalar. Ailəsi və malı geri dönər, əməli isə yanında qalar". əl-Buxari 6514. 

QƏBİRLƏRLƏ BAĞLI BƏZİ QADAĞALAR

Həmçinin - Qəbirlər üzərində ibadətgah tikməyi, qəbristanlıqda və qəbirə doğru namaz qılmağı Peyğəmbər qadağan edib. 
Əbu Səid əl-Xudri rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] qəbirlərin üzərinə bina tikməyi, onların üzərinə oturmağı və ya onların üzərində namaz qılınmasını qadağan etmişdir". Əbu Yala "Musnəd" 66/ b, əl-Heysəmi "Məcmauz-Zəvaid" 3/ 61. 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Heç bir qəbirə doğru namaz qılmayın və heç bir qəbirin üzərində namaz qılmayın". ət-Tabərani "Mucəmul-Kəbir" 3/ 145, 150, əl-Buxari "Tarixus-Sağir" 163. 
Ənəs rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] qəbirlərə doğru namaz qılmağı qadağan etmişdir". İbn Hibban 343. 
İbn Həcər Heytəmi deyir: "Qəbrin məscid halına gətirilməsi - onun üzərində və ya ona doğru namaz qılmaq deməkdir". "Zəvacir" 1/ 121. 
Sənani deyir: "Qəbirləri məscid halına gətirmək - onlara doğru namaz qılmaq, yaxud da onların üzərində namaz qılmaq mənasından da daha geniş mənaları əhatə edir". "Sublus-Səlam" 1/ 214. 
Amr ibn Dinar qəbirlər arasında namaz qılmaq haqqında soruşulduqda rəvayət etdi ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurmuşdur: "İsrail oğulları peyğəmbərlərinin qəbirlərini məscid halına gətirmişdilər. Bu səbəblə də Allah onlara lənət etdi". Abdur-Razzaq 1591. 
[Allahın salamı və salavatı ona olsun]buyurdu: "Qəbirlər üzərində oturmayın və onlara doğru namaz qılmayın". Muslim 3/ 62, Əbu Davud 1/ 71, ən-Nəsai 1/124, ət-Tirmizi 2/ 154, əl-Beyhəqi 3/ 435, Əhməd 4/ 135. 
Ənəs rəvayət edir ki, mən bir gün qəbirin yanında namaz qılırdım. Ömər məni gördü və dedi: "Qəbirdən uzaq dur! Qəbirdən uzaq dur!" Əbu Həsən Dinəvəri, Emali Əbil-Həsən Qəzvinin məclislərindən bəzilərinin yer aldığı bir cuzdə səhih bir isnad ilə rəvayət etmişdir. əl-Buxari Muallaq olaraq “Fəthul-Bəri” 1/ 437, Abdur-Razzaq "Musənnəf" 1/ 404, 1581. 
Cabir rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] qəbirləri əhəngləməyi, üzərinə oturmağı və üzərinə bina tikməyi qadağan etmişdir. Muslim 3/ 62, ət-Tirmizi 2/ 155, Əhməd 3/ 339 ,399. 
Qəbirlər üzərində məscid tikilməsinin qadağan edilməsi - orada namaz qılmanın da qadağan edilməsini bu çərçivəyə daxil edir. Çünki, vasitənin qadağan edilməsi, onunla qəsd edilənə çatmaq istənilənin də qadağan edilməsini əhatə edir. Məs: Din içki satmağı qadağan etmiş¬dirsə, onu içmək qadağanı da bu çərçivəyə daxildir. 

Qəbir Olan Məsciddə Namaz – İki yolla olur:
1) Qəbir olur, sonradan üzərinə Məscid tikilir. 
2) Məscid olur, sonradan ölünü gətirib orada dəfn edirlər. Peyğəmbər qəbirlər üzərində ibadətgah tikməyi qadağan edib. Həmçinin, qəbristanlıqda namaz qılmağı və qəbirə doğru namaz qılmağı da haram etmişdir. Kim bilə-bilə belə etsə namazı batildir və namzını yenidən qılmalıdır. Ona günah yazılır. 
Bu rəydə olanlar bunlardır: İbn Həzm, İbn Teymiyyə, İmam Əhməd, Şovkani, İbn Bəzz, Useymin, əl-Albani.
İmam Əbu Hənifə, İmam Şafii, İmam Məlik deyirlər ki: “Namazı səhih olsa da belə günah qazanır”. 
Kim ki, qəbir olan məsciddə namaz qılarsa qadağandır və qəbul deyildir. Məscidin istənilən tərəfində qəbir olarsa orada namaz qılmaq olmaz. İnsanlar isə belə şeylərə çox səhlənkar yanaşırlar. Belə yerləri bəzəyir, təmir edib abadlaşdırırlar. Bu isə şirkə aparan yoldur. Məscidi Allaha ibadət etmək üçün qəbir edən lənətlənmişdir. 
İbn Teymiyyə deyir: "Müsəlman alimləri məzarlar üzərində məscidlər tikməyi qadağan ediblər. Məzarlara and verməyi, məzarlara hədiyyə aparmağı, pul verməyi, heyvan kəsməyi qadağan ediblər. Bütün bu əhdlər günahdır. Həmçinin də heç bir sələf alimi demir ki, məzarlarda namaz qılmaq, dua oxumaq, qurban kəsmək başqa yerlərdən daha yaxşıdır".
İbn Teymiyyə deyir: "Heç bir məsciddə ölünün dəfn edilməsi doğru deyildir. Əgər məscid dəfndən öncə salınıbsa ya qəbir yerlə bir edilir, ya da ölü oradan çıxardılaraq başqa yerə basdırılır. Məscid qəbirdən sonra inşa edilmişsə ya məscid ya da qəbir sökülür. Çünki, qəbir üzərindəki məsciddə nə fərz, nə də nafilə namazlar qılınır. Bu qadağan edilmişdir". Fətava 1/ 107, 192. 
Şeyx İbn Bəzz deyir: "Məsciddə məzar varsa, məzar namaz qılanların arxasında, qarşısında, sağında və ya solunda olmasından aslı olmayaraq orada namaz qılmaq düzgün deyildir".
İbn Bəzz deyir: “İnsan bilsədə-bilməsədə belə namazı batildir”. 
əl-Albani deyir: “Başqa məscid ola-ola gedib qəbir olan məsciddə namaz qılarsa namazı batildir”. 
Şeyx Useymin deyir: “Əgər məscid qəbir üzərində tikilibsə bu məsciddə namaz qadağandır. Yox əgər əksinə olubsa namaz bu məsciddə səhihdir”. 
Bu məscidi dağıtmaq lazımdır, əksi olarsa qəbir çxarılıb qəbristanlıqda dəfn edilməlidir. Əgər başqa yerdə qılmağa imkan yoxdursa onda zərurətdən orada qıla bilərsən və qəbir də səninlə qiblə arasında olmamalıdır”.
Allahdan qeyrisinə ibadət edənlərə isə bu qədər yer üzü bəs etmir. Qəbirlərə, pirlərə gedərək önündə necə alçaldıqlarını, təmiz ürəkdən ibadət etdiklərini, boyun əydiklərini görə bilərsiniz. Heç Allahın evlərində bu cür ibadət etmirlər. Onların əksəriyyəti isə məzarların yanında etdikləri duaların və yalvarmalarının xeyrini gözləyirlər. Buna görə də Peyğəmbər qəbristanlıqda namaz qılmağı qadağan etmişdir. 
Əbu Səid əl-Xudri rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Hamam (ayaq yolundan) və qəbristanlıqdan başqa yer üzü mənim üçün məscid edildi". Əhməd 3/ 83-96, Əbu Davud 492, ət-Tirmizi 317, İbn Məcə H. 745, əl-Albani "Səhihul-Cəmi" 2767. 
Cabir ibn Abdullah əl-Ənsari rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Məndən əvvəl heç bir kəsə (peyğəmbərə) verilməyən beş şey mənə verilmişdir; Yer üzü mənim üçün təmiz və məscid edildi. Buna görə də namaz vaxtı çatmış hər kim olursa-olsun olduğu yerdə namazını qıla bilər…". Muslim 521 
Huzeyfə rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "İnsanlar üzərinə üç şeylə əmr olunduq; namazda səflərimiz mələklərin səfləri kimi edildi, bütün yer üzü bizə məscid qılındı və yerin torpağı su tapılmadıqda bizə təmizlik vasitəsi edildi". Muslim 522. 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] qəbristanlıqda namaz qılmağı onun murdarlığına görə deyil, şirkin murdarlığına görə qadağan etmişdir. Çünki, şirkə aparan yol əsasən məzarların yanında ibadət etməkdən başlayır.
İmam Şafii "əl-Umm" adlı əsərində (1/ 246) deyir: "Mən qəbir üzərində məscid tikilməsini və ya dülzəldilməmiş halda üzərində namaz qılınmasını, yaxud da qəbirə doğru namaz qılınmasını məkruh (haram) görürəm. Əgər bir kimsə qəbirə doğru namaz qılarsa namazını qılmış olur, lakin çox pis bir iş etmiş olur”. [1] 
Şeyx Aliyul-Kari "Mirqatul-Məfatin Şərhu Mişkətul-Məsabih" (1/ 456) deyir: "Onlara lənət edilməsinin səbəbi, ya onların ucaltmaq üçün peyğəmbərlərin qəbirlərinə doğru səcdə etmələridir ki, bu isə açıq-aydın bir şirkdir, ya da onların uca Allah üçün namaz qılmağı peyğəmbərlərin dəfn edildikləri yerdə tikmələri və onların qəbirləri üzərində səcdə edib namaz qılarkən qəbirlərinə yönəlmələridir. Beləliklə onlar uca Allaha ibadət edərkən peyğəmbərləri ucaltmaqda həddi aşmış olurlar. Gizli şirk deyilən budur. Çünki, bunda Allahın izin vermədiyi şəkildə hər hansısa bir yaradılışa təzim vardır. Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] bunu ümmətinə ya Yəhudi adətlərinə bənzədiyinə görə, ya da gizli şirk olduğuna görə qadağan etmişdir". 
Həmçinin - Qəbristanlqda Cənazə Namazı Qılmaq Olarmı? 
İmam Əhməd deyir: “Cənazə namazları xaric qəbirlər arasında namaz qılınmaz". 
Nəfi deyir: “Aişə ilə Ummu Sələmənin cənazə namazlarını Bəqinin ortasında qıldıq. O, gün İmam Əbu Hureyra idi. İbn Ömər də orada idi". İbn Rəcəb "Fəthul-Bəri", "Qavakibud-Dərari" 65/ 81/ 1-2, Abdur-Razzaq "Musənnəf" 1/ 407/ 1594. 

Ənəs rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] Bir qəbir üzərinə (cənazə) namazı qıldı. 
Əbu Hureyra rəvayət edir ki, bir zənci qadın məscidi süpürürdü. Bir gün Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] onu görmədi. “Nə oldu?” - deyə soruşdu. 
Səhabələr: "O, öldü"- deyə cavab verdilər. 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Mənə xəbər vermək lazım deyildi? Qəbrini mənə göstərin". 
Qəbir ona göstərildikdə o, da bu qadının qəbri üzərində (cənazə) namaz qıldı və dedi: "Bu qəbirlərin içi zülmətlə doludur. Allah qıldığım namazla oranı işıqlandırır". Muslim 956. 
Lakin bir qrup alimlər qəbristanlıqda cənazə namazını belə şirkə aparan yol olduğu üçün qılmağı qadağan etmişlər. 
əl-Albani deyir: “Cənazə namazını qəbirlər arasında qılmaq caiz deyildir. Peyğəmbər[Allahın salamı və salavatı ona olsun] qəbirlər arasında cənazəyə namaz qılmağı qadağan etmişdir”. əl-Albani “Cənazə Əhkamı”. 
Doğrusunu Allah Bilir! 
Həmçinin - qəbirlərin əhənglənməsi, onların üzərlərinin yazılması, başqa yerdən torpaq gətirərək ora qatılmasını Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] qadağan etmişdir. Abdullah ibn Cabir rəvayət edir ki, Peyğəmbər qəbirləri əhəngləməyi, üzərinə yazılar yazmağı və torpaq əlavə etməyi qadağan etmişdir". Əbu Davud 3226, ət-Tirmizi 1052, İbn Məcə 1563, əl-Albani "Səhihul-Cəmi" 6841-6843. 
Həmçinin - qəbirlərin yerlə bir olması və ya zaman keçdikcə o, qəbirlərin itməsi. Buna görə də Peyğəmbər Əlini hündür, ucaldılmış qəbirləri dağıdaraq yerlə bir etməsini əmr etmişidr. 
Əbu Həyyac əl-Əsədi deyir ki, Əli dedi: “Peyğəmbərin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] məni göndərdiyilə səni göndərimmi? Silmədiyin bir surət, yerlə bir etmədiyin yüksəldilmiş bir qəbir qalmasın”. Muslim 969, Əbu Davud 32184, ət-Tirmizi 1049. 
Sumamə ibn Şufeyy rəvayət edir ki, biz Fudalə ibn Ubeydin rəhbərliyi altında Rum ərazisində Rodos adasında idik. Bir qardaşımız vəfat etdi. Bunun üzərinə Fudalə ibn Ubeyd onun dəfn edilməsini və qəbrinin dümdüz edilməsini əmr etdi. Qəbir yerlə bir edildi. 
Bunun ardından Fudalə dedi: "Peyğəmbəri [Allahın salamı və salavatı ona olsun] qəbrin yerlə bir edilməsini əmr edərkən eşitdim". Muslim 968. 
Həmçinin - qəbirlər üzərində oturmaq, onlara ayaq basmaq, orada ehtiyacı ödəmək qadağan edilmişdir. 
Əbu Hureyra rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Sizdən birinizin bir od parçası üzərində oturaraq paltarını yandırması və odun dərisinə qədər çatması onun üçün bir qəbrin üzərinə oturmaqdan daha xeyirlidir". Muslim 2/ 667. 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Od parçasının və ya qılıncın üstündə yeriməyim və yaxud da ayaqqabılarımın ayağıma tikilməsi mənə bir müsəlmanın qəbri üstündə yeriməkdən daha sevimlidir". İbn Məcə 1/ 499, əl-Albani səhih demişdir. 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Qəbrlərin arasında təbii ehtiyacını ödəyənlə bunu bazarın ortasında edənin ikisi də mənim üçün eynidir". İbn Məcə 1/ 499, əl-Albani səhih demişdir. 
Bəşir ibn Xasasiyə rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] qəbrlərin arasındə ayaqqabı ilə gəzən bir şəxsi görərək buyurdu: "Ey dəri ayaqqabıların sahibi! Çıxart onları". Səhuh Əbu Davud 3230, əl-Albani "Cənazə Əhkamları" səh. 173. 
Aişə rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Ölmüş insanın sümüklərini sındırmaq, eynilə diri insanın sümüklərini sındırmaq kimidir". Buluq əl-Məram 563. 
Həmçinin - Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "(Ziyarət məqsədi ilə) Yalnız üç məscid üçün səfərə çıxmaq olar. Məscidul-Həram (Məkkə), mənim məscidim (Mədinə) və əl-Əqsa məscidi (Qüds)". əl-Buxari 3/ 57, 1189, Muslim 1379, ən-Nəsai 3/ 114, Əhməd 6/ 7 və 397, Məlik 827. 

Üç məsciddən başqa yerlər üçün səyahətə çıxmaq şirkə düşmək səbəblərindəndir. 
Əbu Hureyra Tur dağına getdiyi zaman Bəsrə ibn Əbu Bəsrə əl-Ğifari ilə qarşılaşdı. 
Bəsrə: "Haradan gəlirsən?" - deyə soruşdu. 
Əbu Hureyra: "Tur dağından"- deyə cavab verdi. 
Bəsrə: "Əgər ora çıxmamışdan qabaq səni görsəydim bunu etməyə imkan verməzdim. Çünki, Peyğəmbərin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] belə buyurduğunu eşitdim: "Miniyə ancaq üç məscidə getmək üçün minilir…". Məlik 1/ 109, Əhməd 6/ 7/ 397, əl-Albani "Səhih Sünən ən-Nəsai" 1/ 309. 
Bu üç yerdən başqa digər yerlərə getmək üçün nəzir etmək olmaz. Hətta Peyğəmbərin qəbrini ziyarət etmək məqsədilə də çıxmaq olmaz. Lakin bu üç məscidə getməyi nəzir etmisənsə getməlisən. Əgər buna görə Mədinəyə gedilmirsə, Peyğəmbərin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] qəbrini ziyarət etmək müstəhəbdir. İbn Teymiyyə “Məcmuul-Fətava” 27/ 26. 
Təqiyuddin əs-Sabuni on dördə yaxın dəlil gətirir ki, Peyğəmbərin qəbrini ziyarət etmək olar. Bu hədislərdən; 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: “Kim məni öləndən sonra ziyarət edərsə, sanki sağlığımda ziyarət etmiş kimidir (mən o, kimsəyə şəfaətçi olaram)”. Lakin bütün hədislər ya zəif ya da uydurmadır. 
İbn Teymiyyə deyir: “Alimlər bu hədislərin zəif olmasında itifaq ediblər. Nə sünən sahibləri, nə də alimlər bu hədislərin heç birini zikr etməyiblər”. 
İmam Məlik yanında kim desəydi ki: “Mən Peyğəmbərin qəbrini ziyarət etdim”. Bu söz onun xoşuna gəlməzdi”. 
Səhabələrdən heç kəs digər ölkələrdən Peyğəmbərin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] qəbrini ziyarət məqsədilə gəlməzdilər. 
Əksinə Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Evlərinizi qəbir yerinə, qəbrimi də bayram yerinə çevirməyin. Mənim üçün Allahdan xeyir-dua istəyin (salavat). Harda olsanız sizin xeyir-duanız (salavatınız) mənə çatar". Əbu Davud 2042, Əhməd 2/ 367, əl-Albani səhih deyib. 
Həmçinin - Peyğəmbərin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] qəbrinə doğru duraraq dua etmək. Bu da şəriətimiz tərəfdən qadağan edilmişdir. Lakin qəbrinə doğru duraraq salam vermək icazəlidir. Lakin Əbu Hənifə bunu da qadağan edərdi. “Məcmuul-Fətava 27/ 79”. 
Həmçinin – Ölülər Salamı Eşidirmi Və Ya Cavab Verirlərmi.
İbn Teymiyyə deyir: “Bu məsələdə iki rəy vardır: 
1)Eşitmirlər, hətta salamı da; 
“Şübhəsiz ki, Allah istədiyinə haqqı eşitdirir. Sən isə qəbirlərdə olanlara eşitdirə bilməzsən”. (Fatir 22). 
Peyğəmbərin qəbristanlığa girərkən öyrətdiyi dua: 
“əs-Sələmu aleykum əhləd-diyəri minəl-muminiynə vəl-muslimiyn və innə inşəallahu bikum ləhiqunə və yərhəmullahul-mustəqdimiynə minnə vəl-mustə'xiriynə. Əsəlullahə lənə və ləkumul-afiyətə 
- Ey (bu) diyarın mömin və müsəlman sakinləri! Sizə salam olsun! Allah istəsə biz də sizə qovuşacağıq. Allah bizdən əvvəl gedənlərə və qalanlara rəhmət etsin! Allahdan özümüzə və sizə salamatlıq diləyirəm!" Muslim 2/ 671. 
2) Eşidirlər. Lakin bu o, demək deyil ki, onlar hər bir şeyi eşidirlər. Eşitsələr də belə cavab vermək iqtidarında deyillər; 
"...Əgər siz onlara dua etsəniz onlar sizin dualarınızı eşitməzlər. Eşitsələr də belə cavab verməzlər. Özləri də Qiyamət günü sizin şərik qoşduqlarınızı danacaqlar. Heç kəs sizə hər şeydən xəbərdar olan Allah kimi xəbər verə bilməz". (Fatir 13-14). 
Bəra ibn Azib rəvayət edir ki, bir gün Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] ilə birlikdə ənsarlardan birini dəfn etmək üçün qəbristanlığa yollandıq. Biz qəbrə yaxınlaşdıq, oranı hələ də qazırdılar. Peyğəmbər üzünü Məkkəyə tərəf çevirərək oturdu. Biz də onun yanında sükut içərisində oturduq. O, əlində olan çubuq ilə yerə bir neçə dəfə vurduqdan sonra başını səmaya qaldırıb iki və ya üç dəfə:
"Qəbr əzabından qorunmaq üçün Allaha sığının!" - dedi və sözünə davam edərək: “...Mələklər nəfsi torpağa qaytardıqdan son¬ra qul yaxınlarının dönüb geri getdikləri zaman ayaq səslərini eşidir...”. əl-Albani "Əhkəmul Cənaiz" s. 202, Əhməd 4/ 287, 295-296, Əbu Davud 4753. 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun]Bədr döyüşündə öldürülən kafirlərin cəsədləri üzərində duraraq buyurdu: “Biz həqiqətən də Rəbbimizin bizə vəd etdiyinin haqq olduğunu gördük. Bəs siz necə Rəbbinizin sizə vəd etdiyinin haqq olduğunu gördünüzmü?” 
Peyğəmbərin arxasında dayanmış Ömər dedi: “Ey Allahın Rəsulu! Sən cansız cəsədlərəmi xitab edirsən?” 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun]: “Muhəmmədin canı Əlində Olana and olsun ki, siz mənim dediklərimi onlardan daha yaxşı eşidə bilməzsiniz! Lakin onlar cavab verməyə qadir deyillər”. Onlar sizdən pis eşitmirlər (indi, bu an). 
Alimlər deyir ki: “Eşitsələr də belə sənə cavab verə bilməzlər. Həmçinin eşitsələr də Allah onlara müəyyən şeyləri eşitdirir. Sanki sən iflic olmuş bir kimsədən su istəyirsən. Səni eşitsədə sənə vermək iqtidarında deyildir. 
Həmçinin, adi insanlar bunu anlaya bilməzlər ki, o eşidir yoxsa eşitmir. Çünki, səhabələrə Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] xəbər vermişdi. Həmçinin eşitsələr də belə müxaliflərin dediyi kimi: “Evində oturub yüz-min kilometr məsafədən çağırsan eşidəcəklər”. 
Bu artıq ölülərə Allahın sifətlərini verməkdir. Adi insan müəyyən məsafədən sonra eşitmir, qaldı ki, iki metr yerin dərinliyində olan çürümüş cəsəd. 
Həmçinin – müxtəlif dillərdə olan müraciətləri anlamazlar, bunları təsdiq etmək ki, onlar anlayırlar, bu artıq onlara ilahi keyfiyyətləri verməkdir”. 
Peyğəmbərin qəbri başında duraraq hər bir millət öz dilində ona müraciət edir, elə zənn edirlər ki, onları eşidir və başa düşür; 
"Qiyamət gününə qədər ona cavab verə bilməyən Allahdan qeyrisinə müraciət edəndən də artıq yolunu azmış kim ola bilər! Bunlar isə onların müraciətini eşidə bilməzlər. İnsanlar bir yerə toplandıqda bunlar onlara düşmən kəsiləcəklər, onların ibadətlərini inkar edəcəklər". (əl-Əhqaf 5-6). 

İnsan ölünü nə üçün çağırır? 
1) Etiqad edir ki, eşidir. 
2) Etiqad edir ki, onun istəyini (ruzi, övlad) verə bilər. 
Həmçinin – Qadınların qəbristanlıqları tez-tez ziyarət etmələri, orada şam yandırmaları qadağan edilmişdir. 
Əbu Səid rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Sizə qəbir ziyarətlərini qadağan etmişdim. İndi isə kim ziyarət etmək istəyirsə ziyarət etsin. Lakin çirkin söz söyləməsin". Əhməd 3/ 38, əl-Heysəmi 3/ 57, ən-Nəsai 4/89. 
əl-Albani deyir: “Bunun içərisinə qadınlar da daxil olan ümumi icazədir. Müstəhəblik baxımından kişi və qadınlar da eynidir. Çünki, Peyğəmbərin  qadağan etməsi həm kişilərə, həm də qadınlara aid idi”. 
Abdullah ibn Muleykə rəvayət edir ki: Aişə bir gün qəbristanlıqdan gəlirdi”. 
Mən: “Ey möminlərin anası, haradan gəlirsən?” - deyə soruşdum. 
O: “Qardaşım Abdur-Rahmən ibn Əbu Bəkrin qəbrini (ziyarətdən)” - dedi. 
Mən dedim: “Məgər Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] qəbirləri ziyarət etməyi qadağan etməmişdirmi?” 
O: “Bəli, sonra onları ziyarət etməyi əmr etdi” - dedi”. əl-Həkim 1/ 376, əl-Beyhəqi 4/ 78, əl-Albani “Cənazə”. 
Aişə rəvayət edir ki: “Sizə Peyğəmbərdən [Allahın salamı və salavatı ona olsun] və özümdən danışımmı?” 
Biz: “Bəli!” - dedik. 
Aişə: "Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] mənim növbəm olan gecə yanıma gəldi. Gələn kimi də ridasını yerə qoydu, ayaqqabılarını çıxarıb ayaqlarının yanında qoydu. İzarının bir tərəfini açıb döşəyin üstünə sərərək uzandı. Sonra mənim yuxuya gedəcəyimi zənn etdiyi ana qədər gözləyərək sakitcə libasını götürdü. Qapını yavaşca açaraq evdən çıxdı və onu sakitcə örtdü. Paltarımı başımdan keçirərək büründüm, izarımı da geyinib onun ardınca getdim. Nəhayət Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] Bəqi qəbristanlığına çataraq, ayaq üstə bir xeyli duraraq əllərini üç dəfə yuxarı qaldırdı. Sonra geriyə döndü və mən də döndüm. O, sürətlə gedirdi, mən də surəti artırdım. O, qaçmağa başladı, mən də qaçdım. Axırda mən ondan irəli keçib evə girdim. 
Mən yatana yaxın o da evə daxil oldu və: "Ey Aişə, nə olub tənginəfəssən?” - deyə soruşdu. 
Mən: "Bir şey olmayıb"- dedim. 
O: "Ya nə olduğunu mənə deyəcəksən, ya da Lütfkar, Xəbər verən Allah mənə onsuz da xəbər verəcəkdir"- deyə buyurdu. 
Mən: "Ey Allahın Rəsulu! Atam-anam sənə fəda olsun” - dedim və əhvalatı ona danışdım. 
O: "Önümdə gördüyüm insan qaraltısı sənmi idin?" - deyə soruşdu. 
“Bəli” - dedim. Buna görə də məni köksümdən bir dəfə itələdi və bu hərəkəti ilə məni sarsıtdı. 
Sonra: “Allah və Onun Peyğəmbərinin sənə zülm edəcəyinimi zənn etdin?” - deyə soruşdu. 
“Bəli” - dedim. 
Aişə: "İnsanların gizlətdiyi hər şeyi Allah bilirmi?" - deyə soruşdum.
O: "Bəli"- dedi”. Muslim 974/ 103, ən-Nəsai 3973, Əhməd 6/ 221, əl-Albani "Cənaiz" 231. 
Ənəs ibn Malik rəvayət edir ki, (bir dəfə) Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] bir qəbrin başında durub ağlayan qadının yanından keçərkən (ona) buyurdu ki: “Allahdan qorx və səbir et!” 
Qadın onun kim olduğunu bilməyib dedi: “Əl çək məndən! Mənim başıma gələn müsibət sənin başına gəlməyib.” 
Qadına: “Bu, Peyğəmbər idi”– dedilər. 
Bundan sonra o, Peyğəmbərin qapısının yanına gəldi, lakin orada gözətçilərə rast gəlmədi. 
Qadın (üzrxahlıq edib): “Mən səni tanımamı¬şam”– dedi. 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: “İlk sarsıntı anında səbir etmək lazım idi! əl-Buxari 1283, Muslim 926. 
Şeyx əl-Albani deyir: “Qadınların qəbirləri tez-tez ziyarət etmələri caiz deyildir. Çünki, bu onların fəryad etmək, mərsiyə demək və s. şəriətə zidd olan əməllərin edilməsinə gətirib çıxarır”. 
İbn Abbas rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] qəbirləri ziyarət edən qadınlara, onları məscidlər edənlərə və şam yandıranlara lənət etmişdir". ən-Nəsai 4/94-95, Əbu Davud 3236, ət-Tirmizi 320, İbn Məcə 1575, İbn Hibban 2169, əl-Hakim 1384, əl-Albani “Zəif” 225. 
Peyğəmbərin, haqqında lənət oxuduğu şey böyük günahlardan sayılır. 
Əbu Muhəmməd Məqdisi deyir: "Qəbirlərdə şam yandırmaq mübah olsaydı, Peyğəmbər bunu edənə lənət etməzdi. Çünki, bu əməldə qəbirləri, bütləri ucaltma, təzim vardır. Həmçinin də malı zay etmək də vardır". 
Əbu Hureyra rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] Qəbirləri tez-tez ziyarət edən qadınları lənətləyib". Əhməd 2/337, ət-Tirmizi 1056, İbn Məcə 1576. 
Ummu Atiyyə deyir: "Biz qadınlara cənazələri təqib etmək qadağan olundu. Cənazə arxasından getmək bizim üzərimizə fərz edilmədi". Muslim 938. 


[1] Burada məkruhdan qəsd edilən haramdır. Çünki: "Əgər bir kimsə qəbirə doğru namaz qılarsa namzını qılmış olur, lakin çox pis bir iş etmiş olur" sözü haram etdi mənasındadır. Quran üslubunda da pislik Seyyiə deməkdir. Allah uşaqlarınızı öldürməyi, zinaya yaxınlaşmağı, can almağı və s. şeyləri qadağan etdikdən sonra buyurur: 
"Bütün bunlar Rəbbinin dərgahında bəyənilməyən (məkruh), pis şeylərdir". (əl-İsra 23, 33, 36-38).

abul-aliya
 
İsmarıc: 127
Qeyd: 30 İyun 2012, 18:52

Səhifə başı

Re: TÖVHİD-Allahın Qulları Üzərində Olan Haqqı

[İsmarıc]  abul-aliya » 31 İyul 2012, 11:55

QƏBİR ZİYARƏTİ VƏ ONUN FAYDALARI

Qəbir Ziyarəti İki Növdür: 

1. Şəri ziyarət. Bu ziyarət Peyğəmbərin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] izin verdiyi şəkildə edilən ziyarətdir. Bundan da gözlənilən məqsəd iki cürdür. 
1) Ziyarət edənə aiddir ki, bu da öyüd və ibrət almasıdır. 
2) Qəbirdəkilərə aiddir ki, bu da ziyərət edən kimsənin onlara salam verməsi və onlara dua etməsidir. 

2. Bidət olan ziyarət. Bu da qəbirlərin yanında namaz qılmaq, onların ətrafında dolanmaq, qəbrləri öpmək, torpağını götürmək, şam yandırmaq, qəbir sahiblərindən kömək istəmək və s. bu kimi şəriətimizin qadağan etdiyi şeylərdir. Buna görə də ziyərətçi sünnəyə tabe olmalı və əmr ediləndən kənara çıxmamalıdır. Özünə və ölən kimsəyə yaxşılıq etdiyini düşünərək bu sərhəddi keçməməlidir. 
Bureydə rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Sizə qəbirləri ziyarət etməyi qadağan etmişdim. Artıq onları ziyarət edin…". Muslim 977. 
Əbu Hureyra rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Anam üçün istiğfar diləməkdən ötrü Rəbbimdən izin istədim, mənə izin vermədi. Qəbrini ziyarət etmək üçün Rəbbimdən izin istədim, mənə izin verdi. Siz də qəbirləri ziyarət edin. Çünki, qəbir ziyarəti ölümü xatırladır". Muslim 976. 
Əbu Səid rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Sizə qəbir ziyarətlərini qadağan etmişdim. İndi isə kim ziyarət etmək istəyərsə ziyarət etsin. Lakin çirkin söz söyləməsin". Əhməd 3/38, Heysəmi 3/57, ən-Nəsai 4/89. 
Peyğəmbər qəbristanlığa girdikdə bu duanı edərdi: "Ey bu diyarın mömin və müsəlman sakinləri! Sizə salam olsun! Allah istəsə (İnşəallah) biz də sizə qovuşacağıq. (Allah bizdən əvvəl gedənlərə və qalanlara rəhmət etsin). Allahdan özümüzə və sizə salamatlıq diliyirəm". Muslim 2/671, İbn Məcə 1/494. 
Keçən hədislərdən də göründüyü kimi Peyğəmbərin qəbristanlıqları ziyarət etməsində məqsədi həm ziyarət edənin özünə, həm də ölüyə bir yaxşılıq, xeyir olduğunu bildirməsidir. Ziyarət edənin özünə xeyir etməsi ölünün vəziyyətindən ibrət alması və axirəti xatırlamasıdır. Çünki, insanların dünya işlərinə başları qarışdığından (kimisi var-dövlət dalıyca qaçır, kimisi şan-şöhrət, kimisi vəzifə və s.) Allahı unudurlar. Allah, yalnız xəstəlik və ölüm anlarında yadlarına düşür. Buna görə də qəbirləri ziyarət etmək insana ölümü, axirəti xatırladır. Ağıllı insan bir az da olsa düşünür ki, bu gün mən kimisə çiynimdə daşıyaraq qəbir evinə yola salıram, sabah isə məni kimsə çiynində daşıyacaqdır. 
Özünü ölmüş insanın yerində düşünərək: "Görəsən o, gələn mələklərin suallarına cavab verə bildimi? Ondan soruşanda ki, “Rəbbin kimdir? Dinin nədir? Peyğəmbərin kimdir?”- suallarına “M… Bilmirəm”- deyərək mızıldanmadımı? Görəsən o, cavab verə bildimi? Qəbri Cənnət baxçalarından bir baxçamı oldu, yoxsa Cəhənnəm atəşindən bir çuxur?" 
Orada durduqca bunları düşünəcək və ibrət alacaqdır. Ölüyə xeyiri isə Allahdan onun üçün rəhmət, məğfirət və afiyət diləməkdir. 
Osman ibn Auf rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] ölünü dəfn etdikdən sonra başı üstündə duraraq buyurardı: "Qardaşınız üçün Allahdan məğfirət və sabitlik diləyin, çünki o, bu an sorğu-sualdadır". Əbu Davud 3221, əl-Hakim 1/ 370, əl-Albani səhih demişdir. 
Sufyan əs-Sauridən edilən rəvayətdə deyilir: "Ölüdən “Rəbbin kimdir?”- deyə soruşulduqda, şeytan ona bir şəkildə görünərək və özünə işarə edərək: “Mən sənin Rəbbinəm” deyir”. Zəif əsər. 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Allahım! Onu bağışla, ona rəhm et, ona salamatlıq ver, onu əfv et, onu gözəl tərzdə qarşıla, onun yerini geniş et! Onu su, qar və dolu ilə yu! Ağ paltarı kirdən təmizlədiyin kimi onu da günahlardan təmizlə! Ona evinin əvəzinə daha xeyirli ev ver, ailəsinin əvəzinə daha xeyirli ailə, zövcəsinin əvəzinə daha xeyirli zövcə ver! Onu Cənnətə daxil et! Onu qəbir əzabından qoru!" Muslim 2/ 663. 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Allahım! Dirimizi və ölümüzü, burada olanımız və olmayanımızı, kiçiyimizi və böyüyümüzü, kişimizi və qadınımızı bağışla! Allahım! Bizdən kimi öldürsən mömin kimi öldür! Allahım! Onun əcrindən bizi məhrum etmə və ondan sonra bizi azdırma!" İbn Məcə 1/ 480, "Səhih İbn Məcə" 1/ 251.

abul-aliya
 
İsmarıc: 127
Qeyd: 30 İyun 2012, 18:52

Səhifə başı

Re: TÖVHİD-Allahın Qulları Üzərində Olan Haqqı

[İsmarıc]  abul-aliya » 12 Avq 2012, 16:08

MÜXALİFLƏRİN GƏTİRDİYİ BƏZİ ŞÜBHƏLƏR VƏ ONLARA VERİLƏN CAVABLAR

Batil olan bir şeyi bir kimsə dəlil deyə irəli sürərsə mütləq Qurani-Kərimdə onu yox edən və dəyərsiz olduğunu sübut edən bir buyuruq vardır; 
"(Ya Muhəmməd!) Müşriklər sənin yanına gəlib elə bir misal çəkməzlər ki, Biz sənə onun doğru cavabını (verməyək) və (onların gətirdikləri misallardan) izahatca daha yaxşısını gətirməyək". (əl-Furqan 33). 
Yəni onlar səninlə mübahisə etmək və haqqı batilə qarışdırmaq üçün sənə bir dəlil gətirsələr, mütləq Biz sənə haqqı gətirər və daha gözəl açıqlama veririk. Buna görə də Qurani-Kərimdə Uca Allahın bu müşriklərin və başqalarının suallarına çox ətraflı cavab verdiyini görürük. Hətta batil olan bir şeyin lehinə Kitab və Sünnədən səhih bir dəlil gətirərsə, heç şübhəsiz ki, bu dəlil onun əleyhinədir. 
İbn Teymiyyə "Dəru Təarudin-Naqli vəl-Aqli" adlı əsərinin müqəddiməsində deyir: "Bir bidətçi və ya batil bir əqidənin sahibi öz batilini sübut etmək üçün Kitab və Sünnədən bir dəlil irəli sürərsə, heç şübhəsiz ki, bu dəlil onun lehinə yox, əleyhinə olur". 
Lakin burada diqqət ediləsi bir xüsus da vardır ki, o da: Bir kimsə qarşı tərəfin dəlilini bilmədən və o, dəlili çürütməyə, ona qarşılıq verməyə hazır olmadan heç bir kimsəylə mübahisəyə girişməməlidir. Çünki, kamil bir bilik sahibi olmadan belə bir mübahisəyə girişən kimsə Allahın istədiyi müstəsna olmaqla məğlub olar. Necə ki, düşmən ilə savaş meydanına silah və sürsatsız girdiyin kimi. 

Birinci Şübhə Və Cavabı
– "(Nəhayət əshəbi-kəhf öldükdən sonra kafirlər) dedilər: "Onların üstündə bir bina tikin. Rəbbi (onların öldüyünü, yaxud yenidən yuxuya getdiyini və nəyə etiqad etdiyini) daha yaxşı bilir. Əshəbi-Kəhf haqqındakı mübahisədə qalib gələnlər isə: Onların (məzarı) üstündə bir məscid tikəcəyik – dedilər". (əl-Kəhf 21). 
Bu şübhəyə cavabımız odur ki: Bizdən öncəkilərin şəriəti bir çox dəlillərlə sübut olunur ki, bizim şəriətimiz deyildir. 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Mənə daha öncə heç bir Peyğəmbərə verilməyən beş xüsusiyyət verilmişdir. Hər bir Peyğəmbər müəyyən bir qövmə göndərilib, mən isə hamıya göndərilmiş Peyğəmbərəm".əl-Buxari, Muslim.
Əgər ayə qəbir üzərində məscid tikməyin caiz olduğunu, bizdən öncəkilərin şəriəti olduğunu bildirsə də belə, ayədəki hökmü götürməməliyik; 
"Onların (məzarı) üstündə bir məscid tikəcəyik" deyənlərin mömin olduqlarına dair bir dəlil yoxdur. 
İbn Cəririn bunu söyləyənlər haqqında iki rəyi vardır: 
1. Bunlar onların arasında olan müsəlman kimsələrdir. 
2. Onların arasında olan müşriklərdir. Doğrusunu isə ən yaxşı bilən Allahdır. İbnul Covzi "Zədul Məsir" 5/123.
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Allah yəhudi və xristianlara lənət etsin. Çünki, onlar Peyğəmbərlərinin qəbirlərini ibadətgaha çeviriblər" əl-Buxari, Muslim.
və s. bu qəbildən olan hədislər onu göstərir ki, bizim şəriətimizdə bu qadağan edilmişdir. Peyğəmbər bu sözlərilə onların etdiklərindən bizi çəkindirir. Ömərin dövründə İraqda Daniel Peyğəmbərin qəbri tapıldıqda, bunun xalqdan gizlədilməsini və qəbrin yanında tapılan bəzi döyüşlərin yazısı olan parçanın da basdırılmasını əmr etdiyi rəvayət edilir. Peyğəmbərin məscidləri qəbirlərə çevirənlərə lənət etdiyini gördün. Əslində bu hədisdən bizdən öncəkilərin şəriətində də bunun qadağan edildiyi aydındır. Yoxsa Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] onların şəriətində bu icazəli olsaydı yəhudi və xristianları lənətləməzdi. Bu cür dəlil gətirmək din olaraq sadəcə Quranla kifayətlənən, sünnəyə zərrə qədər də dəyər verməyən kimsələrə məxsusdur. 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Bunu da bilin ki, mənə Quran və onunla birlikdə onun misli verilmişdir. Bunu da bilin ki, Allahın Rəsulunun haram etdiyi, Allahın haram etdiyi kimidir". əl-Albani "Mişkət" 163.
Necə ola bilər ki, Allah onları Peyğəmbərinin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] diliylə lənətlədiyi halda, onların etdiklərini rədd etməsin. Bu ayəni dəlil gətirənlər, eynilə Süleymanın əmrinə verilən cinlərlə əlaqəli olan Allahın buyurduğu: 
"Onlar Süleyman üçün nə istəsə – məbəd, uca qəsrlər, heykəllər, böyük hovuzlara bənzər çanaqlar və yerindən tərpənməyən iri qazanlar düzəldirdilər". (Səba 13) 
- ayəsini heykəl və büt düzəltməyin caiz olduğuna dəlil gətirirlər. Heykəl və rəsm (surət) çəkməyi haram edən səhih hədislərin əksinə bu ayəni dəlil gətirirlər. Halbuki, Peyğəmbərin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] hədislərinə inanan müsəlman bunu etməz. 

İkinci Şübhə Və Cavabı 
- Peyğəmbərin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] qəbri günümüzdə görüldüyü kimi məscidində olmasıdır. Bu haram bir iş olsaydı orada dəfn edilməzdi. Buna cavab olaraq deyirik ki: Günümüzdə bu nə qədər belə görünsə də, səhabələrin dövründə bu belə deyildi. Çünki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] vəfat etdikdə səhabələr onu məscidinin yan tərəfində olan evində dəfn etdilər. Məscid ilə onun evini, arada qapısı olan divar ayırırdı. Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] sağlığında ikən bu qapıdan çıxıb məscidə gedərdi. Səhabələrin onu evində dəfn etmələrinə səbəb nə idi? Biz bunu yuxarıda Aişənin hədisində də qeyd etdik ki, onlardan sonra kiminsə onun qəbrini məscid etməsinlər deyə belə etdilər. Bu mövzuda elm əhli arasında heç bir fikir ayrılığı yoxdur. Peyğəmbərin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] dəfn edildiyi yer ilə Aişənin qaldığı yerin arasını hörürlər. Əbu Bəkr öldüyü zaman, o da Peyğəmbər dəfn edildiyi otaqda dəfn edilir. Ömər də öldüyü zaman Aişə artıq öz evini tərk edir. Vəlid ibn Abdul-Məlikin dövründə məscid genişləndiyi zaman Peyğəmbərin xanımlarına məxsus olan otaqlar sökülərək məscidə qatılır yalnız Aişənin evindən başqa. İbn Cərir "Tarix" 5/ 222, İbn Kəsir "Tarix" 9/ 74-75.
Sonra evi üç bucaq şəkilində daşla hörürlər. Artıq bu tikilidən öncə məsciddən iki divar ilə ayrılırdı. Sonuncu üçbucaq şəklində üçüncü divarı da hörürlər. Artıq heç kəs bundan sonra ora girə bilməzdi. 
İbn Qeyyim “Nuniyyədə” deyir: “Allah Peyğəmbərin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] duasına cavab verdi və onun qəbri ibadət olunan yerə çevrilmədi. Qəbri üç qat divarla qorundu və heç birində də içəri daxil olmaq üçün qapı yoxdu. Daxil olmaq, qəbrə sürtünmək mümkün deyil. İndi isə dəmir hasar ilə də örtüblər”. 
Ona görə də Peyğəmbərin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] qəbri məsciddən deyildir. Müşriklərin etdiyində ya qəbrin üzərində məscid inşa edirlər, ya da məscid olur, sonra qəbri içinə salırlar. Lakin sual verək? Peyğəmbər məsciddə dəfn olunub? Xeyr! Məscidi Peyğəmbərin evi üzərində tikiblər? Xeyr! 
Hafiz ibn Muhəmməd ibn Abdul-Hadi "Sərimul-Munki"də (səh. 136) deyir: "Artıq o vaxt səhabələrdən heç kəs yox idi. Ən son vəfat edən səhabə Cabir ibn Abdullah olub ki, o da Abdul-Məlikin xilafəti dövründə vəfat etmişdir. Vəfat tarixi h. 78-ci, Vəlid isə h. 86-cı ilində xəlifə oldu, 96-çı ilində isə vəfat edib".[1]
İbn Kəsir "Tarix"də (9/ 75) qeyd edir ki: "Söylənildiyinə görə Sad ibn Museyyib Aişənin evinin, sanki o, qəbrin bir məscid edilməsindən qorxurmuş kimi məscidə qatılmasına qarşı çıxmışdı". 

Üçüncü Şübhə Və Cavabı
- Peyğəmbərin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] Hayf məscidində namaz qılmasıdır. Hədisdə bildirildiyinə görə orada yetmiş Peyğəmbərin qəbri vardır. 
ət-Tabərani "Mucəmul-Kəbir"də (3/ 204/ 2) deyir: "Bizə Abdan ibn Əhməd, İsa ibn Şazan, Əbu Həmməd ibn Dəlal, İbrahim ibn Tahman, o da Mənsurdan, o da Mucahiddən, o da İbn Ömərdən mərfu olaraq rəvayət edir: "Hayf məscidində yetmiş Peyğəmbərin qəbri vardır". 
əl-Heysəmi "Məcma"da (3/ 298) rəvayət edir: "…Yetmiş Peyğəmbər basdırıldı". 
Cavab olaraq deyirik ki: Biz Peyğəmbərin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] bu məsciddə namaz qılmasına şübhə etmirik. Şübhə edilən bu məqsciddə yetmiş Peyğəmbərin basdırılması məsələsidir ki, iki tərəfdən dəlil olmaz. 
1)Heç bir hədis alimi bu hədisə səhih hökmünü verməmişdir. Çünki, hədisin sənədində qərib hədisləri rəvayət edən ravilər vardır. Hədisin sənədində gələn İsa ibn Şazan qərib hədisləri rəvayət edəndir. İbn Hibban "Siqat"da (2/ 10) “qərib rəvayətlər edir”- demişdir. 
İbrahim ibn Tahman haqqında da İbn Ammar Məvsili demişdir: Hədisi zəif və muzdaribdir. 
əl-Albani deyir: "Mən bu hədisin ravilərindən birinin qiraətində təhrifə düşərək "Sallu" (namaz qıldı) yerinə "Qubra" (basdırıldı) demiş olmasında şübhə edirəm. Çünki ət-Tabərani "Mucəmul-Kəbir"də (3/ 155/ 1) siqa (mötəbər, etibarlı) bir sənədlə rəvayət etmişdir: "Hayf məscidində yetmiş Peyğəmbər namaz qılmışdır…". Bu haqda geniş məlumat üçün bax: əl-Albani "İslamda qəbirçiliyin sakıncaları" hədis yayınları.
2) Hədisdə qəbirlərin Hayf məscidində görünməsinə açıq şəkildə işarə edən bir ifadə yoxdur. Əzraki "Tarihu Məkkə"də (səh. 406-410) Hayf məscidi haqqında bir neçə bölüm açmışdır. Heç birində orada olan qəbrlərin görünməsi haqqında xəbər verməmişdir. Bilinməlidir ki, şəriət də hökmləri zahirə görə verir. Sözü gedən məsciddə açıq, görünən qəbirlər olmadığına görə orada namaz qılmaqda heç bir xəta yoxdur. Çünki, orada olan qəbirlər yoxdur, görsənmirlər. Kimsə onların yerini tanımır. Hətta bu zəif hədis olmasaydı orada yetmiş qəbir olduğu heç kimsənin ağlına da belə gəlməzdi. 

Dördüncü Şübhə Və Cavabı
- İsmailin və başqalarının qəbrinin Məscidul-Həramdakı Hicr adlanan yerdə olduğuna və oranın da namaz qılmaq üçün ən üstün yer sayılması. 
Cavab olaraq deyirik ki: Məscidul-Haramın məscidlərin ən üstünü və orada qılınan namazları yüz min namaz dəyərində olduğuna heç bir şübhə yoxdur. İsmailin və başqa Peyğəmbərlərin Məscidul-Haramda dəfn edildiklərinə dair bir səhih hədis belə yoxdur. Əksinə bu haqda rəvayət olunan hədislərin əksəriyyəti uydurma, zəif hədislərdir. Əzkəri "Əxbəru Məkkə"də (səh. 39, 219, 220) rəvayət etmişdir. Bu zəif rəvayətlərin də əksəriyətini bidətçilər götürərək qəbirlərə gedib orada ibadət etməyə dəlil gətirirlər. 
Şeyx Aliyul-Kari "Mirqatul-Məfatih"də (1/ 456) deyir: "İsmailin qəbrinin şəkli Hisrdə, Hatim, Həcərul-Əsvədlə zəmzəm arasında yetmiş Peyğəmbərin qəbri vardır. Artıq bu qəbirlərin izləri qalmamışdır. Bunlar da dəlil gətirilməyə uyğun deyildir". 
Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi açıq görünən qəbirlər olmadığına görə heç bir problem yoxdur. Çünki, məlum olduğuna görə yerin özü həyatdakıların qəbridir; 
"Biz yeri dirilər və ölülər üçün toplanma yeri etmədikmi?" 
Şabi deyir: "Yerin içi ölüləriniz, üstü isə diriləriniz üçündür". əd-Dulabi 1/ 129.
Şair deyir:
"Ey dostum! Bunlar hər tərəfi dolduran qəbirlərimizdir. 
Haradadır Ad qövmünün yaşadığı dönəmdəki qəbirlər.
Yüngülcə ayağını bas yerə, mən yerin torpağının yalnız 
bu cəsədlərdən ibarət olduğunu zənn edirəm. 
Bacara bilirsənsə yavaş-yavaş havada yeri, 
qulların çürümüş sümüklərinin üzərindən basa-basa yerimə". 

Beşinci Şübhə Və Cavabı
- İbn Abul-Bərr "əl-İtisab" adlı əsərində (4/ 21-23) rəvayət edir: "Əbu Cəndəl ibn Suheyl ibn Amr Peyğəmbərin dönəmində Əbu Bəsirin qəbri üzərində bir məscid bina etmişdir". 
Bu hadisə Hudeybiyyə sülhü ərəfəsində baş vermişdir. Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] Mədinəyə gəldikdən sonra müsəlman olmuş qureyşli Əbu Bəsir (Utbə ibn Useyd əs-Səqafi) onun yanına gəldi. 
Qureyş də onu qaytarmaq üçün iki nəfər göndərdi və onlar Peyğəmbərin yanına gəlib: "Bizimlə bağladığın sülh müqaviləsinə görə Əbu Bəsiri geri qaytarmalısan!"- deyə ona müraciət etdilər. 
O, Əbu Bəsiri həmin iki kişiyə təhvil verdi. Onlar Əbu Bəsir ilə Məkkəyə yola düşdülər və nəhayət gəlib Zul-Huleyfə adlanan yerə çatdılar. Burada onlar (xurcunlarındakı) xurmadan yemək üçün dayandılar. 
Əbu Bəsir onlardan birinə (Xuneyn ibn Cabirə): "Ey filankəs, Allaha and olsun ki, sənin bu qılıncın çox gözəldir!"- dedi. 
Qılıncın sahibi onu qınından çıxardıb dedi: "Doğrudan da bu çox gözəl qılıncdır. Mən onu bir neçə dəfə təcrübədən keçirmişəm". 
Əbu Bəsir dedi: "Göstər görüm necə qılıncdır?" 
(Qılıncı ona göstərdikdə Əbu Bəsir) fürsət tapıb qılıncı onun əlindən aldı və nəfəsi kəsilənə qədər qılıncla onu vurdu. O, birisi isə (Xuneysin mövlası) qaçıb Mədinəyə gəldi və tələsik məscidə daxil oldu. 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] onun vahimə içində yürüyə-yürüyə gəldiyini görüb: "Bu adam nədənsə qorxub!" deyə buyurdu. 
O, Peyğəmbərin yanına gəlib dedi: "Allaha and olsun ki, yoldaşım öldürüldü! (Qorumasanız) Mən də öldürüləcəyəm!"
Bu vaxt Əbu Bəsir gəlib dedi: "Ey Allahın Rəsulu! Allaha and olsun ki, artıq O, sənə vədini yerinə yetirməyə yardım etdi və sən də məni müşriklərə təhvil verdin. Sonra isə Allah məni onların əlindən xilas etdi". 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] buyurdu: "Vay bunun anasının halına! Bu müharibə alovunu qızışdıran bir kimsədir. Əgər bir neçə nəfər də onunla həmrəy olsa (o, zaman müharibə alovu qızışacaq və sülh müqaviləsi pozulacaq)". 
Əbu Bəsir bunu eşitdikdə onun yenidən müşriklərə qaytarılacağını başa düşdü və Mədinədən çıxıb dənizin sahilinə tərəf getdi. Sonra müşriklərdən canını qurtarmış Əbu Cəndəl ibn Suheyl də gəlib ona qoşuldu. Daha sonra Məkkə müşriklərindən yaxa qurtaran hər bir müsülman ona qoşuldu və beləliklə də onlar qüvvətli bir dəstəyə çevrildilər. Vallahi onlar hər dəfə Qureyşin ticarət karvanının Şama yola düşdüyündən xəbər tutduqda, karvanın qabağını kəsər və onları öldürüb mallarını götürürdülər. Bu təhlükəni görən Qureyş öz tərəfindən bir nümayəndəni (Əbu Sufyan) Peyğəmbərin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] yanına göndərdilər. Bu dəfə Qureyş Peyğəmbəri Allaha and verib aralarında olan qohumluq əlaqələrinin hörmətinə görə (onların ticarət karvanlarını Əbu Bəsir və onun cəmaatından qorumaq üçün) ona yalvardılar. 
Onlar Peyğəmbərə [Allahın salamı və salavatı ona olsun]: "Bundan sonra müsəlman olaraq Məkkədən hicrət etmiş hər bir şəxs əmin ola bilər ki, (geri gətirilməyəcəkdir)"- deyə xəbər göndərmişdilər. Peyğəmbər səhabələrdən birini (bu xoş xəbəri çatdırmaq üçün) Əbu Bəsir və onun cəmaatının yanına göndərdi və Uca Allah bu ayəni nazil etdi: 
“Sizi onların üzərində qələbə çalmağa müvəffəq etdikdən sonra, Məkkə vadisində onların əlini sizdən, sizin də əlinizi onlardan çəkən Odur”-
ayəsindən: 
“Kafirlər öz qəlbində təkəbbürlüyə – cahiliyyə lovğalığına qapıldıqları zaman...”. (əl-Fəth 24-26). 
Onalrın təkəbbür və təəssübü Hudeybiyyə müqaviləsinə "Bismilləhir-Rahmənir-Rahim", "Muhəmmədən Rəsulullah" sözlərini yazmaqdan imtina etmələri və həmin ili (hicrətin altıncı ilində) müsəlmanların Məkkəyə daxil olub Allahın evini ziyarət etməyə razılıq verməmələri idi. əl-Buxari 2731, Muslim 1783.
Hədis əl-Buxari, Muslim və s. səhih və sünənlərdə: "Onun qəbri üzərində bir məscid bina etmişdir" cümləsi əlavə olunmadan rəvayət edilmişdir. Bu cümlə mudaldır, hətta münkər bir rəvayətdir. Bu haqda geniş məlumat üçün bax: əl-Albani "İslamda Qəbirçiliyin Sakıncaları" hədis yayınları.

Altinci Şübhə Və Cavabı
- Qəlblərə şübhə salan bəziləri qeyd edirlər ki, qəbirlərin məscid halına gətirilməsində olan qadağa, ancaq qəbirdə olan kimsəyə görə fitnəyə (şirkə) düşmə qorxusuna bağlı bir şeydir. Artıq Tövhid möminlərin qəlblərində yerləşdiyinə görə bu fitnə ortadan qalxmışdır. Bu kimi şübhələr batil və əsli olmayan şübhələrdir. İbrahimdən sonra artıq kim əmin ola bilər. Nə qədər Tövhid əhli olsa da belə, heç kəs şirkə düşməyəcəyindən əmin ola bilməz. 
İbrahim dua edərək: 
"…Məni və övladlarımı bütlərə tapınmaqdan uzaq elə!" (İbrahim 35). 
Abdullah ibn Şurahbil ibn Həsən rəvayət edir: "Osmanın qəbirləri dümdüz edilmə əmrini verdiyini gördüm. 
Ona: “Bu sənin qızın Ummu Əmrin qəbridir”- deyildi. O, yenə də onun düzəldilməsini əmr etdi". İbn Əbi Şeybə "Musənnəf" 4/ 138, Əbu Zura "Tarix" 66/ 2, 121/ 2.
Aliyyul-Kari "Mirqat"da (2/ 372) deyir: “Elm adamlarına görə qəbrin bir qarış yüksəldilməsi müstəhəbdir”. 
Əbu Burda rəvayət edir ki, Əbu Musa ölüm döşəyində ikən tövsiyə etdi: “Cənazəmi götürdükdə tez-tez yeriyin. Qəbrimə mənimlə torpağın arasına girəcək heç bir şey qoymayın. Qəbrimin üzərinə bina tikməyin. Ölümümə görə saçını qırxan, səsini yüksəldən və üst-başını cıran qadınlardan uzaq olduğuma sizi şahid tuturam”. 
Yanında olanlar dedilər: "Bu haqda bir şeymi eşitdin?" 
O: "Bəli, Peyğəmbərdən [Allahın salamı və salavatı ona olsun]"- deyə cavab verdi”. Əhməd 4/ 397.
Ənəs qəbirlər arasında məscid tikilməsini məkruh (haram) görürdü. İbn Əbi Şeybə 2/185, Fəthul-Bəri 65/ 81/ 1 "əl-Kəvakib".
Nəfi rəvayət edir ki: “Ömər bəzi kimsələrin altında beyət edilən ağaca gedib-gəldiklərini eşitdikdə o, ağacın kəsilməsini əmr etdi və ağac kəsildi”. İbn Əbi Şeybə (2/ 84/ 1) rəvayət etdi və ravilərin hər biri siqadır. Lakin Nəfi ilə Ömər arasında kəsiklik vardır. Bu da hədisin zəif olduğunu göstərir
Səhih odur ki, Nəfi rəvayət edir: İbn Ömər dedi: “(Hudeybiyyə sülhündən) sonrakı il təkrar oradan keçdikdə, altında beyət etdiyimiz ağacın hansı olduğu haqqında aramızdan iki nəfər də belə bir fikirə gələ bilmədi. Bu Allahın bir rəhməti idi". 
əl-Albani deyir: "Artıq ağac onlar üçün gizli və tanınmaz hala gəlmişdi".
Yenə əl-Buxaridə Səid ibn Museyyib atasından etdiyi rəvayəti gətirir ki: Tariq ibn Abdur-Rahman həccə getmək üçün yola çıxdı. “Yolda namaz qılan bir topluluqla rastlaşdım. Bu hansı məsciddir deyə soruşdum. 
Onlar: "Bu Peyğəmbərin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] altında Ridvan beyəti etdiyi ağacdır"- dedilər. Səid ibn Museyybin yanına gələrək bunu ona danışdım. 
O, da gülərək: "Atam mənə Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] ilə bərabər ağac altında beyət edənlər arasında olduğunu, gələn il isə ora gəldikdə (beyət etdiyimiz ağacın hansı olduğunu) unutduq və onun hansı olduğunu tapa bilmədik"- deyə söylədi. (Başqa rəvayətdə: “Ağac bizə tanınmaz hala gəldi”). 
Səid: "Peyğəmbərin səhabələri onu tanımadıqları halda sizmi tanıyacaqsınız? Siz mi daha yaxşı bilirsiniz?" deyə cavab verdi. 
İbn Ömərin: “Bu Allah tərəfindən bir rəhmət oldu”- sözləri buna işarədir. O, ağacın onlar tərəfindən tanınmaması Allahın bir rəhməti idi". əl-Buxari "Cihad" 2958.
əl-Albani deyir: “On ilə əvvəl Uhud şəhidlərinin məzarlığının gün çıxan tərəfində divarın yanında gördüyüm bir ağac var idi. Ağacın üzərində bir çox bez parçalar bağlanmışdı. Sonra onu keçən il h. 1371, M. 1952-ci ildə həcc zamanı gördüm. Ağac kökündən kəsilmişdi. Allaha həmd olsun!” 
İbn Ömər Abdur-Rahmanın qəbri üzərində qurulmuş bir çadır gördü və dedi: "Ey uşaq! Bunu qaldır! Etdiyi əməl ona kölgə salar". əl-Buxari muallaq olaraq rəvayət edib 2/98.
Əbu Hureyra qəbrinin üzərinə çadır qurmamağı vəsiyyət etmişdir". Abdur-Razzaq 3/418 N. 6129, İbn Əbi Şeybə 4/135, İbn Sad 4/338.
Muhəmməd ibn Kəb deyir: "Bu qəbirlər üzərində olan çadırlar sonradan uydurulmuş şeylərdir". 
Səid ibn Museyyib xəstələndiyi vaxt: "Öldüyüm zaman qəbrimin üzərinə çadır qurmayın". İbn Sad 5/142.
Amr ibn Şurahbil deyir: "Qəbrimi yüksəltməyin. Mühacirlərin bundan xoşlanmadıqlarını gördüm". İbn Sad 6/108.
Muhamməd ibn İshaq "Məğazi"də rəvayət edir ki: Yunus ibn Bukeyr, Əbu Xalidə Xalidi ibn Dinar, Əbu Aliyəyə dedi: "Tustəri fəth etdiyimiz zaman Hurmuzun mal saxladığı evin başında yazı olan ölü bir bədənin uzanmış olduğu bir çarpayı tapdıq. Onu Ömər ibn Xattabın yanına gətirdik. Kəbi çağırdı və o, yazını ərəbcəyə çevirdi. Mən ərəblərdən o, yazını oxuyan ilk insanam. 
Bu Daniel deyilən birisi idi. 
O, nə zaman ölmüşdür? dedim. 
Üç yüz ildir. 
Ondan dəyişən nədir. 
Başında bəzi saçlarından başqa heç bir şey dəyişilməmişdi. 
Belədir, çünkü Peyğəmbərlərin ətlərini torpaq çürütməz. 
İnsanlar ondan nə diləyərdilər? 
Göy üzü tutulduğu zaman onun cəsədini çıxararaq yağmur gözləyərdilər”. 
Dedim: “Siz nə etdiniz?” 
Gündüz vaxtı bir-birindən ayrı on üç qəbir qazdıq, gecə olduqda isə onu birində dəfn etdik və qəbiri yerlə düz etdik ki, insanlar başa düşməyib sonradan gəlib qazmasınlar". 
Bu rəvayətdə mühacir və ənsarın etdiyinə bir baxın. Qəbri tapıb insanların bundan fitnəyə düşməsindən qorxaraq onu gizlətmək üçün nə qədər səy göstərirdilər. Günümüzdə qəbirləri ucaltmağa çağıranlar o, zaman bunları etsəydilər səhabələr onlarla qılıncları ilə vuruşardılar. Onları Allahdan qeyrisinə ibadət edənlər sayardılar. Qəbir başında dua etmək, namaz qılmaq bir sünnə, fəzilət və ya mübah bir əməl olsaydı bunu ən yaxşı bilən mühacir və ənsarlar olardılar və onlar da bunu özlərindən sonra gələnlərə bir sünnə olaraq qoyub gedərdilər. Onlar bu dini özlərindən sonra gələn zəlalət əhlindən daha yaxşı bilirdilər. Ətraflarında Peyğəmbərin bir çox səhabələrinin qəbirləri olduğu halda onlardan heç biri bu Allaha daha yaxındır, bunun vasitəsilə Allaha yaxınlaşım deyə ora gedib əsla onlara dua etməmiş və onlardan yardım diləməmişdir. Bu haqda cüzi bir məlumat olsaydı belə bizə çatar və biz onu sizdən qabaq edərdik. Necə ola bilər ki, qəbir başında dua etmək və ya qəbir əhli vasitəsi ilə duada təvəssül etmək – bu qədər fəzilətli əməl olsun – sahabə, tabiin də bu cür fəzilətli əməldən bixəbər olsun. 

Ümmətin ən xeyirli üç dövrü: 
İbn Məsud rəvayət edir ki, Peyğəmbərdən [Allahın salamı və salavatı ona olsun]: "Ümmətinin ən xeyirliləri kimlərdir?"- deyə soruşduqda, o buyurdu: "Mənim əsrimdəkilərdir. Sonra onları təqib edən (Tabiin) və yanə də onları təqib edən (Ətbəu Tabiin)" Muslim 2533.
- necə ola bilər ki, bu cür fəzilətdən cahil qalır, sonradan gələnlər isə elm və əməldə onları ötürlər. Hər bir xeyirdə yarışan, xeyirdə hər bir kəsdən irəli olan səhabələr, necə ola bilər ki, qəbir başında fəziləti bilə-bilə orada dua etməmələri əsla yaxşı qarşılanmaz. Deməli burada bir məsələ də ortaya çıxır ki, bu əməl nə məşhur bir əməldir, nə də haqqında bir izin vardır. Bu ancaq qəbirlərə ibadət edənlərin məşhur etdikləri bir əməldir. Allah bunu əmr etmədiyi kimi icazəli olması haqqında bir dəlil də endirməmişdir. 
Marur ibn Suveyd rəvayət edir ki, Ömər ilə birlikdə Məkkə yolu üzərində sübh namazını qıldıq. Namazda Fil və Qureyş surələrini oxudu. Sonra insanları bir yerə gedərkən gördü və: "Bunlar hara belə gedirlər?"- deyə soruşdu.
"Ey möminlərin əmiri! Peyğəmbərin [Allahın salamı və salavatı ona olsun] namaz qıldığı bir məscid var ora gedirlər"- deyildi. 
O dedi: "Sizdən öncəkilər də belə bir şeylə həlak oldular. Onlar Peyğəmbərlərinin izləri üzərinə düşərək oraları kilsə və məbədlər edərdilər. Bir namaz vaxtına yetişən namazını qılsın, başqa vaxtı isə keçib getsin və əhəmiyyət verməsin". İbn Əbi Şeybə 2/ 84/ 1, Abdur-Razzaq "Musənnəf" 2734.
Səhabələr bu cür şeylərə qarşı da çıxırdılar. Əbu Vaqid əl-Leysi rəvayət edir ki, Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] ilə birlikdə Məkkədən Huneynə tərəf yola çıxmışdıq. Biz, o vaxtlar təzə müsəlmanlardan idik və küfrdən yenicə çıxmışdıq. Müşriklərin üstündən silahlarını asdıqları böyük bir Sidr ağacı vardı. Onun ətrafında yığışaraq öz adət ən-ənələrini yerinə yetirir və o, ağacı "Zətu Ənvat" deyə çağırırdılar. Biz də bu böyük bir Sidr ağacının yanından keçdikdə: 
"Ey Allahı Rəsulu! Onların "Zətu Ənvatı" olduğu kimi bizim üçün də "Zətu Əənvat" düzəlt”- dedik. 
Peyğəmbər [Allahın salamı və salavatı ona olsun] dedi: "Allahu Əkbər! Şübhəsiz ki, bunlar hamısı keçmiş adət ən-ənələrdir. Nəfsim Əlində Olana and olsun ki, siz İsrail oğullarının Musadan istədikləri şeyin eynisini məndən istədiniz: 
"…Bizə onların sitayiş etdikləri bütlər kimi bir büt düzəlt!" (əl-Əraf 138). 
Həqiqətən siz əvvəlkilərin adət ən-ənəsi ilə gedəcəksiniz”. ət-Tirmizi 2180, Əhməd 5/ 218, əl-Albani səhih.
Ona ibadət edilməməsinə və ondan bir diləkdə olmamasına baxmayaraq sırf silah asmaq və altında ibadət etmək üçün bir ağac əkmək Allahdan başqa bir ilah qəbul etmək sayılırsa, onda qəbirlərə ibadət etmək, orada dua etmək və qəbir əhlindən yardım istəmək nə sayılır? Allahın Rəsulunu [Allahın salamı və salavatı ona olsun] göndərdiyi ilə bu gün zəlalət və bidət əhlinin etdiklərini bilən bir kimsə onların arasında göylə yer arası qədər fərq olduğunu görə bilər. 

Yeddinci Şübhə Və Cavabı
- Onlar deyirlər ki, bu ayələr bütlərə ibadət edənlər haqqında nazil olmuşdur. Siz saleh kimsələr haqqında nə cəsarətlə bütlər deyə cavab verirsiniz? Peyğəmbərləri nə cəsarətlə büt edirsiniz? Allahdan başqa ibadət olunan hər bir varlıq ona ibadət edən kimsənin məbudu və bütü olur. Yaxşı, bütlərə tapınan kimsə ilə Peyğəmbərlərə, övliyalara tapınan kimsə arasında fərq nədir? Çünki, bunlarn heç birisinin onlara ibadət edənlərə ən cüzi bir faydası da olmaz; 
"Ey iman gətirənlər! Şərab da, qumar da, bütlər də, fal oxları da şeytan əməlindən olan murdar bir şeydir. Bunlardan çəkinin ki, bəlkə nicat tapasınız". (əl-Maidə 90). 
Ənsab bütlər, ləfzi Nusub və ya Nasub kəliməsinin çoxluğudur və Allahdan başqa ibadət edilmək üçün ucaldılan hər bir şeyi əhatə edir. Bu bir ağac, bir daş, bir büt və ya bir qəbir də ola bilər. Bütlər Qurani-Kərimdə iki qismə bölünür: 
1. Ənsab – Forma və şəkili olan bütlərdir. Daş, ağac, şəkil, surət və s. Kitab Əhli olan yəhudi və xristianlar öz ibadət etdikləri ibadətgahları dəyişərək orada çoxlu surət, insan şəkilləri çəkməyə başladılar. İki qanadlı kişi və qadın, uşaq şəkilləri çəkməyə başladılar və dedilər ki, bunlar Peyğəmbərlər, mələklərdir. 
2. Əusən – Qurani-Kərimdə bütün adına deyilir. Lakin forma və şəkili olmayan bütlərə də Əusən deyilir. Kiminsə ruhu, kiminsə cəddi və s. Bu növ bütə Əusən deyilir. İbrahim öz qövmünə deyir ki: 
"Siz Allahdan qeyrisini özünüzə (Əusən) bütlər götürdünüz". 
Peyğəmbər dua edərək deyərdi: "Ya Rəbbim! Mənim qəbrimi (Əusənə) ibadət olunan bütə döndərmə". 
Bu sözləri söyləyən kimsə müşriklərin Rububiyyəti qəbul etdiyini, Uca Allahın hər şeyin Rəbbi, yaradıcısı və Maliki olduğunu qəbul etdiklərini bilir. Lakin müşriklər bu bütlərə onları Allaha daha çox yaxınlaşdırsınlar və onlara şəfaətçi olsunlar deyə ibadət edirdilər. Onlar o, bütə ibadət etmirdilər. O bütün timsalında saleh kimsəni nəzərdə tuturdular. Çünki, onlar üçün də o, büt deyil, nə vaxtsa yaşamış saleh bir kimsənin ruhu idi. Günümüzdə də qəbristanlığa gedərək qəbir sahibləri vasitəsilə Allaha yaxınlaşan: "Biz günahkar bəndələrik, onlar isə əməlisaleh insanlar olublar"- deyərək onların ruhları, Allah yanında olan məqamları vasitəsilə Allaha yaxınlaşan insanlar da eynilə o, müşriklərin etdikləri əməlləri və sözləri deyirlər. Bununla bərabər belə bir inanc onlara heç bir fayda vermədi; 
"Allahı qoyub özlərinə dost tutanlar: "Biz onlara bizi Allaha yaxınlaşdırmaq üçün ibadət edirik!"- deyirlər. (əz-Zumər 3). 
"Onlar Allahı qoyub özlərinə nə bir xeyir, nə də bir zərər verə bilən bütlərə ibadət edir və: "Bunlar Allah yanında bizdən ötrü şəfaət edənlərdir!"- deyirlər. De ki: "Allaha göylərdə və yerdə bilmədiyi bir şeyimi xəbər verirsiniz? Allah özünə şərik qoşulan bütlərdən uzaqdır və ucadır". (Yunus 18). 
Belə bir sözləri işlədən kimsəyə sən də bu ayəni xatırlat: 
"Onların o, yalvardıqları da Rəblərinə hansı daha yaxın olacaq deyə yol axtarırlar". (əl-İsra 57). 
Beləliklə, müşriklərin bu şübhələrinə də cavab vermiş olduq. Belə bir bənzətmə doğru deyildir. Çünki, o müşriklər arasında vəlilərə və salehlərə ibadət edənlər də vardır. Onlar eyni şəkildə xristianların Məryəm oğlu Məsihə ibadət etdikləri kimi peyğəmbərlərə də ibadət edirdilər. Həmçinin, mələklərə də ibadət edənlər vardır; 
"O, gün onların hamısını həşr edəcək, sonra da mələklərə belə deyiləcək: Bunlarmı sizə ibadət edirdilər? (Mələklər) Sən pak və müqəddəssən. Bizim ixtiyar sahibimiz onlar deyil Sənsən! Xeyr, (onlar bizə yox) cinlərə (şeytanlara) ibadət edirdilər. Onların əksəriyyəti cinlərə iman gətirmişdilər – deyə cavab verəcəklər". (Səbə 40-41). 

Allahdan Qeyrisinə İbadət Edənlərin Gətirdikləri Üç Şübhə:
1. Biz bütlərə ibadət etmirik, yalnız Allahın övliyalarına ibadət edirik. 
2. Biz ibadətdə onlara yönəlmirik, onları qəsd etmirik. Bizim məqsədimiz yalnız uca Allahdır. 
3. Biz onlara bizə fayda və zərər versinlər deyə ibadət etmirik. Fayda və zərər Allahın Əlindədir, onlar bizi ancaq Allaha yaxınlaşdırsınlar deyə, onların şəfaətinə nail olmaq üçün onlara yönəlirik. Biz Allaha şərik qoşmuruq. 
Haqlarında Quran nazil olduğu müşriklər mələklərə, salehlərə, Lat və Uzzaya və başqa şeylərə ibadət etmirdilərmi? Sözsüz ki, bəli – deyiləcəkdir. Ona de ki: Müşriklərin həmin məxluqlara ibadətləri dua, qurban kəsmək, nəzir vermək, sığınmaq və buna bənzər ibadətlər deyildirmi? Çünki, onlar da Allahın qulları olduqlarını, Onun hakimiyyəti altında olduqlarını, işlərini səhmana salanın Allah olduğunu qəbul edirdilər. Bu varlılıqlara isə onların şəfaətini əldə etmək, onlarla Allaha yaxınlaşmaq üçün dua edib sığınırdılar. 
Əgər bizə sual verilsə ki: Peyğəmbərə [Allahın salamı və salavatı ona olsun] şəfaət etmək verilmişdir. Mən də ondan Allahın verdiyindən istəyirəm? - ona belə cavab verərik; Allah Peyğəmbərə şəfaəti vermişdir, lakin sənə də Allaha dua edərkən Ona şərik qoşmağı qadağan etmişdir; 
"Şübhəsiz ki, bütün məscidlər Allaha məxsusdur. Allahla yanaşı heç kəsə ibadət (dua) etməyin". (əl-Cinn 18). 
Allah Peyğəmbərə şəfaət etmək əmrini verməklə yanaşı o Allah izn vermədikcə şəfaət də etməz, Allahın razı olacağı kimsələrdən başqasına da şəfaət etməz. Müşrik olan bir kimsədən də əlbəttə ki, Allah razı olmaz və ona şəfaət də edilməz və sən də hardan biləsən ki, Allah səndən razıdır?
"Onun razı olduğu kimsələrdən başqasına şəfaət etməzlər". (əl-Ənbiya 28). 
Əgər o: "Mən Allaha şərik qoşmuram deyərsə, ona - yaxşı onda Allaha şərik qoşmaq nə deməkdir, bir məni başa sal? Allaha şərik qoşmaq bütlərə ibadət etməkdir deyərsə - onda ona de: Onda bütlərə ibadət etmək nə deməkdir (nə cür olur?), bunu da bir izah et? Əgər o kimsə Allahdan başqasına ibadət etmədiyini irəli sürərsə sən ona tək Allaha ibadət etmək nə mənasına gəlir - deyə soruş. 
Çətin və müsibət anlarında insan Allahdan qeyri ibadət etdiklərini unudaraq Allaha dua edir və onu çağırır. 
“De: "Doğru danışanlarsınızsa, deyin görüm, əgər sizə Allahın əzabı gəlsə və ya həmin Saat sizi haqlayarsa, Allahdan başqasınımı çağıracaqsınız?" Xeyr! Siz yalnız Onu çağıracaqsınız. Əgər Allah istəsə, Ona uzaqlaşdırması haqqında yalvardığınız bəlanı aradan qaldırar və şərik qoşduğunuz şeyləri unudarsınız”. (əl-Ənam 40-41). 
"İnsana bir zərər toxunduqda tövbə edərək Rəbbinə yalvarar. Sonra Allah öz dərgahından ona bir nemət əta etsə, əvvəlcə kimə dua etmiş olduğunu unudar və (xalqı) Allahın yolundan çıxartmaq üçün Ona şəriklər qoşar. De ki: “Hələ küfrünlə bir müddət dövran sür. Şübhəsiz ki, sən Cəhənnəm əhlindənsən!" (əz-Zumər 8). 

Səkkizinci Şübhə Və Cavabı
- Görürsən ki, biri on il Allahdan övlad itəyir. Ya Rəbbim, mənə övlad ver, Ya Rəbbim, mənə övlad ver. Lakin övladı olmur. Bundan sonra gedir hansısa pirdən istəyir və övladı olur. Övladın adını da qoyur pirverdi, pirqulu. Belə bir sual ortaya çıxır. Doğurdanmı ona övladı pir verdi? Cavab: on il verməyən və on birincı il verən də Allahın Özüdür. Allah hər bir bəndəsini imtahan edir; 
"İnsanlar yalnız iman gətirdik deməkləri ilə onlardan əl çəkib imtahan olunmayacaqlarınımı sanırlar? Biz onlardan əvvəlkiləri də imtahana çəkmişdik. Şübhəsiz ki, Allah düz danışanları da yalançıları da gözəl tanıyır". (əl-Ənkəbut 2-3). 
Kimə iman etdin? İlahın kimdir? Dində sabitsən? Yoxsa çətinliyə düşən kimi namazı tərk edirsən? O, kimsə dua edirdi. Onun duası eşidilirdi, yoxsa yox? Cavab olaraq deyirik ki: Allah zülmət bir gecədə, zülmət bir meşədə, qara daşın üzərində gəzən qara qarışqanın addımalını görür və ayaq səslərini eşidir. Yaxşı o, dua edənin on il etdiyi dua əbəs yerəmi idi?Ey Allahın Rəsulu! Allaha and olsun ki, artıq O, sənə vədini yerinə yetirməyə yardım etdi və sən də məni müşriklərə təhvil verdin. Sonra isə Allah məni onların əlindən xilas etdiAllahı qoyub özlərinə dost tutanTarixTarixlar: Xeyr, Eşidən və Görən yazırdı. Qulum Mənə dua etdi. Məndən övlad istəyirdi. Çünki, dua üç yerdən birinə gedər. Ya Allah onu qəbul edib cavab verər, ya dünyada ikən sənin başına gələcək bir bəlanı o dua vasitəsilə götürər, ya da duanı sənin lehinə axirətə saxlayar, bu dünyada isə itaətinə görə verər. Deməli dua əbəs yerə getmir. On il dua edən səbr etdikdən sonra ilahını dəyişir. Mənə belə Allah lazım deyil. O, mənə heç nə vermədi. Özünə başqa Rəbb seçərək: Ey filankəs! Mənə övlad ver və Allah da ona övlad verir. O da elə zənn edir ki, övladı Allah yox, məzh o qəbir sahibi vermişdir. Beləliklə də o, kimsə imtahandan çıxmış olmur və dünyasını da, axirətini də ziyana uğradanlardan olur; 
"İnsanlardan eləsi də vardır ki, Allaha şəkklə (məqsədlə) ibadət edərlər. Əgər ona bir xeyr toxunsa (dini barəsində) arxayın olar (İslamdan möhkəm yapışar). Yox əgər ona bir bəla, müsibət üz versə (İslamdan üz döndərib) yenə küfrə qayıdar. Beləsi dünyanı da əldən verər, axirəti də. Açıq-aşkar ziyan budur, bu! O, Allahı buraxıb özünə nə xeyir, nə də zərər verən bütlərə tapınır. Haqq yoldan azıb uzaq düşmək də budur! Özü də zərəri xeyrindən daha çox olana ibadət edər. O (büt) nə pis bir köməkçi, necə də pis bir yoldaşdır". (əl-Həcc 11-13). 
Qurani-Kərimdə qaydadır ki, Yəsəlunəkə – “soruşanda” sözü gəldikdə Qul – “de ki”, sözü işlədilir. Məs: 
"(Ey Muhəmməd!) Səndən qənimətlər barəsində soruşurlar. De ki: “Qənimətlər Allaha və Onun Peyğəmbərinə aiddir". (ən-Ənfal 1).
"Səndən şərab və qumar haqqında soruşurlar. De ki:…". (əl-Bəqərə 219). 
"(Ey Muhəmməd!) Səndən heyz barəsində soruşurlar. De ki:…". (əl-Bəqərə 222). 
"Səndən yetimlər haqqında soruşurlar. De ki:…". (əl-Bəqərə 220).
"Səndən nələrin halal olduğunu soruşurlar. De ki:…". (əl-Maidə 4). 
Lakin bu ayədə Allah istisna edərək Peyğəmbərə [Allahın salamı və salavatı ona olsun] gələn vəhydə "De ki" kəlməsini zikr etməmişdir. Ey Muhəmməd! Qullarım səndən mənim barəmdə soruşsalar mən onlara yaxınam. Ondan istəyənin duasını qəbul edərəm. Dua etmək üçün kiminsə qəbrinə, pirinə getmək lazım deyil; 
"Əgər bəndələrim səndən Mənim barəmdə soruşsalar Mən onlara yaxınam. Dua edən Məni çağırsa onun duasına cavab verərəm". (əl-Bəqərə 185). 
"Rəbbiniz buyurdu: “Mənə dua edin, mən də sizin dualarınızı qəbul edim!" (əl-Mumin 60). 
Allah demir ki, övliyaları çağırın, onlara dua edin və ya Mənim saleh bəndələrimdən kömək diləyin; 
"Müşriklər (Allaha qoşduqları) şəriklərini gördükdə: Ey Rəbbimiz! Bunlar bizim Səninlə yanaşı (bizi Sənə yaxınlaşdırmaq məqsədilə) ibadət etdiyimiz şəriklərimizdir – deyəcəklər. Bütlər də onlara: Siz yalançısınız! (Biz sizi Allahı tərk edib bizə tapınmağa dəvət etməmişdik) – deyə cavab verəcəklər". (ən-Nəhl 86).
"(Qiyamət günü) hamı Allahın hüzurunda peyda olacaqdır. Zəiflər, acizlər (iman gətirməyi) özlərinə sığışdırmayan (başçılarına) deyəcəklər: “Biz sizə tabe idik. İndi Allahın əzabını, azacıq da olsa bizdən dəf edə bilərsinizmi?” Onlar belə cavab verəcəklər: 
“Əgər Allah bizə doğru yolu göstərsəydi, biz də sizə göstərərdik. İndi ağlayıb sızlasaq da, səbr etsək də, fərq etməz (əzabdan xilas ola bilmərik). Bizim üçün heç bir qurtuluş, heç bir sığınacaq yoxdur”. İş bitdikdə (Cənnətlilər Cənnətə, Cəhənnəmliklər Cəhənnəmə daxil olduqda) Şeytan (onu məzəmmət edən kafirlərə) belə deyəcəkdir: Allah (Peyğəmbərlər vasitəsilə) sizə (pis əmələrinizə görə Cəhənnəmə düşəcəyiniz barədə) doğru vəd vermişdi. Mən də sizə vəd vermişdim. Amma sonra vədimə xilaf çıxdım. Əslində mənim sizin üzərinizdə heç bir hakimiyyətim yox idi. Lakin mən sizi (günah etməyə, Allaha asi olmağa) çağırdım, siz də mənə uydunuz. İndi məni yox, özünüzü qınayın. Nə mən sizin dadınıza çata bilərəm, nə də siz mənim dadıma. Mən öncə (dünyada) sizin məni Allaha şərik qoşmağınızı da inkar etmişdim. Həqiqətən zalimləri şiddətli bir əzab gözləyir". (İbrahim 21-22). 

QƏBİRPƏRƏSTLƏRİN AĞILLARINI BAŞLARINDAN ALAN ŞEY NƏDİR?

Tövhiddən üz çevirən bu sifəti istəsə də, istəməsə də belə müşrik və kafirdir. Sünnədən üz çevirən də yenə istəsə də, istəməsə də belə bidətçidir və zəlalət əhlidir. Səbəb: Allahın, Rəsulu ilə göndərdiyi həqiqətdən cahil olmalarıdır. Bütün bu cahil fikirlərin yaranmasına səbəb onların Allahın və Onun Rəsulunun [Allahın salamı və salavatı ona olsun] gətirdiklərinə arxa çevirmələri, qıt, naqis ağıllarını işlətmələri, uydurma hədislərə, rəvayətlərə və heç bir əsası olmayan xalq hekayələrinə söykənmələridi. Həmçinin, “biz ata-babalarımızı bu cür görmüşük”, “filan şeyx, filan molla belə deyib”, xurafat və boş-boş sözlərə əsaslanmları və onları təqlid etmələridir. Qəbirpərəstlərin Rəsulullaha [Allahın salamı və salavatı ona olsun] iftira etdikləri uydurma hədislər də bu səbəblərdən biridir. "Hər bir şey sizə ağrı verdikdə qəbir əshabına sığının". Uydurma bir hədisdir. İbn Teymiyyə "Təvəssül vəl-Vəsilə" s. 297. 
Qəbirpərəstlərin uydurduğu hekayələr ki, darlıq içində olan filankəs, filan kimsənin pirinə, ocağına getmiş və qurtulmuş və ya on il uşağı olmurdu, filankəsin pirinə getdikdən sonra uşağı olub və ya Sufyan əs-Səuri deyir: "Dəməşq məscidində qılınan namaz otuz min namaza bərabərdi". İbn Abidin "Əxbəru Duvəl" 1/ 41 zəif və uydurma.
Muhəmməd Cəmil Ziynu - hafizahullah - deyir: "Biz Peyğəmbərlərin möcüzələrini və övliyaların kəramətini inkar etmirik. Lakin biz onları Allaha şərik qoşulmasını, Allaha dua edildiyi kimi onlara da dua edilməsinə, onlara qurban və nəzir kəsilməsinə qarşı çıxırıq. Övliyaların qəbirlərinə o, qədər pul, qızıl sərf edildiyi halda elə kasıblar vardır ki, heç bir günlük yeməyi də yoxdur. 
Şair deyir ki:
"Dirilərimizə bir dirhəm verilmir. 
Ölülərimizə isə miliyon sərf edilir". 
Allahdan qeyrisinə ibadət olunan yerlərin əksəriyyəti yalançılar və fırıldağçılar tərəfindən sərvət toplamaq məqsədilə tikilmiş yerlərdir. 
Buna iki misal çəkək: 
Tələbə yoldaşım mənə danışdı ki, bir sufi şeyxi evimizə gəlib anamdan yaşıl bayraq almaq üçün pul tələb etdi. Bu bayraq müəyyən bir küçədə vəli yaşayan evin nişanəsi olmalı idi. Anam ona pul verdi. O, yaşıl parça alıb bayraq düzəldir və onu divarın küncünə sancır. Cəmaata da car çəkir ki: "Burada Allahın övliyalarından biri olub. Mən onu yuxuda görmüşəm. (Mənə dedi ki, buranı ibadətgah et. İnsanlar burada şəfa tapacaqlar). Bu yolla sərvət tolamağa başlayır". 
İki çox kasıb dost bir-birilə rastlaşır və hər ikisi də öz vəziyyətlərindən acı-acı danışırlar. Onlar eşidirlər ki, filan övliyanın qəbrinin üstünə insanlar axın-axın gələrək sərvət qoyurlar və belə qərara gəlirlər ki, bir vəli (övliya, seyyid) qəbri düzəltsinlər və bununla da pul qazansınlar. Dərə qazaraq bir eşşəyi tutub kəsərək onun içinə qoyurlar. Üstündə də bir qübbəli məzar düzəldirlər. Onların hər biri qəbir üstə oturaraq onu öpür, əl sürtür və gəlib gedənləri inandırmağa çalışırlar ki, bu filan övliyadır, sonsuz kəramət sahibidir. İstədiyinə şəfa, övlad və s. verir. Sözsüz ki, belə söhbətləri də şeytan camaat arasında tez yayır və insanlar da axışaraq bu ocağa, pirə gəlməyə başlayırlar. Ad da qoyurlar ki, filankəsin piri, filankəsin ocağı və s. 

"Allaha iftira yaxan, özünə heç bir vəhy olunmadığı halda mənə də vəhy olunmuşdur. Mən də Allahın nazil etdiyi kimi bir kitab endirəcəyəm deyən şəxsdən daha zalim kim ola bilər". (əl-Ənam 93). 
"Heç bir biliyi olmadan insanları azdırmaq üçün yalan uyduran şəxsdən daha zalim kim ola bilər. Həqiqətən Allah zalimlər tayfasını düz yola yönəltməz". (əl-Ənam 144). 
Həmçinin - Muhəmməd ibn Dərvişi deyir ki: “Bir qrup kimsələr iddia edirlər ki, Livanda dağın ətəyində Nuhun qəbri vardır. Lakin məlumdur ki, bu söhbətlər 7-ci əsrdə üzə çıxıb”. 
Dəməşqin şərq tərəfində Ubey ibn Kəbin qəbrinin olduğunu da söyləyirlər. Lakin alimlər ittifaq ediblər ki, Ubey ibn Kəb heç Suriyada olmayb. İstanbulda bir neçə səhabənin qəbrini olduğunu da iddia edirlər. Rəvayət olunur ki, Sultan yuxusunda görür ki, filan yerdə səhabələrin qəbri vardır və onlar da oranı məscid tikirlər. Hüseynin qəbrinin Qahirədə, İraqda, Nəcəfdə olduğu da söylənilir. Misirdə olduğunu söyləyənlər isə Fatimilər olublar”. 
Müxaliflər qəbrin olduğunu dörd üsulla təyin edirlər: 
1) Yuxuda görür. 
2) Zəif rəvayətə əsaslanırlar. 
3) O, yerdə qeyri-adi bir hadisə baş verir və deyirlər ki, burada salehlərin qəbri var. 
4) Oradan keçəndə qeyri-adi bir şey hiss edir məs: Ətir iyi və deyirlər ki: Burada salehlərin qəbri var. Göründüyü kimi bu dəlillər heç biri möhkəm, dəqiq dayağa söykənmir.
Qəbirpərəstlərdə bu cür hekayələr çoxdur və onlar Allahın yaratdıqları içində ən yalançı olanlardır. Şeytan qəbir başında dua etməyi, evdə, məsciddə və ya səhər vaxtlarında dua etməkdən daha sevimli göstərərək insana hiylə qurur. Allah Qorusun! 


[1] Bu məsələ ilə bağlı cahilcəsinə bir söz söyləyənlərdən biri: "Peyğəmbərin məscidini Osman genişlətdikdə bu məscidin içərisinə ondan olmayan şeyləri də saldı və üç qəbir də məscidin içərisində qaldı. Sələfdən heç bir kimsə isə bunu pis qarşılamadı". Cavab olaraq deyirik ki: "Osman ona atılan bu böhtanın əksini etmişdir. O, Peyğəmbərin məscidini genişlətdikdə ona işarə olunan hədislərə müxalif olmamışdır. Buna görə də məscidi Peyğəmbərin xanımlarının evlərinin olduğu yerdən genişlətməmiş və bu evləri məscidə salmamışdır. Bu da ondan öncə Ömər etdiyinin eynisidir". Belə bir kimsələr Sələfi Salihin əqidəsini bilmədiklərinə görə belə danışırlar.


BU BÜTLƏR SİZİN VƏ ATALARINIZIN QOYDUĞU ADLARDAN BAŞQA BİR ŞEY DEYİLDİR

“Onlar sizin və atalarınızın qoyduqları adlardan başqa bir şey deyildir. Allah onlar haqqında heç bir dəlil nazil etməmişdir”. (ən-Nəcm 19-23). 
Onlar Rəblərinin Kitabı və Nəbilərinin sünnəsindən uzaqlaşdıqları üçün öz ağıllarına və nəfsi istəklərinə uydular. Sıratal-Mustəqimdən ayrıldıqca azmağa başladılar. Allah və Onun Rəsulunun hökmünün önünə keçdilər. Beləcə də nəsildən-nəsilə zəlalətə düşdülər. İxtilaf edib firqələrə bölündülər. 
İbn Teymiyyə deyir ki: "Kim nübuvət cizgisindən ayrılarsa şirkə və digər günahlar içərisinə düşər. İnsanların inanclarında şirk yox idi. Adəm və uşaqları Allahı tövhid etmək inancında idilər. İnsanlar tək bir ümmət idilər sonra ixtilafa düşdülər; 
"İnsanlar (əvvəlcə) ancaq tək bir ümmət idilər (eyni bir dində idilər). Sonra (aralarında ixtilaf düşdüyü üçün) ayrıldılar".(Yunus 19). 
"İnsanlar tək bir ümmət idilər". (əl-Bəqərə 213). 
İbn Abbas deyir: "Adəm ilə Nuh arasında altı əsr (Başqa rəvayətdə: on əsr) vardır. Bu dövrdə yaşayan insanların hamısı da Allahın şəriətində idilər. Onların hamısı İslam dinində idilər. Daha sonra ixtilafa düşdülər. Rəsulların şəriətlərinə tabe olmağı tərk etdikləri üçün şirkə düşdülər. Allah da müjdələyən və qoxudan Rəsullar göndərdi. Göndərilən ilk Rəsul isə Nuh idi". İbn Kəsir 1/ 250, Məcmuul-Fətava 20/ 106.
Peyğəmbər Uca Rəbbindən buyurur: "Mən qullarımı həniflər (doğru inanc sahibləri) olaraq yaratdım. Lakin şeytanlar gələrək onları dinlərindən uzaqlaşdırdılar. Halal qıldığım şeyləri onlara haram qıldılar. Haqqında bir dəlil endirmədiyim şeyləri Mənə şirk qoşmalarını əmr etdilər". Muslim 8/ 159, Əhməd 4/ 162, İbn Əsakir 15/ 328/ 1.
Peyğəmbər buyurdu: "Hər bir doğulan uşaq fitrət üzrə doğulur. Bundan sonra ana və atası (yəhudi isə) onu yəhudi, (xristian isə) onu Xristian, (məcusi isə) onu məcusi edirlər…”. 
Bundan sonra Əbu Hureyra dedi: İstəsəniz oxuyun: 
“Sən bir hənif kimi üzünü dinə tərəf çevir! Allahın insanlara – xəlq etdiyi şüurlu məxluq kimi verdiyi fitrət budur. Allahın yaratdığını heç cür dəyişdirmək olmaz. Doğru din budur, lakin insanların çoxu bunu bilmir”. (ər-Rum 30). əl-Buxari 11/ 418, Muslim 18/ 52, əl-Albani "İrva" 1220. 
"Və (öz tabeçiliyində olanlara) dedilər: "Öz tanrılarınızı tərk etməyin, (xüsusi ilə) Vəddi, Suvaı, Yəğusu, Yəuqu və Nəsri atmayın". (Nuh 23). 
İbn Abbas rəvayət edir ki, bunlar Nuhun qövmünün əməlisaleh insanları idilər. Onlar öldükdən sonra şeytan onların yaşadığı qövmün insanlarına vəsvəsə edir ki, onların toplandıqları yerlərdə heykəllərini ucaltsınlar və onların adlarını həmin heykəllərə versinlər. Onlar da deyilən kimi etdilər. (Heykəlləri) düzəldən nəsil ölüb gedənə qədər onlara ibadət olunmadı. (Uzun müddət keçdikdən sonara) elm unudulduqda o, heykəllərə ibadət etməyə başladılar.əl-Buxari 4920.
Abd ibn Humeyd, Əbu Mutahhardan rəvayət edir ki, Əbu Cəfər (Bəkirin) yanında Yezid ibn Muhəlləbdən bəhs edildi. 
Əbu Cəfər: "O, Allahdan başqa ilk ibadət edilən yerdə öldürüldü”- dedi. 
Sonra Vədd haqqında danışdı. Vədd müsəlman bir kimsə idi və qövmü tərəfindən sevilirdi. O, ölüncə Babil torpaqlarında qəbrinin ətrafında toplandılar və onun ölümünə üzüldülər. 
İblis onların Vəddə üzüldüklərini gördükdə dedi: "Sizin buna çox üzüldüyünüzü görürəm. Sizin üçün onun bir surətini çəkməmi istəyirsinizmi? Beləcə o, sizin toplandığınız yerdə olacaq və onun sayəsində Vəddi xatırlayacaqsınız". 
Onlar da: “Bəli, çək”- dedilər. 
İblis onlara Vəddin bir surətini çəkdi. Onlar da onun surətini toplandıqları yerə qoydular və onu xatırlamağa başladılar. 
Onların Vəddi xatırladıqlarını gördükdə bu dəfə dedi: "Sizin hər birinizin evində belə bir heykəl düzəltməyimə nə deyirsiniz? Beləcə bundan sizin hər birinizin evində olacaq və onu xatırlayacaqsınız". 
Onlar: "Bəli, olar"- dedilər. 
Hər ev əhlinə onun kimi bir heykəl düzəltdi. Onlar da bu heykələ yönəldilər. Heykəl vasitəsilə Vəddi xatırlamağa başladılar. Onların uşaqları böyüdü. Atalarının bu heykəllə nə cür davrandıqlarını gördülər. Nəsillər çoxaldı. Onu xatırlamaq məsələsi unudulub getdi. Sonda isə onu Allahdan başqa ilah halına gətirdilər. Allahdan başqa yer üzündə ilk ibadət edilən şey Vəddin adı verilən Vədd bütüdür". Durrul-Mənsur 6/ 269, İbn Urvə Hənbəli "Kəvakibu Dərari" 6/ 112/ 2.
Bu cür kimsələr ölmüş insanlara göstərdikləri qayğını sağ olanlara göstərdiklərindən də çox edirlər. Buna görə də şair deyir ki:

"Ölülərə qibtə edirəm, kaş ki, 
onlara çəkilən xərc mənə çəkilərdi".

Allahın isimlərini bütlərə qoymaq. 

əl-Lat, əl-Uzza və Manat ərəb bütpərəstlərinin əsas bütləri idi. əl-Lata Səqif qəbiləsi, əl-Uzzaya Qureyş və Bəni Kinanə qəbilələri, Manata Bəni Hilal, Əus və Xəzrəc qəbilələri ibadət edirdilər. Allahın əl-İlah adını, əl-Lat adı ilə dəyişərək öz bütlərinə qoymuşdular. 
əl-Lat – Taif şəhərində ağ dağın adı idi. Səqif qəbiləsindən olanlar bu bütləri ilə fəxr edirdilər. İbn Hişam deyir: "Peyğəmbərin əmri ilə Muğirə ibn Şöbə və Əbu Sufyan ibn Hərb onu yandırıb dağıdırlar. Sonralar isə onun yerində Məscid tikirlər". İbn Hişam 1/ 85-86, İbn Kəsir "əl-Bidayə vən-Nihəyə" 5/ 32, İbn Məcə 743, Əbu Davud 450, İbn Qeyyim "Zədul-Məad" 3/ 499.
əl-Əziz - adını, əl-Uzza ilə dəyişdirmişdilər. 
İbn Cərir deyir: "Məkkə ilə Taif arasında, Nəxl adlanan yerdə ağac adı idi". 
İbn Hişam deyir: "Məkkənin fəthi günü Xalid ibn Valid oranı dağıdır. Xalid oranı dağıtdıqdan sonra Peyğəmbərin yanına gəlir. 
Peyğəmbər : "Qayıt ora, çünki sən heç bir şey etməmisən"- deyə buyurur. 
Xalid ora qayıtdıqda keşikçilər dağa tərəf qaçaraq: "Ey Uzza! Ey Uzza!"- deyə qışqırmağa başladılar. 
Xalid bütün yanına yaxınlaşdıqda saçları üzərinə tökülmüş lüt bir qadın gördü. Qılıncı ilə vurub onu öldürdü və Peyğəmbərin yanına qayıdaraq başına gələnləri danışdı. 
Peyğəmbər : "O, Uzza idi!"- deyə buyurdu”. İbn Kəsir 7/ 429-430, ən-Nəsai "Sunənul-Kubra", "Tuxfa əl-Əşraf" 4/ 235.
əl-Mənnan - adını, əl-Manat adı ilı dəyişdirmişdilər. Məkkə ilə Mədinə arasında, Hudeydə adlanan yerin adı idi. 
Aişə deyir: "Əli Məkkənin fəthi günü oranı dağıdır". əl-Buxari.
"Bir deyin görək Lat və Uzza nəyə qadirdir. Digəri üçüncüsü olan Manat da həmçinin… O, bütlər sizin və atalarınızın qoyduqları adlardan başqa bir şey deyildir. Allah onlara dair bir dəlil endirməmişdir".(ən-Nəcm 19-23).
"Allahdan başqa ibadət etdikləriniz sizin və atalarnızın qoyduğu adlardan başqa bir şey deyildir. Allah isə heç bir dəlil endirməmişdir. Hökm ancaq Allahındır. O, sizi yalnız Onun özünə ibadət etməyə çağırır". (Yusuf 40). 
Əbu Hureyra rəvayət edir ki, Peyğəmbər buyurdu: "Mən gördüm ki, Amr ibn Luhey bağırsaqlarını sürükləyərək Cəhənnəmdədir. O, kimsə İsmailin dinini dəyişdirən ilk kimsə idi. Bəzi ev heyvanlarını müqəddəsləşdirmək adətini o, gətirdi.
"Bahirə, Saibə, Vəsilə və Haminin heç birisini Allah qanuni buyurmamışdır. Lakin kafirlər Allaha qarşı yalan uydururlar". (əl-maidə 103). 
İbn İshaq deyir: "Saibə – doqquz dənə erkək dəvə doğan dişi dəvənin adı idi. Ərəblər belə bir dəvənin üzərində oturmaz, onunla yük daşımaz, tükünü qırxmaz və onun südündən yalnız qonaq içə bilərdi. Əgər dəvə bu doqquz erkək dəvədən sonra bir dənə dişi doğardısa onu da anası ilə bərabər müqəddəsləşdirərdilər və ona Bahirə – Saibənin qızı deyərdilər. Vəsilə – qoyun idi. Beş hamiləlik müddətində doqquz dişi qoyun doğdu-ğuna görə belə adlanırdı. Hami – erkək dəvə idi; 
“Onlar: "Bu mal-qaranın qarınlarındakı balalar kişilərimizə halal, qadınlarımıza isə haramdır"– deyirlər. Əgər o bala ölü doğularsa, hamısı onu yeməyə şərik olurlar. Allah onları bu vəsflərinə görə cəzalandıracaqdır. Həqiqətən, O, Müdrikdir, Biləndir”. (əl-Ənam 139)". əl-Buxari 4623, Muslim, Əhməd 2/257, İbn Hişam 1/76. 
Əbu Vaqid əl-Leysi rəvayət edir ki, Peyğəmbər ilə birlikdə Məkkədən Huneynə tərəf yola çıxmışdıq. Biz, o vaxtlar təzə müsəlmanlardan idik və küfrdən yenicə çıxmışdıq. Müşriklərin üstündən silahlarını asdıqları böyük bir Sidr ağacı vardı. Onun ətrafında yığışaraq öz adət ən-ənələrini yerinə yetirir və o, ağacı "Zətu Ənvat" deyə çağırırdılar. 
Biz də bu böyük bir Sidr ağacının yanından keçdikdə: "Ey Allahı Rəsulu! Onların "Zətu Ənvatı" olduğu kimi bizim üçün də "Zətu Əənvat" düzəlt"- dedik. 
Peyğəmbər dedi: "Allahu Əkbər! Şübhəsiz ki, bunlar hamısı keçmiş adət ən-ənələrdir. Nəfsim Əlində Olana and olsun ki, siz İsrail oğullarının Musadan istədikləri şeyin eynisini məndən istədiniz:
"…Bizə onların sitayiş etdikləri bütlər kimi bir büt düzəlt!" (əl-Əraf 138). 
Həqiqətən siz əvvəlkilərin adət ən-ənəsi ilə gedəcəksiniz”. ət-Tirmizi 2180, Əhməd 5/ 218, əl-Albani səhih.
Gördüyünüz kimi günümüzdə də belə şeylərin şahidi ola bilərik. İnsanlar ölmüş kimsələrin adlarını pirlərə, ocaqlara qoyaraq "filankəsin piri", "filankəsin ocağı" və s. həmçinin dağlara, ağaclara da ad verərək oraları da Allahdan qeyrisinə ibadət olunan yerlərə çevirirlər; 
"O, bütlər sizin və atalarınızın qoyduqları adlardan başqa bir şey deyildir. Allah onlara dair bir dəlil endirməmişdir". 
Onlara - Allahdan qorxun! Belə yerlərə getməyin, Allaha ibadət edin, bir şey istədikdə Allahdan istəyin! deyildikdə hələ bir sənə: "Biz ata-babalarımızı bu yol üzrə görmüşük, sən dünənki uşaq, gəlmisən bizə İslamı öyrədirsən?!" Subhənəllah! Biz sizə İslamı öyrətmirik. İslam on dörd əsr bundan qabaq Allah və Onun Rəsulu tərəfindən necə qoyulubsa, o cür də davam edir. İslamı dəyişən biz deyilik, sizsiniz. Öz ağıllarınıza uyğun şəkildə istədiyiniz kimi Allaha ibadət edirsiniz. Sizi doğru yola çağıranlara, Rəbbimiz tək olan Allahdır, Ona heç bir şeyi şərik qoşmayın - deyənlərə də dil uzadaraq: "Bunlar ağıllarını itirərək dəli olmuşlar. Onlara qulaq asmayın" deyərək hələ bir tənə də edirsiniz; 
“Cənnət əhli Od sakinlərini səsləyib deyəcəklər: "Biz Rəbbimizin bizə vəd etdiyinin doğru olduğunu gördük. Siz də Rəbbimizin sizə vəd etdiyinin doğru olduğunu gördünüzmü?" Onlar: "Bəli!"– deyəcəklər. Bu zaman onların arasında bir carçı səsləyib deyəcəkdir: "Allahın lənəti olsun zalımlara!” (əl-Əraf 44). 
"Həqiqətən günahkarlar iman gətirmiş kimsələrə (dünyada) gülürdülər. Möminlərin yanından keçərkən (onları dolamaq məqsədi ilə) bir-birinə göz-qaş edirdilər. Ailələrinin yanına qayıtdıqda isə (onları doladıqları üçün) kefləri kök qayıdardılar. Möminləri gördükdə: "Doğrusu bunlar (haqq yoldan) azanlardır!"- deyərdilər. Halbuki onlar möminlərə nəzarətçi göndərilməmişdilər. Bu gün isə möminlər kafirlərə güləcək¬lər". (əl-Mutəffifin 29-34). 
Lakin biz Allahın qoyduğu qaydada, Peyğəmbərimizin buyurduğu şəkildə Allaha ibadət edirik. Ata-babalarımızın qoyduğu şəkildə yox; 
“Onlara: "Allahın nazil etdiyinə tabe olun!"– deyildikdə, onlar: "Xeyr, biz atalarımızın tutduğu yolu tutacağıq!"– deyirlər. Bəs ataları bir şey anlamayıb doğru yola yönəlməyiblərsə necə?” (əl-Bəqərə 170, əl-Maidə 104).
"(Ya Muhəmməd!) Biz səndən əvvəl hər hansı bir məmləkətə (Allahın əzabı ilə) qorxudan bir peyğəmbər göndərdiksə, onun naz-nemət içində yaşayan başçıları sadəcə olaraq: “Biz atalarımızı bir din üzərində gördük və biz də onların yolu ilə gedəcəyik”– deyirlər. Əgər sizə atalarınızın sitayiş etdiyini gördüyünüz dindən daha doğrusunu gətirmiş olsam necə? Yenə də atalarınızın yolunumu tutacaqsınız (Biz sizinlə göndərilənləri inkar edirik – dedilər)". (əz-Zuxruf 23). 
Siz ata-babalarınızın yolu ilə gedin, biz isə Allah və Onun Rəsulunun yolu ilə gedəcəyik.

abul-aliya
 
İsmarıc: 127
Qeyd: 30 İyun 2012, 18:52

Səhifə başı

Re: TÖVHİD-Allahın Qulları Üzərində Olan Haqqı

[İsmarıc]  abul-aliya » 12 Avq 2012, 16:11

MƏHƏBBƏTDƏ VƏ TƏZİMDƏ ŞİRK

Məhəbbət - odur ki, insanı hərəkət etməyə məcbur edir. Dünyəvi bir şeyi sevən ona görə də hərəkət edəcəkdir. Elmi sevən ona da can atacaqdır, Allahı ibadət ilə sevən qorxu, ümüd ilə Allahın razılığını qazanmaq üçün çalışar. Allahın qadağalarından, qəzəbli olduğu şeylərdən qaçar, Peyğəmbəri r sevən isə onun sünnəsi ilə yaşayar, sünnəsi ilə əməl edər. 
Ona görə də bidətçi dedikdə ki: “Mən Peyğəmbəri sevirəm” – o, yalançıdır. Peyğəmbəri sevən onun dediklərini edər, bidət etməz. Allah və Onun Rəsuluna olan sevgi hər şeydən irəlidə dayanmalıdır. İmanın şirinliyi bunları sevmədikcə dadılmaz. İman da bu iki şeylə kamil olar. Allah üçün sevir, çünki Allah sevməyi əmr edib, Allah üçün nifrət edir, çünki Allah onları sevməməyi əmr edib. 
Fovzan – hafizahullah - deyir: “Allah üçün kafirlərə nifrət nə deməkdir? Ona görə yox ki, sən onlarla döyüşürsən, ona görə yox ki, səndən nə isə alıblar, ona görə yox ki, sənə qaşı zülm olunub. Bu təbii bir nifrətdir. Allah səndən bu nifrəti tələb etmir. (Kimsə hər hansı bir insanı vursa, ona qarşı nifrət oyanacaqdır) Allahın tələb etdiyi nifrət onların Allaha şərik qoşmaları, Onun haqqını tapdaladıqlarına görədir”. 
Onun nifrətə layiq olması Allahın qadağalarını etməsinə, əmrlərini isə tərk etdiyinə görə olur. 

Məhəbbətin Bir Neçə Növü Vardır: 

Bunları bilmək və onların arasını ayırd etmək hər kəsə mühümdür. İnsanların çoxları da bu məhəbbətin aralarını ayırd edə bilmədiklərinə görə azmışlar. 

1)İbadət olan məhəbbət. Allahı sevmək. Tövhidin əsli və ruhu - bütün sevginin xalis bir şəkildə sırf Allah üçün olmasıdır. Allah sevgisi ilah və məbud olaraq Allahın qəbul edilməsinin təməlidir. Hətta sevgi ibadətin həqiqətidir. Qulun Rəbbinə olan sevgisi mükəmməl olmadıqca Tövhidi də mükəmməl olmaz. Mükəmməl bir sevgiyə sahib olmaq üçün Allah sevgisini bütün sevgilərin önündə və üstündə olması lazımdır. Bütün sevgilər üzərində Hakim olmalıdır. Bütün sevgilərin Onun sevgisinə tabe olması lazımdır. 
İbn Abbas rəvayət edir ki, Rəsulullah buyurdu: "Rəbb olaraq Allahdan, din olaraq İslamdan və Rəsul olaraq Muhəmməddən razı olan kimsə imanın şirinliyini, tamını tapar". Muslim 34.

2) Allahın sevdiklərini sevmək və Allah üçün sevmək (əməlləri, şəxsləri). İnsanı İslama salan və küfürdən çıxardan budur. Qul Allahın sevdiyi əməlləri və şəxsləri sevir, Allahın nifrət etdiyi əməllərə və şəxslərə nifrət edir. Allahın dost etdiklərini dost, Allahın düşmən etdiklərini də düşmən bilir. Beləcə qulun iman və Tövhidi kamil olur. İnsanlar içərisində Allaha ən sevimlisi bu məhəbbətdə ən güclü olandır. Yəni Allahın sevdiklərini sevən kimsədir. Onları nə üçün sevir? Çünki, onları sevməyi Allah əmr etmişdir. 
Əbu Hureyra rəvayət edir ki, Rəsulullah buyurdu: "Sizdən hər hansı bir kimsə məni uşaqlarından, valideyinlərindən və cəmi insanlardan çox sevmədikcə iman etmiş olmaz (bütün bunlardan sevimli olmadıqca)". əl-Buxari 15, Muslim 44, İbn Məcə 67, əd-Dərimi 2741, Musnəd 3/ 207, 275, 278.
Abdullah ibn Hişam rəvayət edir ki, Peyğəmbər ilə birlikdə idik. Bu an Ömərin əlini tutmuşdu. 
Ömər: “Ey Allahın Rəsulu! Şübhəsiz mən səni öz nəfsimdən başqa hər şeydən çox sevirəm”- dedi. 
Peyğəmbər : “Nəfsim əlində olana and olsun ki, öz nəfsindən də çox sev¬¬mədikcə (imanın kamil) olmaz”- deyə buyurdu. 
Ömər: “Bu andan – Allaha and olsun ki – səni öz canımdan daha çox sevirəm”- dedi. 
Peyğəmbər : “İndi oldu, Ey Ömər!”- deyə buyurdu. 
"Peyğəmbər möminlərə öz nəfislərindən də yaxındır". (əl-Əhzab 6) əl-Buxari 6632.
İbn Abbas rəvayət edir ki, Rəsulullah buyurdu: "Kim Allah üçün sevər, Allah üçün nifrət edər, Allah üçün verər və Allah üçün qadağan edərsə imanı tamamlanmış olar". Əhməd 3/ 438, 440, Əbu Davud 4681, ət-Tirmizi 2521, əl-Albani "Səhih Hədislər Silsiləsi" 380, "Səhih Cəmius Səğir" 5965, "Mişkətul-Məsabih" 30, 31.
İbn Abbas rəvayət edir ki, Rəsulullah buyurdu: "Allahın dostluğuna yalnız - Allah üçün sevən, Allah üçün nifrət edən, Allah üçün dost olan və Allah üçün düşmənlik edən nail ola bilər. Belə olmadıqca imanın dadını almış olmaz. İnsanlar arasında qardaşlıq yalnız dünya malına görə olmuşdur. Bu isə əhlinə heç bir fayda gətirməz". ət-Tabərani “Mucəmul-Kəbir” 12/ 417, Əbu Nuaym “Hilyə” 1/ 312, İbn Mubarək “Zuhd” 337, İbn Əbi Dunyə “İhvan” 22, əl-Albani “Səhih” 1728.
3) Ehtiram, şəfqət, mərhəmət olan məhəbbət (böyüklərə, elm əhlinə) və s. 
Peyğəmbər buyurdu: "Böyüklərimizə hörmət etməyən, kiçiklərimizə rəhm etməyən və alimlərimizin haqqını ödəməyən bizdən deyildir". Əhməd 5/ 323, Mustədrək 1/ 211.
(Bəzi rəylərə görə: Allah üçün sevmək. Bu da Allahın sevdiyi şeyləri sevməyə tabedir. İnsan Allah üçün sevmədikcə Allahın sevdiklərini sevmək düzgün olmaz). 
4) Təbii məhəbbət. Bu da insanın öz təbiətinə, fitrətinə meyl etdiyi şeyləri sevməsidir. Susuz insanın suyu, acmış insanın yeməyi, insanın öz övladlarını, yoldaşını, ata və anasını sevməsi və s. Bu sevgi növü ibadət, qorxu rəca deyildir. Dünyaya görədir. Bu kimi şeyləri sevməyə görə insan məzəmmət olunmur. Lakin nə vaxt məzəmmət olunur? Əgər bu kimi şeylər Allahı sevməkdən, zikr etməkdən yayındırarsa, sevgini Allahın sevgisi üstünə qoyarsa artıq büyük bir günah etmişdir; 
"Ey iman gətirənlər! Nə mal-dövlətiniz, nə də oğul-uşağınız sizi Allahın zikrindən yayındırmasın! Hər kəs bunu etsə belələri əsl ziyana uğrayanlardır". (əl-Munafiqun 9).
İbn Məsud deyir: "Nə vaxt Quranda Yə Əyyuhəl-Ləzinə gəldisə diqqətli ol! Burada ya səni xeyirə çağıran əmr vardır, ya da səni şərdən çəkindirən qadağa vardır"; "
O, kəslər ki, nə ticarət, nə alış-veriş onları Allahı zikr etməkdən, namaz qılmaqdan və zəkat verməkdən yayındırmaz". (ən-Nur 37). 
Bunların hər biri öz-özlüyündə ibadət deyildir, lakin Allah üçün edilərsə ibadət sayılar. 

Allahdan Qeyrisini Sevməkdə Olan Məhəbbət: 

Allahdan qeyrisini ibadət niyyətilə (Allahla birlikdə və ya Allah kimi sevmək) sevmək - müşriklərin öz bütlərini sevmələridir. Allahla bərabər öz bütlərini də sevirlər. Qəbir sahiblərinə ibadət etdikdənlərini görsən, sənə aydın olar ki, istənilənə çatmaq üçün qəbirlərə necə can atır, ibadət edir, oraları təmizləyir və qoruyurlar. Kim ibadət olan sevgini Allahdan qeyrisinə həsr edərsə artıq böyük şirk etmişdir. Bu da Allahın bağışlamadığı böyük şirkdir; 
“İnsanlardan elələri də vardır ki, Allahdan qeyrilərini Ona tay tutur, onları da Allahı sevdikləri kimi sevirlər. İman gətirənlərin isə Allaha olan sevgisi daha güclüdür. Kaş zülm edənlər əzabı gördükləri zaman bütün qüdrət və qüvvətin Allaha məxsus olduğunu və Allahın şiddətli əzab verdiyini görəydilər”. (Bəqərə 165). 
"De ki: “Əgər atalarınız, oğullarınız, qardaşlarınız, övrətləriniz, qəbiləniz, qazandığınız mallar, kasad olmasından qorxduğunuz ticarət, xoşunuza gələn məskənlər sizə Allahdan, Onun Peyğəmbərindən və Allah yolunda cihad etməkdən əzizdirsə, Allahın əmri gəlincəyə qədər gözləyin. Allah fasiqləri doğru yola yönəltməz". (ət-Tövbə 24). 
"(Ya Peyğəmbər!) Allaha və axirət gününə inanan heç bir tayfanın Allaha və Onun Peyğəmbəri əleyhinə çıxanlarla – öz ataları, oğulları, qardaşları, yaxın qohumları olsalar belə – dostluq etdiyini görməzsən. Onlar elə kimsələrdir ki, Allah onların qəlblərinə iman yazmış və öz dərgahından onlara güc vermişdir. Allah onları altından çaylar axan Cənnətlərə daxil edəcəkdir. Onlar orada əbədi qalacaqlar. Allah onlardan, onlar da Allahdan razıdırlar. Onlar Allahın firqəsidirlər. Bilin ki, Allahın firqəsi məhz onlar, nicat tapıb əbədi səadətə qovuşanlardır". (əl-Mücadələ 22). 
"Onlar orada çənə-boğaz olub deyərlər: "Allaha and olsun ki, biz açıq-aydın azmışdıq! Çünki biz sizi aləmlərin Rəbbi ilə bərabər tutduq". (əş-Şüəra 97). 
Ayədən göründüyü kimi onlar Allahı sevirdilər, lakin bununla yanaşı öz bütlərini də sevirdilər. Bəs öz bütlərini Allahdan daha çox sevən və öz bütlərindən başqa heç kəsi sevməyən kimsə barəsində nə demək olar? Hər bir şeyin əsasında məhəbbət vadır. Əgər bir kimsə hər hansısa bir bəlanın qaldırılması, ehtiyacın ödənilməsi üçün qəbirə doğru yönəlirsə deməli o, kimsəyə qarşı məhəbbəti vardır. Allahı sevən kimsə hər bir şeydə yalnız Allaha yönələr. Allaha qarşı məhəbbət odur ki, insanın qəlbində Allahdan qeyrisinə məhəbbət qalmır. Qəlbində nə qədər sevgi varsa Allaha yönəldir. 
Onlar ilahlarını yaratmaqda, ruzi verməkdə, öldürməkdə, diriltməkdə, mülkdə, qadir olmaqda Allaha bərabər tutmayıblar. Onlar Allaha sevgidə, təzimdə bərabər tutublar. Sənin kimi aciz bir qul aləmlərin Rəbbi, hər şey Əlində olan ilə necə bərabər tutula bilər. Sənin kimi hər şeyə möhtac olan möhtacsıza (Allaha) bərabər tutula bilər. Məxluqu Allaha bərabər tutduğuna görə, bundan da daha böyük və çirkin bir zülm ola bilərmi; 
"Göyləri və yeri xəlq edən, zülmətləri və nuru yaradan Allaha həmd olsun! (Bu qüdrəti gördükdən) sonra kafir olanlar yenə (bütləri) öz Rəbbinə tay tutarlar". (əl-Ənam 1).
Bu elə bir bərabərlikdir ki, ən böyük zülmü, çirkinliyi əhatə edir; 
“Ey iman gətirənlər! Sizdən hər kim dinindən dönsə, Allah onun əvəzinə Özünün sevdiyi və Onu sevən, möminlərə qarşı mülayim, kafirlərə qarşı isə sərt olan, Allah yolunda cihad edən və tənə edənin tənəsindən qorxmayan bir camaat gətirər. Bu, Allahın lütfüdür, onu istədiyinə verər. Allah hər şeyi Əhatəedəndir, Biləndir”. (əl-Maidə 54). 
Bu ayədə məhəbbətin dörd əlaməti qeyd olunmuşdur:
1) Allah onları, onlar da Allahı sevərlər. 
2) Onlar möminlərə qarşı mülayim, kafirlərə qarşı sərt olarlar. 
3) Allah yolunda vuruşarlar. 
4) Heç kəsin tənəsindən qorxmazlar. 
İnsanlar bir-birilərini dünya malına görə, hansısa bir vəzifəyə görə sevir və əlaqələr saxlayırlar. Bütün bunlar bitdikdə o, dostluq da bitəcəkdir. Yalnız Allah xatirinə olan dostluqdan başqa: 
"Müttəqilər müstəsna olmaqla, o gün dostlar bir-birinə düşmən kəsiləcəklər". (əz-Zuxruf 67). 
"Sizin haminiz ancaq Allah, Onun Peyğəmbəri və iman gətirənlərdir". (əl-Maidə 55). 

Dostluq İki Qismə Bölünür: 

1.Allahın bəndəsini Özünə dost tutması; 
"Allah Ona inananların dostudur. Onları zülmətdən çıxarıb işığa tərəf yönəldər. Kafirləri dostu isə şeytandır. Onları nurdan ayırıb zülmətə salarlar". (əl-Bəqərə 257). 
2.Bəndənin Allahı özünə dost tutması; 
"Hər kəs Allahı, Onun Peyğəmbərini və iman gətirənləi özünə dost tutsa, şübhəsiz ki, qələbə çalanlar məhz Allahın firqəsidir". (əl-Maidə 56).

HƏQİQİ SEVGİ UCA SEVDİYİNİ TƏKLƏŞDİRMƏYİ TƏLƏB EDİR

Bunu bildikdən sonra insanın qəlbində Allahı sevməklə digər (surətlərə, şəkillərə) olan eşq bir yerdə olması heç vaxt mümkün deyil. Bunların ikisi də zidd olan bir şeylərdir və heç vaxt birləşə bilməzlər. Mütləq bunların birisi digərini qəlbdən çıxarmalıdır. Əgər sənin qəlbində Allah sevgisi varsa, digər olan haram sevgilər sənin qəlbindən çıxmalıdır. Əgər bunlara sevgi varsa, onda sənin Allaha olan sevgin zəifləyir. Əgər bir kimsənin qəlbində Allah sevgisi olarsa, bu sevgi onu başqalarını sevməkdən yayındırır. Allahdan başqasını sevdikdə isə onu da Allah üçün sevir və ya Allahın sevgisinə bir vasitə olduğu üçün sevir. Buna görə də Allahdan qeyrisi müstəqil olaraq sevilmir. İnsanda həqiqi sevgi varsa, o, Allahı təkləşdirməyi tələb edir. Allahdan qeyrisini sevgidə Allaha şərik qoşmamağı tələb edir. Hətta insanlar arasında başqasını sevdiyinə görə qısqandığını görürsən. Onda insan başqasını (sevgidə) Allaha necə şərik qoşa bilər. Bu sevgi yalnız tək olan Allaha aiddir. Allahdan qeyrisini sevmək isə sahibi üçün bir əzab və bəladır. Buna görə Allah ümumən şirki, o cümlədən məhəbbətdə Ona şərik qoşanı bağışlamır. Bundan aşağı olanları isə istədiyinə bağışlayır. Bu kimi şeyləri sevmək insana daha mənfəətli olanı ötürür. Əksinə ondan elə bir şeyi ötürür ki, insanın xoşbəxtliyi, səadəti, həqiqi həyatı Onu sevməkdədir. Buna görə də bəndə bu iki sevgidən birini seçməlidir. Çünki, onların ikisi də bir qəlbdə yerləşə bilməz. Od ilə su kimi. Əgər bir kimsə Allaha sevgidən, Allaha zikrdən, Allahala qovuşmaq istəyindən üz döndərərsə, Allah da onu başqasını sevməklə imtahana çəkir və bununla ona dünyada əzab verir. Həmçinin, bərzəxdə və axirətdə də əzab verir. Ona bütləri sevməklə, xaçları, qadınları sevməklə imtahan edir. İnsan da sevdiyinin quludur. Əgər bir kimsənin ilahı Allah olmazsa, onun ilahı öz nəfsi-istəyi olar; 
"Nəfsini özünə tanrı edən və Allahın bilərəkdən yoldan çıxartdığı, qulağını və qəlbini möhürlədiyi, gözünə də pərdə çəkdiyi kimsəni gördünmü?" (əl-Casiyə 23).Ey iman gətirənlər! Nə mal-dövlətiniz, nə də oğul-uşağınız sizi Allahın zikrindən yayındırmasın! Hər kəs bunu etsə belələri əsl ziyana uğrayanlardır

PAYLAŞ: