Xavariclər haqqında hədislər

عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الْخُدْرِيِّ أَنَّهُ قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى الله عَليْهِ وسَلَّمَ يَقُولُ: يَخْرُجُ فِيكُمْ قَوْمٌ تَحْقِرُونَ صَلاَتَكُمْ مَعَ صَلاَتِهِمْ وَصِيَامَكُمْ مَعَ صِيَامِهِمْ وَعَمَلَكُمْ مَعَ عَمَلِهِمْ وَيَقْرَءُونَ الْقُرْآنَ لاَ يُجَاوِزُ حَنَاجِرَهُمْ يَمْرُقُونَ مِنْ الدِّينِ كَمَا يَمْرُقُ السَّهْمُ مِنْ الرَّمِيَّةِ يَنْظُرُ فِي النَّصْلِ فَلاَ يَرَى شَيْئًا وَيَنْظُرُ فِي الْقِدْحِ فَلاَ يَرَى شَيْئًا وَيَنْظُرُ فِي الرِّيشِ فَلاَ يَرَى شَيْئًا وَيَتَمَارَى فِي الْفُوقِ.

Rəvayət edilir ki, Əbu Səid əl-Xudri (Allah ondan razı olsun) demişdir: “Mən Peyğəmbərin (salləllahu aleyhi və səlləm) belə dediyini eşitdim: “Vaxt gələcək sizin aranızdan elə insanlar meydana çı­xa­caq ki, siz onların namazları yanında öz namazlarınızı, orucları yanında öz oruc­larınızı, digər əməlləri yanında öz əməllərinizi heç nə sayacaqsınız. (Yəni, onlar o qədər çox ibadət edəcəklər ki, siz buna baxıb özünüzün onlara nisbətdə az ibadət etdi­yinizi güman edəcəksiniz). Onlar Quran oxuyacaqlar, (amma) oxuduqları (ayələr) xirtdəklərindən o ya­na keç­məyəcəkdir. Ox şikarı dəlib keçdiyi kimi onlar da İslamdan çıxa­caq­lar. (Necə ki, oxu atan adam) oxun ucuna baxır, lakin heç bir şey görmür, oxun gövdə­sinə baxır, yenə də heç bir şey görmür, oxun lələkli tərəfinə ba­xır, yenə də heç bir şey görmür, axırda oxun lap arxasına baxır və (oxun şi­ka­ra dəyib-dəymədiyinə dair) şübhəyə düşür”. (əl-Buxari, 5058, 6930).

قَالَ عَلِىٌّ إِذَا حَدَّثْتُكُمْ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى الله عَليْهِ وسَلَّمَ فَلأَنْ أَخِرَّ مِنَ السَّمَاءِ أَحَبُّ إِلَىَّ مِنْ أَنْ أَقُولَ عَلَيْهِ مَا لَمْ يَقُلْ وَإِذَا حَدَّثْتُكُمْ فِيمَا بَيْنِى وَبَيْنَكُمْ فَإِنَّ الْحَرْبَ خَدْعَةٌ. سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى الله عَليْهِ وسَلَّمَ يَقُولُ « سَيَخْرُجُ فِى آخِرِ الزَّمَانِ قَوْمٌ أَحْدَاثُ الأَسْنَانِ سُفَهَاءُ الأَحْلاَمِ يَقُولُونَ مِنْ خَيْرِ قَوْلِ الْبَرِيَّةِ يَقْرَءُونَ الْقُرْآنَ لاَ يُجَاوِزُ حَنَاجِرَهُمْ يَمْرُقُونَ مِنَ الدِّينِ كَمَا يَمْرُقُ السَّهْمُ مِنَ الرَّمِيَّةِ فَإِذَا لَقِيتُمُوهُمْ فَاقْتُلُوهُمْ فَإِنَّ فِى قَتْلِهِمْ أَجْرًا لِمَنْ قَتَلَهُمْ عِنْدَ اللَّهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ ».

Rəvayət edilir ki, Əli (Allah ondan razı olsun) demişdir: “Mən Peyğəmbərdən (salləllahu aleyhi və səlləm) bir hədis rəvayət etsəm, bilin ki, mənim üçün guruppultu ilə göydən yerə düşmək, Peyğəm­bə­­rin (salləllahu aleyhi və səlləm) adından yalan danışmaqdan daha yaxşıdır. Söhbət öz aramızda qalsın, bilin ki, müharibə aldatmadır (Yəni, dediyi ikibaşlı və ikimənalı ola bilər). Mən Peyğəmbərin (salləllahu aleyhi və səlləm) belə dediyini eşitmişəm: “Axır zamanda yaşları az, beyinləri küt olan kimsələr gələcəklər. Onlar ən xeyirli sözləri danışacaqlar. Onlar Quran oxuyacaqlar, lakin oxuduqları xirtdəklərindən o yana keçmə­yəcəkdir. Ox ovunu dəlib keç­diyi kimi onlar da dindən çıxacaqlar. Odur ki, onları harada görsəniz, öldürün! Şübhəsiz ki, onları öldü­rən kim­sə­lərə Qi­yamət günü bunun müqabilində Allah dərgahında mükafat veriləcəkdir”. (Muslim, 2511; ən-Nəsai, 4102, 4119, 4033; əl-Buxari, 3611, 5057, 6930).

عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الْخُدْرِىَّ قَالَ: بَعَثَ عَلِىُّ بْنُ أَبِى طَالِبٍ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى الله عَليْهِ وسَلَّمَ مِنَ الْيَمَنِ بِذُهَيْبَةٍ فِى أَدِيمٍ مَقْرُوظٍ لَمْ تُحَصَّلْ مِنْ تُرَابِهَا، قَالَ فَقَسَمَهَا بَيْنَ أَرْبَعَةِ نَفَرٍ بَيْنَ عُيَيْنَةَ بْنِ بَدْرٍ، وَأَقْرَعَ بْنِ حَابِسٍ وَزَيْدِ الْخَيْلِ، وَالرَّابِعُ إِمَّا عَلْقَمَةُ وَإِمَّا عَامِرُ بْنُ الطُّفَيْلِ، فَقَالَ رَجُلٌ مِنْ أَصْحَابِهِ كُنَّا نَحْنُ أَحَقَّ بِهَذَا مِنْ هَؤُلاَءِ. قَالَ فَبَلَغَ ذَلِكَ النَّبِىَّ صَلَّى الله عَليْهِ وسَلَّمَ فَقَالَ: «أَلاَ تَأْمَنُونِى وَأَنَا أَمِينُ مَنْ فِى السَّمَاءِ، يَأْتِينِى خَبَرُ السَّمَاءِ صَبَاحًا وَمَسَاءً». قَالَ فَقَامَ رَجُلٌ غَائِرُ الْعَيْنَيْنِ، مُشْرِفُ الْوَجْنَتَيْنِ، نَاشِزُ الْجَبْهَةِ، كَثُّ اللِّحْيَةِ، مَحْلُوقُ الرَّأْسِ، مُشَمَّرُ الإِزَارِ، فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ، اتَّقِ اللَّهَ. قَالَ: «وَيْلَكَ أَوَلَسْتُ أَحَقَّ أَهْلِ الأَرْضِ أَنْ يَتَّقِىَ اللَّهَ». قَالَ ثُمَّ وَلَّى الرَّجُلُ، قَالَ خَالِدُ بْنُ الْوَلِيدِ يَا رَسُولَ اللَّهِ، أَلاَ أَضْرِبُ عُنُقَهُ قَالَ: «لاَ، لَعَلَّهُ أَنْ يَكُونَ يُصَلِّى». فَقَالَ خَالِدٌ وَكَمْ مِنْ مُصَلٍّ يَقُولُ بِلِسَانِهِ مَا لَيْسَ فِى قَلْبِهِ. قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى الله عَليْهِ وسَلَّمَ: «إِنِّى لَمْ أُومَرْ أَنْ أَنْقُبَ قُلُوبَ النَّاسِ، وَلاَ أَشُقَّ بُطُونَهُمْ» قَالَ ثُمَّ نَظَرَ إِلَيْهِ وَهُوَ مُقَفٍّ فَقَالَ: «إِنَّهُ يَخْرُجُ مِنْ ضِئْضِئِ هَذَا قَوْمٌ يَتْلُونَ كِتَابَ اللَّهِ رَطْبًا، لاَ يُجَاوِزُ حَنَاجِرَهُمْ، يَمْرُقُونَ مِنَ الدِّينِ كَمَا يَمْرُقُ السَّهْمُ مِنَ الرَّمِيَّةِ». وَأَظُنُّهُ قَالَ: «لَئِنْ أَدْرَكْتُهُمْ لأَقْتُلَنَّهُمْ قَتْلَ ثَمُودَ».

Rəvayət edilir ki, Əbu Səid əl-Xudri (Allah ondan razı olsun) demişdir: “Əli ibn Əbu Talib Peyğəm­bərə (salləllahu aleyhi və səlləm) Yəməndən aşılanmış dəridən hazırlanmış kisənin içində qızıl kül­çələr göndərdi. Peyğəmbər (salləllahu aleyhi və səlləm) bu külçələri dörd nəfərin arasında bölüş­dürdü. (Bir hissəsini) Uyeynə ibn Bədrə, (ikinci hissəsini) Əqra ibn Habisə, (üçüncü his­səsini) Zeyd əl-Xeylə, dördüncü hissəsini də ya Əlqəməyə, ya da Amir ibn Tufeylə (verdi). Bu vaxt Peyğəm­bərin (salləllahu aleyhi və səlləm) əshabələrindən biri dedi: “Bizim bu (qənimətlərə) onlardan daha çox haqqı­mız çatırdı”. Bu söz Peyğəmbərə (salləllahu aleyhi və səlləm) ye­­tişdikdə o dedi: “Mən göydəki Allahın etibar etdiyi bir adam ola-ola, üstə­lik səhər-axşam mənə vəhy nazil olduğu halda siz mənə etibar etmirsiniz?!” Bu vaxt gözləri batıq, almacıq sümükləri (gözlərin altında, çənənin üstündəki yanaq sümüklərinin dik yeri) çıxıq, alnı qabarıq, gursaqqal, başı qırxıq, izarını yuxarı çəkmiş bir adam ayağa qalxıb dedi: “Ya Rəsulullah, Allah­dan qorx!” Peyğəmbər (salləllahu aleyhi və səlləm) dedi: “Vay sənin halına! Məgər mən yer üzün­də olan insanların ən təqvalısı deyiləmmi?” Sonra həmin adam dönüb get­di. Bu vaxt Xalid ibn Vəlid dedi: “Ya Rəsulullah, onun boynunu vurum­mu?” Pey­ğəmbər (salləllahu aleyhi və səlləm) dedi: “Xeyr, ola bilsin ki, o namaz qılan adam olsun.” Xalid dedi: “Nə çox namaz qılan var ki, qəlbən etiqad etmədi­yini dilinə gə­ti­rir”. Peyğəm­bər (salləllahu aleyhi və səlləm) buyurdu: “Mənə insanların qəlbinə girmək, onların kök­sü­nü açmaq əmr edilməmişdir”. Sonra Peyğəm­bər (salləllahu aleyhi və səlləm) həmin adamın ar­xa­sın­ca baxıb dedi: “Həqiqətən, bu adamın belindən elə insanlar gələcək ki, onlar Allahın Kitabı­nı məlahətli səslə oxuyacaq, lakin oxuduqları xirtdək­lərindən o yana keçmə­yəcəkdir. Ox öz ovunu dəlib keçdiyi kimi onlar da İslamdan çı­xa­caqlar”. Deyəsən, Peyğəmbər (salləllahu aleyhi və səlləm) bunu da demişdir ki: “Əgər mən onların (mey­dana gələcəyi günədək) yaşasam, onları Səmud qəbi­ləsinin öldü­rül­dü­yü kimi, öldürərəm”. (əl-Buxari, 4351; Muslim, 2500).

İmam Qurtubi (Allah ona rəhm etsin) deyir: “Peyğəmbərin (salləllahu aleyhi və səlləm) sözlərinin mənası ondan ibarətdir ki, Xəvariclərlə dəstə dəstə deyil, bir dəfəyə Allahın Ad qövmünü bir dəfəyə məhv etdiyi kimi məhv etməsidir”. (“Şərh Muslim” 3/131).

حَدَّثَنَا سَهْلُ بْنُ أَبِي سَهْلٍ ، حَدَّثَنَا سُفْيَانُ بْنُ عُيَيْنَةَ ، عَنْ أَبِي غَالِبٍ ، عَنْ أَبِي أُمَامَةَ ، يَقُولُ : شَرُّ قَتْلَى قُتِلُوا تَحْتَ أَدِيمِ السَّمَاءِ ، وَخَيْرُ قَتِيلٍ مَنْ قَتَلُوا ، كِلاَبُ أَهْلِ النَّارِ ، كِلاَبُ أَهْلِ النَّارِ ، قَدْ كَانُوا هَؤُلاَءِ مُسْلِمِينَ , فَصَارُوا كُفَّارًا , قُلْتُ : يَا أَبَا أُمَامَةَ ، هَذَا شَيْءٌ تَقُولُهُ ؟ قَالَ : بَلْ سَمِعْتُهُ مِنْ رَسُولِ اللهِ صَلَّى الله عَليْهِ وسَلَّمَ.

Əbu Ğalib Əbu Umamənin (Allah ondan razı olsun) belə dediyini rəvayət edir: “Səmanın altında ən şər öldürülənlər və onların öldürdükləri də ən xeyirli olanlardır. (Onlar) Cəhənnəm əhlindən olan köpəklər, Cəhənnəm əhlindən olan köpəklərdir. Onlar müsəlman idilər, sonradan kafir oldular”. Ona dedim: “Ey Əbu Uməmə, bilirsən bu dediyin şey nə deməkdir?!” O dedi: “Bəli, mən bunu Allah Elçisindən (salləllahu aleyhi və səlləm) eşitmişəm”. (İbn Macə, 176; əl-Albani səhih oluğunu bildirmişdir).

حَدَّثَنَا أَبُو بَكْرِ بْنُ أَبِي شَيْبَةَ ، حَدَّثَنَا إِسْحَاقُ الأَزْرَقُ ، عَنِ الأَعْمَشِ ، عَنِ ابْنِ أَبِي أَوْفَى ، قَالَ : قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى الله عَليْهِ وسَلَّمَ : الْخَوَارِجُ كِلاَبُ النَّارِ.

İbn Əbi Əuvfə (Allah ondan razı olsun) rəvayət edir ki, Allah Elçisi (salləllahu aleyhi və səlləm) demişdir: “Xavaiclər Cəhənnəmin köpəkləridir”. (İbn Macə, 173; ət-Tabərani “Mucəmul-Əvsat” 9085, “Mucəmus-Sağir” 1096; İbn Əbu Şeybə, 39039. əl-Albani səhih olduğunu bildirmişdir).

حَدَّثَنَا هِشَامُ بْنُ عَمَّارٍ ، حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ حَمْزَةَ ، حَدَّثَنَا الأَوْزَاعِيُّ ، عَنْ نَافِعٍ ، عَنِ ابْنِ عُمَرَ ، أَنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّى الله عَليْهِ وسَلَّمَ قَالَ : يَنْشَأُ نَشْءٌ يَقْرَؤُونَ الْقُرْآنَ لاَ يُجَاوِزُ تَرَاقِيَهُمْ ، كُلَّمَا خَرَجَ قَرْنٌ قُطِعَ , قَالَ ابْنُ عُمَرَ : سَمِعْتُ رَسُولَ اللهِ صَلَّى الله عَليْهِ وسَلَّمَ يَقُولُ : كُلَّمَا خَرَجَ قَرْنٌ قُطِعَ ، أَكْثَرَ مِنْ عِشْرِينَ مَرَّةً ، حَتَّى يَخْرُجَ فِي عِرَاضِهِمُ الدَّجَّالُ.

İbn Ömər (Allah ondan razı olsun) rəvayət edir ki, bir dəfə Allah Elçisi (salləllahu aleyhi vəsəlləm) belə buyurdu: “Elə cavanlar çıxacaq ki, Quran oxuyacaqlar, lakin oxuduqları xirtdəklərindən aşağı keçməyəcək. Onlardan hər dəstə çıxan kimi məhv ediləcəklər”. İbn Ömər (Allah ondan razı olsun) deyir ki, Allah Elçisini (salləllahu aleyhi vəsəlləm) belə buyurarkən eşitdim: “Hər dəfə buynuz çıxan kimi kəsiləcək. (Onlardan hər dəstə çıxan kimi məhv ediləcək).  Bu iyirmi dəfədən çox baş verəcək. Nəhayət onların arasından dəccal çıxacaq”. (İbn Macə, 174. əl-Albani həsən olduğunu bildirmişdir).

و حَدَّثَنَا حَجَّاجُ بْنُ الشَّاعِرِ حَدَّثَنَا الْفَضْلُ بْنُ دُكَيْنٍ حَدَّثَنَا أَبُو عَاصِمٍ يَعْنِي مُحَمَّدَ بْنَ أَبِي أَيُّوبَ قَالَ حَدَّثَنِي يَزِيدُ الْفَقِيرُ قَالَ كُنْتُ قَدْ شَغَفَنِي رَأْيٌ مِنْ رَأْيِ الْخَوَارِجِ فَخَرَجْنَا فِي عِصَابَةٍ ذَوِي عَدَدٍ نُرِيدُ أَنْ نَحُجَّ ثُمَّ نَخْرُجَ عَلَى النَّاسِ قَالَ فَمَرَرْنَا عَلَى الْمَدِينَةِ فَإِذَا جَابِرُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ يُحَدِّثُ الْقَوْمَ جَالِسٌ إِلَى سَارِيَةٍ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ فَإِذَا هُوَ قَدْ ذَكَرَ الْجَهَنَّمِيِّينَ قَالَ فَقُلْتُ لَهُ يَا صَاحِبَ رَسُولِ اللَّهِ مَا هَذَا الَّذِي تُحَدِّثُونَ وَاللَّهُ يَقُولُ)إِنَّكَ مَنْ تُدْخِلْ النَّارَ فَقَدْ أَخْزَيْتَهُ (وَ) كُلَّمَا أَرَادُوا أَنْ يَخْرُجُوا مِنْهَا أُعِيدُوا فِيهَا (فَمَا هَذَا الَّذِي تَقُولُونَ قَالَ فَقَالَ أَتَقْرَأُ الْقُرْآنَ قُلْتُ نَعَمْ قَالَ فَهَلْ سَمِعْتَ بِمَقَامِ مُحَمَّدٍ عَلَيْهِ السَّلَام يَعْنِي الَّذِي يَبْعَثُهُ اللَّهُ فِيهِ قُلْتُ نَعَمْ قَالَ فَإِنَّهُ مَقَامُ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ الْمَحْمُودُ الَّذِي يُخْرِجُ اللَّهُ بِهِ مَنْ يُخْرِجُ قَالَ ثُمَّ نَعَتَ وَضْعَ الصِّرَاطِ وَمَرَّ النَّاسِ عَلَيْهِ قَالَ وَأَخَافُ أَنْ لَا أَكُونَ أَحْفَظُ ذَاكَ قَالَ غَيْرَ أَنَّهُ قَدْ زَعَمَ أَنَّ قَوْمًا يَخْرُجُونَ مِنْ النَّارِ بَعْدَ أَنْ يَكُونُوا فِيهَا قَالَ يَعْنِي فَيَخْرُجُونَ كَأَنَّهُمْ عِيدَانُ السَّمَاسِمِ قَالَ فَيَدْخُلُونَ نَهَرًا مِنْ أَنْهَارِ الْجَنَّةِ فَيَغْتَسِلُونَ فِيهِ فَيَخْرُجُونَ كَأَنَّهُمْ الْقَرَاطِيسُ فَرَجَعْنَا قُلْنَا وَيْحَكُمْ أَتُرَوْنَ الشَّيْخَ يَكْذِبُ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَرَجَعْنَا فَلَا وَاللَّهِ مَا خَرَجَ مِنَّا غَيْرُ رَجُلٍ وَاحِدٍ أَوْ كَمَا قَالَ أَبُو نُعَيْمٍ

Yezid əl-Fəqir demişdir: “Xəvariclərin fikirlərindən bir fi­kir qəlbimi coşdurmuşdu. (O zaman) biz həcc etmək, sonra da insanları xə­varicli­yə dəvət etmək məqsədilə bir dəstə adamla bərabər yola düşdük. Nə­ha­yət, gəlib Mədinəyə çatdıq. Baxdıq ki, Cabir ibn Abdullah bir dirəyin yanında oturub camaata Peyğəmbərdən (salləllahu aleyhi və səlləm) hədis danışır. Bu əsnada o, cəhənnəmlikləri zikr etdi. (Yəni, tövhid-əhlindən Cəhənnəmə düşənlərin nə vaxtsa oradan çıxacaqlarını xəbər verdi). Onda mən ona dedim: “Ey Rəsulullahın səhabəsi! Bu nə (hədisdir) danışırsan?! Axı, Allah buyurur: “Sən Oda saldığın kəsi rüsvay edərsən...” (Ali-İmran, 192) və “Hər dəfə on­lar oddan çıxmaq istədikdə, yenidən ora qaytarılacaqlar”. (əs-Səcdə, 20). (Buna əsasən) bu danışdıqlarınız nədir?!” (Cabir məndən): “Sən Quran oxu­­yursanmı?”– deyə soruşdu. Mən: “Bəli!”– deyə cavab verdim. Yenə soruş­du: “Muhəmmədin (salləllahu aleyhi və səlləm) məqamı – yəni Allahın onu çatdıracağı yer – barəsində eşit­misənmi?” Mən: “Bəli!”– deyə cavab verdim. Dedi: “Bu, Muhəmmədin (salləllahu aleyhi və səlləm) hə­min təriflənən məqa­mı­dır ki, Allah onun vasitəsilə (Cəhənnəmdən) çıxa­racaq­larını çıxaracaq”. Sonra Cabir qıl kör­püsünün harada yerləşdiyini və in­sanla­rın onun üstündən nə cür keçəcəklərini vəsf etdi. Bunları yadda sax­lamamış olduğumdan qorxu­ram. Ancaq onu deyə bi­lərəm ki, o bunları söy­ləmişdir: “Bir qrup adam (bir müddət) Cəhənnəmdə qal­dıqdan sonra oradan çıxacaqdır. On­lar sanki sim­sim (qara rəngli bitki) çubuqları kimi (qaralmış halda) çıxacaqlar. Sonra Cənnət çaylarından birinə daxil olub orada yuyunacaq və oradan ka­ğız kimi (ağappaq) çıxacaqlar”. Sonra biz (həcc ziyarətindən) geri döndük və (səhv fikirdə olanlara) dedik: “Vay sizin halınıza! Yoxsa o şeyxin (Cabir ibn Abdullahın) Peyğəmbərin (salləllahu aleyhi və səlləm) adından yalan danışdı­ğı­nı güman edirsiniz?!” Beləliklə, biz (xəvariclikdən) vaz keçdik. Vallahi, ara­mızda bir nəfərdən başqa, xəvaric fikirlərində qalan olmamışdı”. Yaxud Əbu Nueym (Fədl ibn Dukeynin) dediyi kimidir. (Muslim, 282, 473, 493).

عَنْ عَائِشَة قالت : ذكر رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم الخوارج فقال : هُمْ شِرَارُ أُمَّتِي يَقْتُلُهُمْ خِيَارُ أُمَّتِي" .

Aişə (Allah ondan razı olsun) demişdir: “Allah Elçisi (salləllahu aleyhi və səlləm) xavariclər haqda deyərək buyurdu: “Onlar ümmətimin şərliləridir. Ümmətimin xeyirlilərini öldürəcəklər”. (İbn Həcər “Ravdatul-Muhəddisin” 2923, İbn Həcər əl-Əsqəlani “Fəthul-Bəri” 12/ 286; əl-Heysəmi “Məcməuz-Zəvaid” 10447). 

Mənbə: http://menhec.net

PAYLAŞ: